Όλοι οι ΑΝΘΡΩΠΟΙ είναι λίγο ως πολύ ΑΡΡΩΣΤΟΙ. Μερικοί ίσως το ξέρουν, μερικοί δεν το ξέρουν. Όλοι όμως είναι εκλελεγμένοι για την βασιλεία των ουρανών.

Όλοι είμεθα κοινωνοί της ανθρωπίνης ασθενείας, αλλά σε διαφορετικό μέτρο και με διαφορετικό τρόπο. Σε άλλους η ασθένεια φαίνεται, σε άλλους δεν φαίνεται, διότι ο χαρακτήρας μας είναι διαφορετικός. Όσοι άνθρωποι είμεθα τόσοι και οι χαρακτήρες, τόσες και οι ψυχοσυνθέσεις.

Παράδειγμα, δεν είμαστε όλοι εξίσου βαθείς, εξίσου σοφοί, εξίσου ισορροπημένοι, εξίσου χαρούμενοι. Άλλος είναι πιο εσωστρεφής, άλλος πιο μελαγχολικός, άλλος πιο βασανισμένος, άλλος πιο ανεύθυνος, άλλος πιο υπεύθυνος, άλλος κατατρύχεται από την ευθύνη της εργασίας του, της ζωής του. Άλλος είναι πιο ελεύθερος στον ψυχικό του κόσμο, άλλος πιο δεσμευμένος κλπ...

Είναι διαφορετική και η αντοχή, αλλά και η κυριαρχία επί του εαυτού μας. Άλλος ετεροκρατείται περισσότερο, άλλος αυτοκρατορείται περισσότερο.

Όλοι οι ΑΝΘΡΩΠΟΙ είναι λίγο ως πολύ ΑΡΡΩΣΤΟΙ. Μερικοί ίσως το ξέρουν, μερικοί δεν το ξέρουν. Όλοι όμως είναι εκλελεγμένοι για την βασιλεία των ουρανών.

Μόνο κάποιος, κατά τον εγωισμό του, μπορεί να νομίζει πώς είναι καλύτερος ή τελειότερος, ωριμότερος ή υγιέστερος από τον άλλο.

Το αντικείμενο της πάλης ΔΕΝ είναι να ξεπεράσουμε την ψυχοσύνθεσή μας, την κατάστασή μας, την κληρονομικότητά μας, την υγεία μας, διότι τότε θα μοιάσουμε με αυτούς που παλεύουν με τα στοιχεία της φύσεως.

Ας μην προσπαθούμε να ξεπεράσουμε όλα όσα μας έδωσε ο Θεός, διότι αυτά είναι απαραίτητα στοιχεία για την σωτηρία μας.

Γέρων αρχιμ. Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτου

Συναίσθημα - Φθόνος - Θυμός

·               Το συναίσθημα στη ζωή μας

Από την εποχή του Διαφωτισμού και πολύ παλιότερα έχει δοθεί τεράστια προτεραιότητα στην λογική και στον νου. Μάλιστα, έχει διατυπωθεί και η άποψη ότι εμπόδιο της λογικής είναι το συναίσθημα. Έτσι, συναίσθημα και λογική νοούνται ως δυο ξεχωριστές λειτουργίες του ανθρώπου.

Σύμφωνα με ευρήματα της νευροεπιστήμης, όμως, ο εγκέφαλος δεν διαχωρίζει την σκέψη από το συναίσθημα.

Συναίσθημα και γνωστικό κύκλωμα είναι αλληλένδετα και μαζί με το σώμα βρίσκονται σε αλληλεπίδραση. Έχει παρατηρηθεί ότι οι άνθρωποι που έχουν καλή επαφή με το συναίσθημά τους και το εκφράζουν είναι πιο υγιείς από αυτούς που το παραβλέπουν.

Καλούμαστε, επομένως, να δώσουμε έμφαση σε όσα αισθανόμαστε, προκειμένου να αποκτήσουμε καλύτερη σχέση με τον εαυτό μας και τους άλλους γύρω μας.

Από την παιδική μας ηλικία έχουμε μάθει να ντρεπόμαστε για μια γκάμα συναισθημάτων (θυμό, περιφρόνηση, αηδία, ευχαρίστηση κλπ), με τις παροτρύνσεις των γονέων “μην θυμώνει”, “δεν κλαίνε οι άντρες”, “δεν κάνει να ζηλεύεις” κοκ, κατάσταση που μας συνοδεύει σε όλη μας την ζωή. Αποτέλεσμα ως ενήλικες να κρύβουμε τα συναισθήματά μας, κυρίως όσα “δεν κάνει ” να εκφράζουμε. Είναι δύσκολο, λοιπόν, αυτό που μάθαμε να το ξεμάθουμε. Χρειάζεται εκπαίδευση και προσπάθεια.

Σύμφωνα με μελέτες, υπάρχουν 10 βασικά συναισθήματα (οργή, φόβος, θλίψη, αηδία, περιφρόνηση, έκπληξη, χαρά, αμηχανία, ενοχή, ντροπή), εκ των οποίων προκύπτουν και άλλα παραπάνω.

Δεν υπάρχουν θετικά ή αρνητικά συναισθήματα, καλά ή κακά. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το κάθε συναίσθημα έχει το δικό του μήνυμα και σκοπό. Και όλα όσα αισθανόμαστε είναι δικά μας και σημαντικά.

·        Αυτό που έχω να κάνω είναι:

Να αναγνωρίσω και αποδεχτώ το συναίσθημά μου.

