Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2016
Τρίτη 1 Νοεμβρίου 2016
Το νεανικό ξενύχτι
Συχνά πολλοί γονείς
στη δύσκολη ηλικία
της εφηβείας των παιδιών
τους απελπίζονται. Ας δούμε
πώς αντιμετώπισε το
πρόβλημα ο γνωστός
σπουδαίος φιλόλογος Κώστας
Γανωτής, ικανός ομιλητής
και συγγραφέας.
«Μέσα στην απελπισία
μου και στις
εφιαλτικές ολονύκτιες αναμονές
μου έβρισκα παρηγοριά
μόνο στη
σκέψη και στην πίστη
ότι τα παιδιά
είναι όχι δικά μου
αλλά του Θεού. Και
γονάτιζα στα εικονίσματα
και έλεγα: «Θεέ μου
φύλαξε τα παιδιά
ΣΟΥ!». Τότε ένιωθα μια
ζεστασιά και συγχρόνως
έλιωνε μέσα μου
ο εγωισμός πως τάχα ήμουν
άξιος να έχω
δικά μου παιδιά. Και δεν
ένιωθα πως τα
αγαπώ λιγότερο, επειδή τα παράδινα
στο Θεό. Αντίθετα μάλιστα
μεγάλωνε μέσα μου
ο σεβασμός για
την αξιοπρέπειά τους».
(Αρχιμ. Βαρνάβα Λαμπροπούλου: «χτίζοντας σπίτι
κείμενα για την οικογένεια» σ.44)
Κυριακή 30 Οκτωβρίου 2016
Ἡ ἁγιότητα ὡς ἐφικτή πραγματικότητα Τό παράδειγμα τοῦ λευιτικοῦ ζεύγους Πέττα
Ἄρθρο
τοῦ Νικολάου Ἐπιστηθίου ἐκ Λευκωσίας τῆς Κύπρου
(ἠλεκτρονικό
ταχυδρομεῖο: nicos.epistithiou@cytanet.com.cy )
Κάθε
ἡμέρα ἑορτάζουν πολλοί ἅγιοι γνωστοί καί ἄγνωστοι. Στά ὀρθόδοξα καλανδάρια ὅμως
ὁλίγοι καταγράφονται. «Νέφος μαρτύρων»,
ὅπως ἀναφέρετε τήν Κριακή τῶν Ἁγίων Πάντων. Ἀλλά τί εἶναι ἅγιος. Τί ἐννοοῦμε μέ
τήν λέξη ἅγιος; Πρόκειται γιά ἕναν καλό ἄνθρωπο, πού προσπαθεῖ νά μήν κάνει
κακό στούς συνανθρώπους του; Πού ἀναπτύσσει τόν ἀνθρωπισμό του; Τήν ἀλληλεγγύη
του; Αὐτός εἶναι ὁ ἅγιος; Ὄχι, αὐτός δέν εἶναι ἅγιος, ἀλλά ἁπλῶς ἕνας καλός ἀνθρωπος,
ἕνας χρήσιμος πολίτης. Ἡ ἁγιότητα δέν έχει καμμία σχέση μέ αὐτό. Ἡ ἁγιότητα ἔχει
νά κάνει μέ τήν ἀγάπη πρός τό Θεό, πού σέ κάνει νά ακολουθείς Ἐκεῖνον. Εἶναι αὐτή,
πού σέ θεώνει καί τό πλημμύρισμά της μέσα σου τό προσφέρεις ὡς ἀρετή στούς ἀνθρώπους.
Ὁ ἅγιος ἔχει «πληγωθεῖ» καί παράλληλα
ἔχει πλημμυρίσει ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί ἀναζητᾶ συνεχῶς νά τόν συναντήσει,
ώστε να καταστεί χριστοφόρος. Θέλει νά μιλάει γι’ τόν Δημιουργό. Ὁ ἅγιος ἀπό
τήν ἕνωσή του μέ τόν Θεό φθάνει στό σημεῖο νά θαυματουργεῖ. Ἐπιτελεῖ ἀσύλληπτα
γεγονότα, ἀλλά τά ἀποκρύπτει ἐπιμελῶς. Εἶναι ταπεινός καί ἁπλός. Θυσιάζεται γιά
ὅλους. Προσφέρει καί δέν περιμένει ἀνταπόδοση. Ἄν κάποιος ἐμφανίζεται μέ ἄλλα
χαρακτηριστικά, καί ὄχι μέ τά ἀνωτέρω, ἁπλῶς δέν εἶναι ἅγιος. Ἤ καλύτερα ἤ δέν
εἶναι ἅγιος ἤ εἶναι διά Χριστόν σαλός...
