Εις δικαίαν μνήμην Μητροπολίτου Περγάμου Ιωάννου Ζηζιούλα

 

Γράφει ο Παναγιώτης Παύλος - Πανεπιστήμιο του Όσλο

Εις δικαίαν μνήμην Μητροπολίτου Περγάμου Ιωάννου Ζηζιούλα

Με μεγάλη έκπληξη και απορία, διάβασα την εναρκτήριο αναφορά της Βουλευτού του ΣΥΡΙΖΑ, Καθηγήτριας Πανεπιστημίου και Πρεσβυτέρας, Αθηνάς Λινού, στον μακαριστό Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα, κατά τη χθεσινή (15/2) τοποθέτησή της στη Βουλή εν όψει της ψήφισης του νομοσχεδίου για τον γάμο ομοφυλοφίλων.

Με την αναφορά της αυτή ήταν προφανές ότι θέλησε η ίδια αφενός να ισχυριστεί ότι το επίμαχο νομοσχέδιο συνάδει με την Ορθόδοξη εμπειρία, θεωρία και παράδοση της Εκκλησίας μας, και αφετέρου, ότι η ίδια το υπερψηφίζει αφορμώμενη, κινούμενη, και αποσκοπώντας στην ανωτέρω τριάδα.

Έτσι, ανέφερε χαρακτηριστικά η κα Λινού:

«Θα ξεκινήσω με τα λόγια ενός από τους πιο σημαντικούς Θεολόγους του αιώνα μας, σύμφωνα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο αλλά και τον Πάπα Φραγκίσκο.

Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας, Καθηγητής σε Ελληνικά και Αγγλικά Πανεπιστήμια, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, είχε πει πριν μερικά χρόνια δημόσια: «Δεν έχουμε το δικαίωμα να ταπεινώνουμε και να θυσιάζουμε την εικόνα του Θεού. Είναι ανάγκη οι σεξουαλικές μειονότητες να προστατεύονται από κάθε είδους διάκριση και αδικία». Αυτή η δήλωση με εκφράζει απόλυτα.

Για το νομοσχέδιο, σαφώς και είναι απαραίτητο να εξασφαλίσουμε τα δικαιώματα, όπως είναι και ο απόλυτος σεβασμός, η αγάπη αλλά κυρίως η ισότητα και η προστασία των συνανθρώπων μας, και βέβαια των ομόφυλων ατόμων”.

Ομολογώ ότι καταρχήν με ξάφνιασε η εν λόγω τοποθέτησή της για έναν απλό, απλούστατο λόγο.

Την εποχή που στην Ελλάδα εφαρμόζονταν τα καταπληκτικής εμπνεύσεως μέτρα κατά του κορωνοϊού και είχαν οδηγήσει σε πρωτόγνωρη καταστολή της Λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας, ο μακαριστός Μητροπολίτης Περγάμου είχε προβεί σε σχετική συνέντευξη σε ξένο μέσο.

Την συνέντευξη αυτή είχε μεταφράσει ο ίδιος ο γράφων στα Ελληνικά και δημοσίευσε η Romfea.gr, αφού προηγουμένως ο Σεβασμιώτατος κ. Ζηζιούλας είχε εγκρίνει το τελικό ελληνικό κείμενο (με εγκωμιαστικά μάλιστα για το πρόσωπο του μεταφραστή λόγια) στο οποίο ο ίδιος τασσόταν επί της αρχής κατά της πρωτόγνωρης αυτής πρακτικής.

Ωστόσο, δεν είδαμε ούτε ακούσαμε τότε την κυρία Λινού να δράττεται της ευκαιρίας να επικαλεστεί τον μακαριστό, εν ζωή τότε, φίλο της – η φιλική σχέση της οικογενείας της με τον Άγιο Περγάμου είναι γνωστή – και να τοποθετηθεί αναλόγως και ελλόγως, στην άλλογη απόφαση και εκτροπή της θεσμικής Εκκλησίας από τον ρόλο της.