Να παρατηρώ τις αλλαγές που αυτό φέρνει, αλλαγές στο σώμα, στον τόνο της φωνής, στην έκφραση του προσώπου.

Να ακολουθήσω αυτές τις αλλαγές, διαφορετικά όταν πασχίζω να τις ελέγξω, να μην τις φανερώσω, να μην τις εκφράσω, βιώνω εσωτερικές συγκρούσεις.

Να εκφράσω το συναίσθημα μου με ευθύνη.

Να θυμάμαι ότι:

Στόχος δεν είναι η αλλαγή του συναισθήματος, αλλά η διαφορετική διαχείρισή του, η αλλαγή της αντίδρασής μου.

Δεν βιώνουμε όλοι τα ίδια συναισθήματα με τον ίδιο τρόπο.

Μέσα από την αναγνώριση και αποδοχή του συναισθήματός μου, γνωρίζω και αποδέχομαι τον εαυτό μου και φτιάχνω λειτουργικές σχέσεις.

·        Γιατί θυμώνεις;

Το συναίσθημα του θυμού είναι ένα πολύ ισχυρό συναίσθημα και έχει αποτελέσει αφετηρία γιά τις περισσότερες καταστροφικές ενέργειες στην ανθρώπινη ιστορία. Ο θυμός είναι απρόβλεπτος, δεν ξέρουμε πότε θα εκραγούμε από θυμό εμείς η οι άλλοι, γι αυτό και τον φοβόμαστε τόσο πολύ. Παρ όλα αυτά ο θυμός είναι απλώς ένα ανθρώπινο συναίσθημα και τα συναισθήματα είναι απλώς συναισθήματα. Δεν υπάρχουν καλά η κακά συναισθήματα κακός η καλός είναι ο τρόπος που τα χειριζόμαστε, ο τρόπος που τα εκφράζουμε η δεν τα εκφράζουμε.

Κάποιοι τον εκφράζουν δυναμικά ξεσπώντας και ουρλιάζοντας αυτό όμως τους κάνει να νιώσουν παροδικά καλά. Κάποιοι άλλοι τον καταπιέζουν νομίζοντας ότι ο συσσωρευμένος καταπιεσμένος θυμός δεν αποτελεί θυμό αλλά κάποια στιγμή αυτός ο παλιός θυμός επανέρχεται σε πλήρη ένταση και κατακλύζει το νου και το σώμα τους. Πολλές φορές ήρεμοι επιφανειακά άνθρωποι έχουν μέσα τους τεράστιες ποσότητες καταπιεσμένου θυμού.

Ο καταπιεσμένος αυτός θυμός γίνεται ένα φίλτρο ανάμεσα σε μας και στον έξω κόσμο με αποτέλεσμα κάθε τι που έρχεται προς εμάς αλλά και κάθε τι που εκφράζεται από μας να περνάει μέσα από αυτό το φίλτρο. Ένα φίλτρο θυμού δίνει στον έξω κόσμο ένα χρώμα εχθρικό και ψυχρό εφόσον τα μηνύματα περνώντας από αυτό το φίλτρο μετατρέπονται, μετασχηματίζονται σε εχθρικά έτσι ανταποκρινόμαστε σ αυτά με ένα καχύποπτο και αμυντικό τρόπο. Φοβόμαστε να επιτρέψουμε στους άλλους να ξέρουν τι νοιώθουμε και ποιοι είμαστε στ’ αλήθεια από φόβο μήπως μας εκμεταλλευτούν.

Το ίδιο φίλτρο παραμορφώνει και τα μηνύματα που βγαίνουν από μέσα μας. Μπορεί να θέλουμε να υποστηρίξουμε τους άλλους, να τους δείξουμε την αγάπη μας, να τους προσφέρουμε υποστήριξη, οι ενέργειες μας όμως δεν γίνονται αντιληπτές λόγω του φίλτρου του θυμού. Ο άντρας η γυναίκα που λέει: και γω σ’ αγαπώ που να πάρει…… θέλει να εκφράσει αγάπη αλλά αυτή η αγάπη σκοντάφτει πάνω στο θυμό.

Κάποιος που έχει θυμό και αρνείται να κάνει κάτι γι’ αυτό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο σώμα του. Ο χρόνιος θυμός μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα υγείας, πόνους στο σώμα, προβλήματα στο σεξ, ανικανότητα, ψυχρότητα η ακόμη θυμωμένο σεξ και γενικά επιθετική συμπεριφορά. Είναι ένα είδος μη συμπληρωμένου θυμού.

Κάποιοι έχουν ξαφνικά ξεσπάσματα θυμού κι αυτό γιατί υπάρχει λανθάνων θυμός που βρίσκεται μέσα στο υποσυνείδητο τους και τους προκαλεί αυτά τα ανεξήγητα ξεσπάσματα.

Ο θυμός για τον εαυτό μας γίνεται κατάθλιψη, είναι μια μορφή μη ξεκαθαρισμένου θυμού.

Δεν θυμώνουμε όλοι το ίδιο, αλλά όλους μας θυμώνουν περίπου τα ίδια πράγματα. Τι συμβαίνει και θυμώνουμε; Θυμώνουμε επειδή ταυτιζόμαστε με μια κατάσταση, δηλαδή όταν βλέπουμε να συμβαίνει κάτι άδικο κατά τη γνώμη μας, κάτι που συγκρούεται με τις αρχές μας και με τις αξίες μας. Θυμώνουμε όταν κάτι μας φοβίζει. Και τέλος θυμώνουμε όταν έχουμε μια ανικανοποίητη ανάγκη. Δηλαδή όταν χρειαζόμαστε κάτι που είναι πολύ σημαντικό για μας και δεν το παίρνουμε. Προφανώς δεν θα θυμώναμε αν αυτό που δεν πήραμε δεν ήταν σημαντικό για μας. Ο θυμός είναι μια κραυγή για αγάπη, αποδοχή και αναγνώριση. Αυτό θέλει κάθε θυμωμένος.