Μιλοῦν
κάποιοι γιά τοπικούς ἁγίους, ἐπίσημους ἤ ἀνεπίσημους, ὅπως ἐμεῖς στήν Κύπρο.
Μοιάζει πολύ ἀνθρώπινος αὐτός ὁ ὅρος, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ἑνωμένος πλέον
μέ τόν Θεό, σπάει κάθε ὅριο στον τόπο, στό χρόνο καί στό χῶρο. Ὁ ἄνθρωπος τοῦ
Θεού εἶναι οἰκουμενικός. Οἱ ἅγιοι λοιπόν δέν περιορίζονται οὔτε στόν χρόνο οὔτε
στόν χῶρο, ἀλλά εἶναι παρόντες σέ ὅλους, ὅσους τούς ἐπικαλούμαστε. Οἱ «καλοί καί οἱ σωστοί συνάνθρωποι» μποροῦν
νά τό κάνουν αὐτό; Ἀσφαλῶς ὅχι. Ἄλλο λοιπόν καλός ἄνθρωπος καί ἄλλο ἅγιος ἄνθρωπος.
Ὁ
ἅγιος ἔχει καί ἕνα ἀκόμη χαρακτηριστικό. Ζεῖ τά πάθη καί τήν ἀνάσταση τοῦ
Χριστοῦ ἱεροκρυφίως μέσα στήν καρδιά του. Ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ διακρίνεται ἀπό
τό φωτεινό πρόσωπό του, τίς εὐγενικές κινήσεις του, τό ὅλο βίωμά του. Ἡ
παρουσία του δέν ξεχνιέται. Δέν φοβᾶται ποτέ, γιατί ἡ ἀγάπη ἔχει νικήσει τόν
κάθε του φόβο. Δέν κουράζεται νά προσφέρει, ἀντίθετα, λαμβάνει δύναμη ἀπό αὐτό.
Νοιώθει ἐλεύθερος, γιατί ἡ ἀλήθεια τοῦ νόμου τοῦ Θεού τόν κάνει ἐλεύθερο. Ἀπαλλάχθηκε
ἀπό τήν πιό βαρειά σκλαβιά καί αἰχμαλωσία, αὐτήν πού δημιουργοῦν τά πάθη καί τά
ἀμαρτήματα.
Ἡ
προσπάθεια γιά τήν ἁγιότητα δέν γίνεται θεωρητικά καί ἀπομονωμένα. Γίνεται κατά
βάση μέσα ἀπό τά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Λένε κάποιοι: «Πιστεύω στόν Θεό, ἀλλά ὄχι στήν Ἐκκλησία, καί πολύ περισσότερο ὄχι
στούς ἱερεῖς». Συγχέουν τίς ἔννοιες. Δέν ξέρουν ὅτι καί αὐτοί ἀνήκουν στήν Ἐκκλησία
καί, ὑβρίζοντας αὐτήν καταφέρονται ἐναντίον τοῦ ἐαυτοῦ τους. Ἐκκλησία εἴμαστε ὅλοι
οἱ βαπτισμένοι στήν ἴδια κολυμβήθρα τῆς Ὀρθοδοξίας, κληρικοί καί λαϊκοί. Πολλοί
ἄνθρωποι δέν γνωρίζουν τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Θεωροῦν συχνά καί οἱ ἐντός καί οἱ ἐκτός
αὐτῆς ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι μία ὁμάδα, καθώς πρέπει. Ἤ θεωροῦν ὅτι εἴμαστε
κάποιο γραφεῖο αλληλεγγύης. Λάθος! Ἡ Ἐκκλησία εἶναι πνευματικό καί σωματικό ἰατρεῖο,
τό ὁποῖο ὅλοι ἐπισκεπτόμαστε, γιά νά βροῦμε τήν χαμένη κατά ἄμφω ὑγεία μας. Γιά
νά ἀποκτήσουμε τό ἀρχαῖο κάλλος. Τήν προπτωπτική κατάσταση.