Έκπτωση που ρητά είχε επισημάνει ο Μητροπολίτης Ζηζιούλας στη συνέντευξη εκείνη λέγοντας κατηγορηματικά ότι, «η Εκκλησία άνευ της Θείας Ευχαριστίας δεν είναι πλέον Εκκλησία».

Προτού προχωρήσουμε, ένα διευκρινιστικό σχόλιο: ο γράφων είχε την χαρά και την αγαθή τύχη να έχει γνώση προσωπική του μακαριστού Μητροπολίτου Περγάμου, σχεδόν παιδιόθεν, και μάλιστα να τύχει και εκτενών συνομιλιών μαζί του, με τελευταία στην Κωνσταντινούπολη τον Σεπτέμβριο του 2019, στο περιθώριο του Διεθνούς Συνεδρίου του Οικουμενικού Πατριαρχείου για τον μέγιστο ίσως θεολόγο του 20ου αιώνα, και δάσκαλο του κ. Ιωάννου Ζηζιούλα, τον π. Γεώργιο Φλωρόφσκυ.

Και πάντοτε θα θυμάται με ευγνωμοσύνη την ευγένεια και την καλωσύνη του μακαριστού Επισκόπου, τη διάθεσή του για διάλογο και προσφορά από τη βαθιά θεολογική γνώση του, καθώς και τη διαλλακτικότητα του πνεύματός του (υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι κανείς διαλεγόταν μαζί του καλοπροαίρετα και τεκμηριωμένα).

Από κει και πέρα όμως, τα ατοπήματα της χθεσινής δήλωσης της κυρίας Λινού είναι πολλά και διόλου αμελητέα.

Καταρχήν, ούσα η ιδία καθόλου αμέτοχος της θεολογίας της καθ᾽ ημάς Ανατολής, όφειλε να γνωρίζει στοιχειωδώς – μιας και επικαλέστηκε μεγάλο θεολόγο – περί της θεμελιώδους διακρίσεως φύσεως και χρήσεως, λόγου και τρόπου, για να μιλήσω με τη γλώσσα του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού.

Αγνοώντας αυτή την κεφαλαιώδη διάκριση, προσήλθε η ιδία με προχειρότητα μη αρμόζουσα όχι μόνον σε ερασιτέχνη θεολογούντα, αλλά πολλώ μάλλον σε καθηγητή Πανεπιστημίου και σύζυγο ιερέως, και σωρηδόν μετεξήλθε μια δήλωση (;) [θα έλθω στο ερωτηματικό] του μακαριστού Μητροπολίτου Περγάμου με τρόπο παραπλανητικό:

«Δεν έχουμε το δικαίωμα να ταπεινώνουμε και να θυσιάζουμε την εικόνα του Θεού».

Σαφώς και είναι έτσι, και σαφώς η εικόνα του Θεού αφορά, ορίζει, κατηγορεί, αν θέλετε, τον λόγο της ανθρώπινης φύσεως και του ανθρώπου ως σύνθετον σώματος και ψυχής.

Δεν καθορίζει ούτε επιβάλλει όμως και τον τρόπο της, δηλαδή τη χρήση του αυτεξουσίου και τα έργα ενός εκάστου ανθρώπου.

Για το τελευταίο οι Πατέρες της Εκκλησίας, μηδενός εξαιρουμένου, μιλούν σαφώς για απόλυτη ελευθερία (αυτό που ο μακαριστός φίλος της κυρίας Λινού και ημών αποδίδει στο Πρόσωπον) στα όρια της οποίας είναι απολύτως δυνατό το σφάλμα, η αστοχία, η αμαρτία.