Υπάρχουν φορές στη ζωή όλων μας που οι αντιδράσεις μας στα ίδιο γεγονός είναι εντελώς διαφορετικές κι αυτό συμβαίνει επειδή η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε την ώρα που συμβαίνει κάτι καθορίζει και την αντίδραση μας. Αν βρισκόμαστε σε μια κατάσταση που έχουμε έλλειψη από αυτοεκτίμηση θα αντιδράσουμε φυσικά εντελώς διαφορετικά από ότι αν αισθανόμαστε καλά με τον εαυτό μας.

Η απαλλαγή από το θυμό είναι μια διαδικασία απελευθέρωσης. Καθώς αρχίζουμε να αντιμετωπίζουμε σωστά το θυμό και από την καταπίεση και την λανθασμένη έκφραση του μετακινηθούμε προς την ολοκλήρωση και την απελευθέρωση του, τότε θα αρχίσουμε να νιώθουμε ελευθερία χαρά, αυτοπεποίθηση, ζωντάνια. Αυτή θα είναι η ανταμοιβή μας για την αλλαγή της στάσης μας απέναντι στον εαυτό μας και στους άλλους.

·        Ο Φθόνος είναι ένας συντετριμμένος θαυμασμός

Το θερμόμετρο της επιτυχίας είναι ο φθόνος των ανίκανων.

Salvador Dali 1904 – 1989. Ισπανός ζωγράφος.

Ο φθόνος είναι ένα συναίσθημα που κάνει την εμφάνισή του από την αρχή της ύπαρξης του ατόμου. Ο Αδάμ ζηλεύει και τρώει το μήλο από την Εύα. Αργότερα στην αρχαία Ελλάδα ο φθόνος γίνεται αιτία και αφορμή ακόμη και για την έναρξη πολέμου! Και σήμερα φυσικά υπάρχει διάχυτος σε όλες τις εκφάνσεις – πτυχές της ζωής μας.

Ο φθόνος πρέπει να εκλείψει από τη ζωή μας, γιατί αποτελεί ένα ένστικτο θανάτου, σκοτώνει πρώτα από όλα εμάς τους ίδιους. Σκοτώνει το ίδιο το άτομο. Πηγάζει από το φόβο και την ανικανότητα. Ζηλεύουμε αυτό που ρεζιλεύουμε. Άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση και έλλειψη αυτοπεποίθησης συνήθως είναι εκείνα τα οποία ζηλεύουν και φθονούν τους συνανθρώπους τους.

Ο φθόνος λοιπόν είναι ένα συναίσθημα που ξεκινάει από τα παιδικά βιώματα. Οι γονείς δίνουν προσοχή στο ένα από τα δυο παιδιά με αποτέλεσμα το άλλο να φθονεί, γιατί έχει αποκτήσει αίσθημα μειονεξίας. Η κοινωνιολογία ως επιστήμη υποστηρίζει ότι συμπεριφερόμαστε όπως αναμένουν οι άλλοι δηλαδή η κοινωνία να συμπεριφερθούμε. Όταν η κοινωνία σε θεωρεί άξιο και εξέχον μέλος της κάνεις υπεράνθρωπες προσπάθειες να υιοθετήσεις αυτό το ρόλο. Επιδιώκεις δηλαδή με άλλα λόγια να βγεις αληθινός στις προβλέψεις της.

Όλα τα άτομα καλούνται να παίξουν το ρόλο που τους ορίζει η κοινωνία σύμφωνα με τους κοινωνικούς κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της και σύμφωνα με τα στερεότυπα και τη νοοτροπία της. Η οικογένεια λοιπόν ως μικρογραφία ή μικρόκοσμος της κοινωνίας μας αποδίδει και αυτή ρόλους στα άτομα που την αποτελούν. Όταν για παράδειγμα οι γονείς αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τα παιδιά, τους αποδίδουν διαφορετικούς ρόλους τα παιδιά μυούνται σε αυτή την προσμονή των γονιών τόσο καλά και πιστά μάλιστα που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των γονιών.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι εγκληματίες είχαν μειονεκτική θέση στα πλαίσια της οικογένειας τους. Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα πολλές φορές τα άτομα αυτά εγκληματούν, γιατί αντιδρούν στο ρόλο που τους έχει αποδώσει η οικογένεια τους και η κοινωνία. Έρχονται στο προσκήνιο με την ακραία αντίδρασή τους, ενώ πριν ήταν στην αφάνεια. Γι’ αυτό πολλές φορές ακούμε: Μα πώς το έκανε το έγκλημα; Αυτός ήταν ένας φιλήσυχος άνθρωπος! Πρόκειται ακριβώς για μια μη προσδόκιμη αντίδραση σαν απάντηση στον καταπιεστικό ρόλο που του είχαν αποδώσει στο παρελθόν.