Ὅ,τι
δέν εἶναι ἑνωμένο μέ τόν Θεό καί ποτισμένο ἀπό τήν Χάρη Του, σβήνει. Δέν
θέλουμε νά πεθάνουμε, διότι πλαστήκαμε, γιά νά ζήσουμε. Εἴμαστε μέλη τῆς Ἐκκλησίας
γιατί ποθούμε νά ζήσουμε τώρα καί πάντοτε! Ἐπίσης ἡ καλοσύνη καί ἀγαθοσύνη ὑπάρχει
καί σέ ἀλλόθρησκους, ἀκόμη καί σέ ἄθεους, ἀλλά εἶναι γεμάτη μέ ἐγωισμό καί ἐμπάθεια.
Ὅλα
αὐτά τά χαρίσματα τῆς Χάριτος τά εἶχε τό ταπεινό καί εὐλογημένο ἱερατικό ζεῦγος
τοῦ ἱερέως Νικολάου Πέττα καί τῆς πρεσβυτέρας του Ἀνθῆς. Αὐτό ἐπιβεβαιώνεται ὄχι
μόνο, ἀπό τά γραφόμενα περί τῆς βιοτῆς τους, ἀλλά καί ἀπό τά πολλά σημεῖα, πού
τελοῦνται μέ τίς πρεσβείες τους. Τά σημεῖα γιά τήν βοήθεια, τήν στήριξη καί τίς
ἰάσεις, πού ἔχει βιώσει ἡ οἰκογένειά μου εἶναι πολλά καί πειστικά. Κάποια τά ἔχει
δημοσιεύσει ἡ κόρη μου Σταυρούλα (βλ: https://www.pemptousia.gr/2016/05/iasis-stin-kipro-me-tin-epiklisi-tou-iereos-p-nikolaou-petta
). Ὡστόσο θέλω καί ἀπό μέρους μου θά ἀναφέρω ἐκδεικτικά κάποια γεγονότα πρός
δόξαν Θεοῦ.
Κατά
τό διήμερο 10 - 11 Ἰουλίου τοῦ 2016 μέ τόν π. Νεκτάριο Πέττα εἴχαμε πάει γιά
προσκύνημα στόν Ἄθωνα. Πρῶτος μας σταθμός ἦταν ἡ Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου. Μετά
τό Ἀπόδειπνο στό Καθολικό, βγήκαμε στό κιόσκι, πού εἶναι ἔξω ἀπό τήν εἴσοδο τῆς
Μονῆς, δηλαδή τοῦ διαβατικοῦ ὅπως λέγεται στήν μοναστική ὁρολογία. Ἀρχικά ἐκεῖ ἦταν
καί ἄλλοι προσκυνητές. Ὡστόσο ὁ Πορτάρης, ἐντεταλμένος μοναχός, μᾶς εἰδοποίησε ὅτι
σέ λίγα λεπτά, λόγω τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου θά ἔκλεινε ἡ πύλη. Ὅλοι σηκώθηκαν καί ἔφυγαν,
γιά νά εἰσέλθουν στήν Μονή, ἐνῶ τό μισό φύλλο τῆς πύλης τό ἔκλεισαν. Ἐμεῖς, ἐνῶ
σηκωθήκαμε τελευταῖοι καί ἑτοιμαζόμασταν νά κατευθυνθοῦμε γιά τά κελλιά, πού
φυλοξενούμασταν, ξαφνικά ἀκοῦμε τόν μοναχό νά λέιε: «ἐσεῖς μπορεῖτε νά μείνετε
λίγο ἀκόμη στό κιόσκι». Διότι περίμεναν δύο ρῶσους προσκυνητές ἀπό τήν Μονή Ἁγίου
Παύλου καί τούς εἰδοποίησαν τηλεφωνικῶς ὅτι θά καθυστεροῦσε τό αὐτοκίνητο, πού
τούς μετέφερε. Ἔτσι ἐπιστρέψαμε στά καθίσματα καί συζητούσαμε πνευματικά. Εἴπαμε
νά καλέσουμε στό σπίτι μου, γιά νά τούς πῶ ὅτι φθάσαμε καλά στό Περιβόλι τῆς
Παναγίας μας. Μιλοῦσα μέ τήν θυγατέρα μου, τήν Σταυρούλα, ἡ ὁποία ζήτησε νά
βάλουμε στό τηλέφωνο ἀνοιχτῆ ἀκρόαση.