Αυτά αρκούν για να καταδείξουν το πρώτο βασικό επιστημολογικό θεολογικό και ανθρωπολογικό σφάλμα της ιδίας, αυτό της – λογικά και αναγκαστικά προκύπτουσας – σωρηδόν συμπερίληψης στην εικόνα Θεού ακόμη και των έργων του ανθρώπου των μη κατά Θεόν, των μη συν Θεώ, αν προτιμάτε, ειργασμένων.

Κάτι τέτοιο, όχι μόνον δεν ανήκει στο κατ᾽ εικόνα αλλά είναι και εμπόδιο του καθ᾽ ὁμοίωσιν.

Έρχομαι στη δεύτερη πρόταση της αναφοράς της κυρίας Λινού στον μακαριστό κ. Ιωάννη Ζηζιούλα:

«Είναι ανάγκη οι σεξουαλικές μειονότητες να προστατεύονται από κάθε είδους διάκριση και αδικία».

Δεν θέλω να κουράσω τον αναγνώστη με σχολαστική ανάλυση κάθε λέξης. Θα περιοριστώ μόνον στο να θέσω στην πρεσβυτέρα Βουλευτή, αλλά και στον κοινό νου, το εξής ερώτημα. Συνιστά αδικία η μη εξίσωση του κατά φύσιν με το παρά φύσιν, ή όχι; Αν συνιστά, τότε, κατ᾽ αντιστοιχίαν με τον λόγο της διαφοράς (differentia) του ενός από το άλλο, ποιος είναι, καθ᾽ υμάς, κα Λινού, ο λόγος της ομοιότητας ή της ισότητας του παρά φύσιν με το κατά φύσιν που καλεί σε «άρση» της επιχειρηματολογούμενης «αδικίας»; Αν αυτό δεν είστε σε θέση να το απαντήσετε, τότε και η αναφορά σας στην «πρόταση» του Μητροπολίτου συνιστά τυφλή και απερίσκεπτη επίκληση συναισθήματος και αυθεντίας.

Επιπλέον: τί εννοείτε, κυρία Λινού, λέγοντας ότι σας εκφράζει απόλυτα μια φερόμενη δήλωση, τη χρήση της οποίας ο δηλών δεν είναι σε θέση ούτε να εγκρίνει ούτε και να διαψεύσει; Είστε βέβαιη ότι ο Άγιος Περγάμου θα έλεγε «Ναι στον γάμο ομοφυλοφίλων!» ως επιτέλεση άρσης της καθ᾽ υμάς μεθερμηνευόμενης αδικίας; Και άρα, ότι θα κινείτο ο ίδιος ο πολιός κεκοιμημένος θεολόγος αντίθετα προς όλο το Σώμα της Εκκλησίας, το οποίο έχει πολλαχώς ρητά και σαφώς εκφραστεί τώρα και πάντοτε και καθ᾽ όλη την Ορθόδοξη Πατερική παράδοση και ιστορία;

Κι ακόμη: με το σκεπτικό της στόχευσής σας και την αναφορά σας στον Άγιο Περγάμου, αναλαμβάνετε, κυρία Λινού, την ευθύνη του λογικού περιεχομένου της δια της εύλογης αντιστροφής συνεπαγωγής της φερόμενης πρότασης του Μητροπολίτη ότι, «με τον γάμο ομοφυλοφίλων δεν ταπεινώνουμε και δεν θυσιάζουμε την εικόνα του Θεού»;

Έρχομαι τώρα στο τρίτο σημείο της δήλωσης της Βουλευτού, το οποίο υπαινίχθηκα ανωτέρω.