Ο φθόνος αποτελεί μια μικροπρέπεια και σε ακραία μορφή του χρήζει ψυχιατρικής ανάλυσης. Σίγουρα δεν πρόκειται για ένα υγιές συναίσθημα. Η πιο αγαθή μορφή του φθόνου είναι ο κρυφός, ενδόμυχος φθόνος. Κάποιος φθονεί αλλά δεν εκδηλώνεται ούτε με λόγια, ούτε με πράξεις κρατάει αυτό το μη υγιές συναίσθημα μέσα στην ψυχή του και υποφέρει, δηλητηριάζεται από τις αρνητικές σκέψεις του. Όταν εκδηλώνεται λεκτικά τότε παύει πλέον να είναι κρυφός, παίρνει φανερές διαστάσεις. Όταν αργότερα αρχίζει πλέον να εκδηλώνεται και με πράξεις τότε θεωρείται επικίνδυνος!

Το συναίσθημα του φθόνου μπορεί να αφορά επιτυχία επαγγελματική, προσωπική, κατοχή υλικών αγαθών και χρημάτων στην ουσία όμως αφορά κάτι το οποίο έχει ή νομίζουμε ότι έχει κάποιος και δεν έχουμε εμείς καθόλου ή δεν το έχουμε σε ικανοποιητικό βαθμό. Όμως όλα τα δάχτυλα του χεριού δεν είναι ίσα. Όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι. Παρόλα αυτά είναι κοινωνικά παραδεκτό ότι ο καθένας συνιστά μια μοναδική, ξεχωριστή προσωπικότητα.

Μια κοινωνία για να προοδεύσει έχει ανάγκη από διαφορετικές προσωπικότητες. Σκεφτείτε πως θα ήταν η κοινωνία μας αν ήμασταν όλοι ίδιοι. Αυτό δε γίνεται! Η πρόοδος μας ως κοινωνία οφείλεται ακριβώς στη διαφορετικότητα μας, γιατί ο ένας συμπληρώνει τον άλλο. Μέσα από το κοινωνικό πλέξιμο διαφορετικών ατόμων επιτυγχάνεται η ευημερία. Η κοινωνικός ιστός έχει ανάγκη τη διαφορετικότητα προκειμένου να είναι ισχυρός.

Φθονούμε αυτό που δεν μπορούμε να φτάσουμε, το απαξιώνουμε γιατί γνωρίζουμε ότι δεν είμαστε ικανοί να το φτάσουμε… το απαξιώνουμε για να μην απαξιωθούμε οι ίδιοι! Ο φθόνος πέρα από το ένστικτο θανάτου με την έννοια ότι φοβόμαστε ότι η λάμψη και αξία του άλλου μας απειλεί, σκοτώνει τη δική μας αξία αποτελεί και μια απόδοση υπεραξίας στον εαυτό μας. Ο φθόνος είναι μια άρρωστη εξάρτηση, καθηλώνει το άτομο να ζει μέσα από τις ζωές των άλλων χωρίς να νοιάζεται για τη δική του ζωή. Απαλλαχτείτε λοιπόν από το καταστροφικό αίσθημα του φθόνου.

Κρατήσου μακριά από τη χειρότερη οικογένεια που μπορεί να γνωρίσεις ποτέ, η μητέρα ζήλια, ο πατέρας φθόνος και το φοβερό παιδί τους μίσος. Καλύτερα να μην τους γνωρίσεις ποτέ, αλλά και αν ακόμα συναντηθείς μαζί τους φυλάξου αμέσως με τον καλύτερο τρόπο, αγνόησέ τους! Και απομακρύνσου το ταχύτερο δυνατόν. Μην μπλέξεις με αυτή την οικογένεια που μόνο λύπη και δυστυχία μπορούν να σου δώσουν. Ο φθόνος είναι ένα δηλητηριώδες και αυτοκαταστροφικό συναίσθημα που όσο πιο έντονο γίνεται τόσο πιο πολύ διαβρώνει την ψυχή του ατόμου που φθονεί.

Η συγχώρεση είναι, βέβαια, μια διαδικασία πολύ βαθύτερη και δυσκολότερη από τη συγκατάβαση μια απλής συγγνώμης, που απαιτεί στις περισσότερες περιπτώσεις να ξεπεράσουμε το αίσθημα της αδικίας, τον ανθρώπινο εγωισμό μας, τον ίδιο μας τον εαυτό. Οι ψυχοθεραπευτές που έχουν ασχοληθεί με τη διαδικασία αυτή μιλούν για ορισμένα στάδια που πρέπει διαδοχικά να διανύσει κανείς για να μπορέσει τελικά να συγχωρήσει πραγματικά.

1. Συνειδητοποίηση

Το πρώτο στάδιο είναι καταρχήν η συνειδητοποίηση των ίδιων μας των συναισθημάτων, του ότι αυτό που μας έκαναν με κάποιον τρόπο μάς πόνεσε.

Συχνά συμβαίνει να προσπερνάμε κάτι πείθοντας τον εαυτό μας ότι «Δεν έγινε τίποτα», «Σιγά μην ασχοληθώ», «Μια χαρά είμαι». Για να αποφεύγουμε τον πόνο και την απογοήτευση, έχουμε αναπτύξει ένα σωρό «τεχνικές»: ξεχνάμε, εκλογικεύουμε, εξωραΐζουμε. Προστατεύουμε έτσι τον εαυτό μας από έντονα δυσάρεστα συναισθήματα, κάτι που μας είναι απαραίτητο για να επιβιώνουμε. Όταν κάτι πονάει πολύ, κάνουμε σαν να μη συνέβη. τουλάχιστον έως τη στιγμή που είμαστε έτοιμοι να το αντιμετωπίσουμε. Δεν είναι εύκολο να βγούμε από αυτή τη «λήθη», γιατί είναι πολύ πιο ­βολικά έτσι. Δυστυχώς, όμως, αυτό το πάγωμα του συναισθήματος συνήθως γενικεύεται και υπάρχει ο κίνδυνος να παγώσουν όλα μας τα συναισθήματα.

2. Αποτίναξη των ενοχών

Το δεύτερο στάδιο έχει να κάνει με τις ενοχές. Σχεδόν πάντα, όταν κάποιο αγαπημένο πρόσωπο μας έχει βλάψει, κάπου μέσα μας υπάρχει η αίσθηση ότι φταίξαμε. Με αυτό τον τρόπο, αισθανόμαστε ότι έχουμε έναν έλεγχο της κατάστασης, ότι δεν είμαστε εντελώς εκτεθειμένοι στις βουλές και τις διαθέσεις του άλλου, στο τυχαίο, στη μοίρα. Μια γυναίκα που την παράτησε ο άνδρας της για μια άλλη, ρίχνοντας την ευθύνη στον εαυτό της, λέγοντας «Αν δεν τον πίε­ζα τόσο πολύ, δεν θα είχε φύγει», διατηρεί την ψευδαίσθηση ότι τα πράγματα ήταν στο χέρι της, έστω κι αν έχασε την ευκαιρία. Οι ενοχές, όμως, δυστυχώς δεν οδηγούν πουθενά, είναι αυτοκαταστροφικές και υπονομεύουν την αυτοεκτίμησή μας.

3. Θυματοποίηση τέλος!

Το τρίτο στάδιο είναι αυτό της απομά­κρυνσης από το ρόλο του θύματος.

Αυτό το στάδιο είναι πολύ σημαντικό, αλλά και ιδιαίτερα δύσκολο. Ο ρόλος του θύματος είναι από τους πιο «βολι­κούς», έστω κι αν ο τρόπος με τον οποίο μπήκαμε στο ρόλο αυτό ήταν οδυνηρός. Το να παραμένει κανείς θύμα έχει μια παράξενη «ευχαρίστηση»: υπάρχει πάντα ένας λόγος να μην αναλαμβάνει ευθύνες, να μη διεκ­δικεί, να μην προχωρά, να περιμένει την κατανόηση και τη φροντίδα των άλλων («Ο πατέρας μου ήταν ένας ανεύθυνος, που μας παράτησε όταν ήμουν μικρή… Πώς θα μπορέσω εγώ να σταθώ στα πόδια μου, τη στιγμή που αυτός που έπρεπε να με στηρίξει, να με ενθαρρύνει, δεν το έκανε ποτέ;»). Ο ρόλος αυτός, ιδιαίτερα όταν κανείς τον έχει υιοθετήσει για πολύ καιρό, απαιτεί μεγάλη προσπάθεια για να αποβληθεί. Διαφορετικά, όμως, δεν μπορεί να υπάρξει ούτε συγχώρεση ούτε προσωπική ανάπτυξη.

4. Αναγνώριση του θυμού μας

Το τέταρτο στάδιο είναι το στάδιο της έκφρασης της αποδοκιμασίας και της οργής. Δεν είναι απαραίτητο αυτό να συμβεί ενώπιον του «θύτη», είναι όμως αναγκαίο να αναγνωρίσουμε και να μπορέσουμε να εκφράσουμε με λόγια το θυμό μας γι’ αυτό που μας έκανε: «Αν τον ξανασυναντού­σα, θα ήθελα να τον σπάσω στο ξύλο, να τον κάνω να πονέσει όσο πόνεσα εγώ», «Φαντάζομαι τον εαυτό μου να τη βρίζει και να τη χαστουκίζει για να καταλάβει τι σήμαινε για μένα αυτό που έκανε τότε». Είναι παράξενο, αλλά η φάση αυτή, που μοιάζει σαν ένα «ζωντάνεμα» των συναισθημάτων, πολλές φορές φέρνει στην επιφάνεια και τα θετικά συναισθήματα, μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε πόσο σημαντικός ήταν ή εξακολουθεί να είναι ο άνθρωπος αυτός για εμάς.

5. Πρόσωπο με πρόσωπο

Το πέμπτο στάδιο είναι αυτό του «ξεκαθαρίσματος» πρόσωπο με πρόσωπο με τον άλλον. Κατά κάποιον τρόπο είναι προαιρετικό. Πολλές φορές η ζωή μας μας έχει απομακρύνει εντελώς από ορισμένα πρόσωπα και δεν είναι απαραίτητο να τα αναζητήσουμε για να τους πούμε τι νιώθουμε.

Η συγχώρεση αφορά πρώτα απ’ όλα εμάς τους ίδιους και μπορεί να δοθεί ακόμη κι αν δεν ξαναδούμε ποτέ τον άνθρωπο που μας «έβλαψε» και που τώρα συγχωρούμε. Παρ’ όλα αυτά, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για σημαντι­κές σχέσεις (γονείς, στενοί συγγενείς, αδερφικοί φίλοι), μπορεί να νιώσουμε την ανάγκη να βρεθούμε πρόσωπο με πρόσωπο μαζί τους και να τους εξηγήσουμε τι νιώθουμε.

6. «Άφεση» και λύτρωση

Το τελευταίο στάδιο είναι η ίδια η συγχώρεση και δεν περιγράφεται εύκολα, απλούστατα γιατί ο καθένας την αισθάνεται με διαφορετικό τρόπο.

Οι περισσότεροι άνθρωποι, πάντως, τη βιώνουν ως μια εσωτερική λύτρωση και ανακούφιση, όπως όταν τακτο­ποιούμε ένα δωμάτιο του σπιτιού μας που για πολύ καιρό ήταν βρόμικο, ακατάστατο και γεμάτο άχρηστα αντι­κείμενα που μας έπιαναν το χώρο.