Πόσο αυτοσεβασμό διαθέτει ένας άνθρωπος Καθηγητής Πανεπιστημίου, σύζυγος Ορθοδόξου ιερέως, και τιμηθείς με το υπέρτατο αξίωμα της δημοκρατίας, όταν: απευθυνόμενος στην εθνική αντιπροσωπεία, προβαίνει ενώπιον αυτής και του ελληνικού λαού σε αναφορά φερόμενης, και ως εκ τούτου αμφίβολης, δήλωσης, άνευ τεκμηρίωσης [εκτός κι αν η προσθήκη του επίθετου «δημόσια» συνιστά επιστημονική εγκυρότητα, περαιτέρω διασφαλιζομένου –με την προσθήκη του «πριν μερικά χρόνια»– του ότι κανείς δεν πρόκειται να ψάξει να βρει πώς και τί], παρασιωπώντας πλήρως τα συμφραζόμενα, αυτό που πολλοί αρέσκονται να ονομάζουν «συνάφεια»;

Είναι αυτό επιστημονική ακρίβεια και συνέπεια;

Ποιά «φεουδαρχική» νοσταλγία, άραγε, ωθεί σε λογικές προ–Διαφωτιστικών επικλήσεων αυθεντίας, και ποιά απέλπιδα λουθηρανικής προέλευσης ανάγκη προτεσταντικής ερμηνευτικής μέσα στους κόλπους της Ορθοδοξίας;

Αισθάνεται, αλήθεια, η κυρία Βουλευτής, τίμια την επίκληση μιας ορισμένης γενικής θέσης – που σαφώς κάθε νοήμων άνθρωπος αξιωματικά αποδέχεται – μιας «αυθεντίας» που πρόσφατα απήλθε του βίου, την οποία η ίδια επιστρατεύει σε μια ορισμένη στόχευση, αγνοώντας ενδεχομένως, ή και αδιαφορώντας για τις συνέπειες τοιαύτης παρόρμησης;

Συνέπειες, μεταξύ των οποίων είναι μάλιστα και η αυθαίρετη ανάδειξη –φεύ! – του μακαριστού Μητροπολίτη Περγάμου σε θεωρητικό θεμελιωτή της καινοφανούς αίρεσης ταύτισης, ή έστω εξίσωσης, του παρά φύσιν με το κατά φύσιν, εντός της Ορθοδόξου Εκκλησίας;

Αλήθεια, είναι αυτός ο τρόπος τιμής φιλίας φιλουμένου και φιλούντος in absentia τελούντος;

Εκτός, βεβαίως, κι αν η Βουλευτής είναι σε θέση να παράσχει η ίδια ακριβή τεκμηρίωση του ότι ο Άγιος Περγάμου έχει δημόσια κατατεθειμένες διαφωνίες με τον Απόστολο Παύλο, για να παραλείψω όλους τους άλλους Πατέρες της Εκκλησίας.

Αν δεν είναι σε τέτοια θέση, τότε η αναφορά της αυτή μόνον τιμή δεν περιποιεί στην ιδία, αλλά αντιθέτως, εργαλειοποιεί τον άνθρωπο, αντικειμενοποιεί και προσβάλλει και τη μνήμη, και το έργο του, και την προσωπικότητα του κεκοιμημένου.

Κλείνω με ένα ερώτημα στην ερρίτιμη κυρία Λινού: Πώς, άραγε, αντιλαμβάνεστε, ως Ελληνίς Χριστιανή Ορθόδοξη, ως θεραπαινίς του υψίστου πολιτεύματος της δημοκρατίας, και ως άκρως τιμηθείσα από τον ελληνικό λαό, την καθ᾽ υμάς ισότητα του τρόπου του παρά φύσιν με τον τρόπο κατά φύσιν, και πώς μια τέτοιου είδους «ισότητα» προάγει το τέλος του δημοκρατικού πολιτεύματος, που δεν είναι άλλο παρά η μετοχή στο Αγαθόν;

Με άλλα λόγια, πώς, ταυτίζοντας το παρά φύσιν με το κατά φύσιν θα διατηρήσει, καθ᾽ υμάς, ο άνθρωπος την απαιτούμενη ενάργεια του λόγου ώστε να αποκτήσει τον φωτισμό του υπέρ λόγον που θα του επιτρέψει να εισαχθεί στο Υπέρ Φύσιν;