Φυσικά, η διαδικασία αυτή δεν γίνεται συνειδητά και κατόπιν λογικής απόφασης, ούτε ξυπνάμε μια μέρα και λέμε: «Τώρα ξεκινώ με το πρώτο στάδιο». Συχνά χρειάζεται να περάσουμε πολύ καιρό κρατώντας μέσα μας την αίσθηση της αδικίας γι’ αυτό που μας έκαναν, είτε γιατί ο θυμός είναι τόσο μεγάλος που δεν μπορούμε να τον ξεπεράσουμε είτε γιατί είναι προτιμότερο να μη σκαλίζουμε τα πράγματα γιατί ξέρουμε ότι θα πονέσουμε.

Εμμανουήλ Ρουμελιώτης

Αν πέσεις στο χέρι της λύπης, δύσκολα κατορθώνεις να την ξεπεράσεις - γέροντας Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης

Όταν βλέπει κανείς τον εαυτό του και τα χρόνια να περνούν, όταν βλέπει τις αποτυχίες του, τα τραύματά του, τις αμαρτίες του, τις εσωτερικές του πληγές, τις απιστίες του, τα συντρίμμια της υπάρξεώς του...

τα πτώματα του λογισμού του, της καρδιάς του, με τα οποία γέμισε την ζωή του, όταν βλέπει πόσες φορές μετανόησε και τίποτε δεν έκανε, τον κυριεύει μία λύπη.

 

Αυτή η λύπη μπορεί να προέλθει ακόμη και από τον ενστικτώδη εαυτό μας, δηλαδή από τον εγωισμό μας, από την υπερηφάνεια μας, διότι θα θέλαμε να είμαστε μεγάλοι, να μην είχαμε λογισμούς, να μην αποτυγχάναμε. Άπειρες ανεκπλήρωτες επιθυμίες μας λυπούν.

Καλύτερα να πέσεις στα χέρια πονηρών δαιμονίων, λεγεώνων δαιμονίων, παρά να πέσεις στο χέρι της λύπης, διότι δύσκολα κατορθώνεις να την ξεπεράσεις.

Τι παθαίνουμε με τους αρνητικούς λογισμούς

Οι αρνητικοί λογισμοί μαραζώνουν τον έσω άνθρωπο. Ερημώνουν τα πάντα μέσα μας. 

Η Ευχή του Ιησού γλυκαίνει την καρδιά και αναζωογονεί όλο το είναι μας!

Ο σοφός Σωκράτης ντροπιάζει με τον παρακάτω λόγο του, αυτούς που αποδέχονται την Συκοφαντία!

Ο αληθινός χριστιανός (Ιεράρχης, Ιερέας, μοναχός-ή, λαϊκός) όταν πραγματικά θέλει να μάθει την Αλήθεια για ένα θέμα που έχει αμφιβολίες καταφεύγει στην νηστεία και με πόνο ψυχής προσεύχεται στην Παναγιά μας, στους αγίους μας και προ πάντων στον Κύριό μας Ιησού Χριστό.

Αυτή την παρακαταθήκη μας άφησαν οι άγιοι Πατέρες μας.

Δυστυχώς η συκοφαντία αγκαλιάζεται με πολύ ενδιαφέρον από τους ανθρώπους. Αυτοί που αγαπούν να ακούν συκοφαντικά λόγια για τον συνάνθρωπό τους κατέχονται από φθόνο.

Ας δούμε λοιπόν παρακάτω πώς ο σοφός μας πρόγονος, ο Σωκράτης μας ντροπιάζει όλους εμάς που θέλουμε να λεγόμαστε Χριστιανοί όποια θέση κι αν κατέχουμε.

Μια μέρα, εκεί που ο μεγάλος αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Σωκράτης έκανε τη βόλτα του στην Ακρόπολη, συνάντησε κάποιον γνωστό του, ο οποίος του ανακοίνωσε ότι έχει να του πει κάτι πολύ σημαντικό που άκουσε για κάποιον από τους μαθητές του.

Ο Σωκράτης του είπε ότι θα ήθελε, πριν του πει τι είχε ακούσει, να κάνουν το τεστ της "τριπλής διύλισης".

"- Τριπλή διύλιση;" ρώτησε με απορία ο γνωστός του.

- Ναι, πριν μου πεις τι άκουσες για το μαθητή μου θα ήθελα να κάτσουμε για ένα λεπτό να φιλτράρουμε αυτό που θέλεις να μου πεις.

- Το πρώτο φίλτρο είναι αυτό της αλήθειας.

Είσαι λοιπόν εντελώς σίγουρος ότι αυτό που πρόκειται να μου πεις είναι αλήθεια;

- Ε... όχι ακριβώς, απλά το άκουσα όμως και...

-Μάλιστα, άρα δεν έχεις ιδέα αν αυτό που θέλεις να μου πεις είναι αλήθεια ή ψέματα.

- Ας δοκιμάσουμε τώρα το δεύτερο φίλτρο, αυτό της καλοσύνης.

Αυτό που πρόκειται να μου πεις για τον μαθητή μου είναι κάτι καλό;

- Καλό; Όχι το αντίθετο μάλλον...

- Άρα, συνέχισε ο Σωκράτης, θέλεις να πεις κάτι κακό για τον μαθητή μου αν και δεν είσαι καθόλου σίγουρος ότι είναι αλήθεια.

Ο γνωστός του έσκυψε το κεφάλι από ντροπή και αμηχανία.

- Παρόλα αυτά, συνέχισε ο Σωκράτης, μπορείς ακόμα να περάσεις το τεστ γιατί υπάρχει και το τρίτο φίλτρο.

Το τρίτο φίλτρο της χρησιμότητας.

Είναι αυτό που θέλεις να μου πεις για τον μαθητή μου κάτι που μπορεί να μου φανεί χρήσιμο σε κάτι;

- Όχι δεν νομίζω...

- Άρα λοιπόν αφού αυτό που θα μου πεις δεν είναι ούτε αλήθεια, ούτε καλό, ούτε χρήσιμο, γιατί θα πρέπει να το ακούσω;

Ο γνωστός του έφυγε ντροπιασμένος, έχοντας πάρει ένα καλό μάθημα...

Πόσο ντροπιασμένοι πρέπει να νιώθουμε εμείς που λεγόμαστε Χριστιανοί, έχοντας διαβάσει το Ευαγγέλιο;...

Πώς να σε ονομάσω άνθρωπο;

Πώς να σε ονομάσω άνθρωπο;

Όταν ορμάς και χοροπηδάς σαν ταύρος

Κλωτσάς σαν γαϊδούρι

Χλιμιντρίζεις σαν άλογο όταν βλέπεις γυναίκα

Τρως σαν αρκούδα, παχαίνεις όπως το μουλάρι

Μνησικακείς όπως η καμήλα

Αρπάζεις σαν λύκος, οργίζεσαι σαν φίδι

Δαγκώνεις όπως ο σκορπιός

Φέρεσαι ύπουλα σαν αλεπού

Χύνεις δηλητήριο όπως η κόμπρα και η οχιά

Πολεμάς τα αδέρφια σου όπως ο διάβολος;

Πως μπορώ, λοιπόν να σε ονομάσω άνθρωπο

Όταν δεν βλέπω σε σένα τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης;

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Ποια είναι η πραγματική ΑΙΤΙΑ των ψυχικών ασθενειών;

Στάρετς Σέργιος: "Ὅλοι οἱ ψυχικὰ ἀσθενεῖς ἔχουν ὡς κέντρο τὸν ἑαυτό τους, ὁ ἐγωισμός εἶναι ἡ αἰτία τῆς κατάθλιψης"

Ἕνας ἀκόμη σύγχρονος Στάρετς, ὁ Στάρετς Σέργιος, συμφωνεῖ μέ τά λεγόμενα τοῦ Γέροντος Πορφυρίου καί τοῦ Γέροντος Παϊσίου, πού μόλις παρουσιάσαμε: «Στὴ βάση τῶν ψυχικῶν ἀσθενειῶν», παρατηρεῖ ὁ Στάρετς Σέργιος, «βρίσκεται ἡ ὑπερηφάνεια. Θεμέλιο τῶν ψυχικῶν ἀσθενειῶν εἶναι ἡ θεώρηση τοῦ ἑαυτοῦ μας ὡς κέντρου τῶν πραγμάτων. Ὅλοι οἱ ψυχικὰ ἀσθενεῖς ἔχουν ὡς κέντρο τὸν ἑαυτό τους».

 Ἐδῶ ὁ Γέροντας ταυτίζεται πλήρως μέ τόν Γέροντα Πορφύριο, πού ὁμιλεῖ γιά τόν ἐγωισμό ὡς αἰτία τῆς κατάθλιψης. Καί συνεχίζει: «Αὐτό, βεβαίως, δέν σημαίνει ὅτι οἱ ἴδιοι εἶναι ὑπεύθυνοι για τὴν ἀσθένειά τους.

Ἡ ὑπερηφάνεια, ὅπως καὶ τὰ ἄλλα πάθη, ἔχουν στο ἄτομο ποικίλες προελεύσεις: τὴν προσωπικὴ βούληση, ἀλλὰ καὶ τὴν... κληρονομικότητα, τὸ οἰκογενειακὸ περιβάλλον, τὴν κοινωνία, τὶς προσωπικὲς σχέσεις καὶ τὴν ἱστορία τοῦ καθενός.

Κάθε πνευματικὸς Πατέρας πρέπει να εἶναι ταυτόχρονα καὶ ψυχίατρος. Κάθε ψυχικὴ ἀσθένεια ἔχει στήν βάση της πνευματικὰ προβλήματα» .Καί ἐδῶ ὁ Γέροντας Σέργιος ταυτίζεται μέ τόν Γέροντα Πορφύριο πού διδάσκει ὅτι πίσω ἀπό τά λεγόμενα «ψυχολογικά» κρύβονται πνευματικά προβλήματα καί δαιμόνια.

«Ἡ πνευματικότητα», παρατηρεῖ ἐπίσης ὁ Στάρετς Σέργιος, «καλύπτει καὶ περιλαμβάνει τὰ πάντα. Ἑπομένως, μία πνευματικὴ πράξη μπορεῖ να θεραπεύσει». Ἐδῶ ὁ Γέροντας ἀπαντᾶ σ’ αὐτούς πού λένε ὅτι (τάχα) χρειάζεται Πνευματικός γιά τά πνευματικά καί ψυχολόγος-ψυχίατρος γιά τά ψυχολογικά προβλήματα. Ὅλα εἶναι πνευματικά προβλήματα καί χρήζουν τήν Θεία Χάρη γιά νά θεραπευθοῦν.

«Ὁ ψυχίατρος που δεν εἶναι πνευματικὸς ἄνθρωπος», σημειώνει εὔστοχα ὁ Γέροντας Σέργιος, «μπορεῖ νά ἀνακουφίσει τὸν ἀσθενῆ, νά τὸν βοηθήσει νά ξαναβρεῖ τὸν ἑαυτὸ του, νά βελτιώσει τίς σχέσεις του μὲ τοὺς ἄλλους. Ἀλλὰ κατὰ βάθος τὸν ἀφήνει ἄδειο, γιατὶ δέν τοῦ λέει πῶς νά βρεῖ ἕνα νόημα στήν ὑπάρξή του. Κάτι πού, ἀντιθέτως, κάνει ὁ πνευματικὸς Πατέρας». Νά ἡ τεράστια διαφορά προσφορᾶς τῶν μέν ἀπό τούς δέ. Ἡ «ἀπουσία νοήματος ζωῆς» εἶναι τό μεγαλύτερο πρόβλημα στόν σημερινό σύγχρονο «πολιτισμένο» ἄνθρωπο.

Ἡ θεραπεία ἐπίσης ἀπό τούς ψυχιάτρους δέν γίνεται στό βάθος ἀλλά στήν ἐπιφάνεια τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης· εἶναι μία θεραπεία κυρίως στήν συμπεριφορά καί ὄχι στό «εἶναι», στήν οὐσία τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς.

Οἱ ψυχίατροι καί οἱ ψυχολόγοι ἀγνοοῦν τήν ἀνθρώπινη ψυχή καί ἐν πολλοῖς ἀρνοῦνται τήν ὕπαρξή της. «Ἀντίθετα μὲ ὅ,τι ἰσχυρίζεται ὁ Φρόυντ», ὑπογραμμίζει ὁ Στάρετς, «ἡ βάση τῶν ψυχικῶν ἀσθενειῶν δεν εἶναι ἡ σεξουαλικότητα, ἀλλὰ ἡ ὑπερηφάνεια». Ἡ νόσος τοῦ διαβόλου (ἡ ἀλαζονεία-ὑπερηφάνεια) εἶναι αὐτήν πού ἀρρωσταίνει καί τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη.

«Ἡ ὑπερηφάνεια», ὅπως παρατηρεῖ ὁ π. Παΐσιος, «γεννᾶ τόν ἐγωισμό».

Ὁ διάβολος, μπαίνοντας στήν ὑπερήφανη-ἐγωκεντρική ψυχή, τήν γεμίζει μέ λύπη, κόπωση καί ἀπόγνωση.

Κάποιος ρώτησε τόν Γέροντα Παΐσιο σχετικά μέ τήν στενοχώρια πού τοῦ ἐρχόταν γιά τίς πτώσεις του:

«Γέροντα, κάμπτομαι ἀπό τήν στενοχώρια γιά τίς πτώσεις μου καί κουράζομαι στόν ἀγώνα μου.

– Ἀπό τόν ἐγωισμό εἶναι. Ἐπειδή δέν «κάμπτεις», γι’ αὐτό ἀποκάμνεις μετά. Δέν ὑπάρχει ταπείνωση, μετάνοια, συντριβή· ὑπάρχει ἐγωισμός καί ὁ ἐγωισμός πάντα φέρνει λύπη καί ἄγχος. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει μετάνοια, ἀλλά στενοχωριέται ἀπό ἐγωισμό, ἀπό ἀνθρωπαρέσκεια, ἐπειδή ξέπεσε στά μάτια τῶν ἄλλων, τότε ὑπάρχει μέσα του ἀγωνία, φαρμάκι, πόνος».

Ὁ καταθλιπτικός ἄνθρωπος βιώνει ἀκριβῶς τήν λύπη, τό φαρμάκι, τόν πόνο, διότι δέν «κάμπτει», δέν ταπεινώνεται, δέν μετανοεῖ ἀλλά στενοχωριέται, ἐξ αἰτίας τοῦ πληγωμένου του ἐγωισμοῦ καί τῆς ἀνθρωπαρέσκειας.

Πολλές φορές ἡ ὑπερβολική στενοχώρια γιά τά πάθη καί τίς πτώσεις μας ὑποκρύπτει μία αὐτονομημένη ἀπό τόν Θεό προσπάθεια ἠθικῆς βελτίωσής μας καί ἕναν μεγάλο ἐγωισμό.

Ὁ στάρετς Μακάριος ἔγραφε σὲ ἕνα προφανῶς καταθλιπτικὸ πρόσωπο: «Λὲς ὅτι ἡ ἀδυναμία σου νὰ ἀντισταθεῖς στὸν πειρασμό, ἡ βραδύτητά σου νὰ νικήσεις τὰ πάθη σου καὶ ἡ γενικὴ ἠθικὴ ἀδυναμία σου σὲ πιέζει πολύ, πράγμα ποὺ ἁπλὰ ἀποδεικνύει ὅτι στηρίζεις τὴν σωτηρία σου στὶς δικές σου δυνάμεις… Πῶς ἀλλιῶς θὰ ἀποκτήσουμε τὴν ταπείνωση, παρὰ μόνο ἂν ἀντικρίζουμε συνεχῶς τὸν ἑαυτό μας ὅπως πραγματικὰ εἶναι – ὁ χειρότερος τῶν ἁμαρτωλῶν». Ἡ Ρωσία τῶν στάρετς τοῦ 19ου αἰώνα ἦταν ἀρκετὰ ἐξοικειωμένη μὲ τὴν κατάθλιψη... (Ἡ κατάθλιψη) θεωρεῖτο σύμπτωμα τῆς ὑπερηφάνειας, καὶ ἡ θεραπεία του ἦταν ἡ ταπείνωση.