Τότε
ἄρχισε νά ἀφηγεῖται τρία νεότερα σημεῖα τοῦ ἀειμνήστου λευιτικοῦ ζεύγους Πέττα.
Τό πρῶτο πού εἶπε εἶναι τό ἑξῆς: «Μοῦ εἶχε ζητήσει ἡ διευθύντριά μου
νά τῆς προσκομίσω κάποιες σημαντικές ἐπιστολές στήν πρωτότυπη μορφή. Ἄρχισα νά
ψάχνω, ἀλλά μάταια. Δέν μποροῦσα νά τίς βρῶ. Ἡ διευθύντριά μοῦ τίς ζητοῦσε
ἐπίμονα, γιατί θά ἦταν πολύ σημαντικές. Ἀφοῦ κατάλαβα ὅτι ἦταν ἀδύνατο νά τίς
βρῶ ἀπό μόνη μου, ἔκανα τόν σταυρό μου, γονάτισα καί ζήτησα τήν βοήθεια τοῦ
ἁγίου πατέρα Νικολάου μπροστά στήν φωτογραφία του μέ τήν πρεσβυτέρα του.
Σηκώθηκα καί κατευθεῖαν πῆρα μηχανικά ἕνα box file, τό ἄνοιξα στήν τύχη καί
βρῆκα μπροστά μου τήν μία ἐπιστολή μετά τήν ἄλλη σέ σειρά. Δόξασα τόν ἅγιο
Γέροντα καί παρέδωσα τίς σημαντικές ἐπιστολές». Τότε, ἀφοῦ τελείωσε αὐτή τήν
θαυμαστή ἀφήγηση, ἀκούσαμε κάτι σάν μία χορωδία νά ψάλει μέ ἀπόλυτο συντονισμό
καί μέ δοξολογικό χαρακτήρα τρίς φορές τό «Κύριε,
ἐλέησον!».
Ὡστόσο
ἡ θυγατέρα μου ἤθελε νά μᾶς ἀφηγηθεῖ καί δεύτερο θαυμαστό γεγονός: «Μία φίλη μου ἦταν ἀπελπισμένη, διότι τό κοριτσάκι της ὑπέφερε ἀπό νευρική
ἀνορεξία καί ἦταν σέ πολύ ἄσχημη κατάσταση. Τῆς μίλησα γιά τόν ἅγιο Γέροντα
Νικόλαο καί τήν ὁσιοτάτη πρεσβυτέρα τοῦ Ἀνθή, καί τῆς ἔδωσα τήν κοινή τους
φωτογραφία, πού περικλείει τό φυλακτό μέ τό μικρό κομμάτι ἀπό τά θαυμαστά ἄμφια
τοῦ ταπεινοῦ ἱερέα. Τό ἔβαλε στό προσκέφαλο τοῦ παιδιοῦ γιά τρεῖς νύχτες καί
προσευχόταν μέ κατάνυξη στό ἰαματικό ἱερατικό ζεῦγος. Τότε οἱ πρεσβεῖες τοῦ
ἁγίου λευιτικοῦ ζεύγους λάλησαν ἀγαθά
λόγια στήν ψυχούλα τοῦ παιδιοῦ, τό ὁποῖο τήν τρίτη κιόλας ἡμέρα ἄνοιξε τό ψυγεῖο
καί μέ δική του πρωτοβουλία μαγείρεψε καί συνέφαγε μέ τά ἀδέρφια του».
Τότε
ἀκοῦμε γιά δεύτερη φορά τό ἴδιο τριπλό «Κύριε,
ἐλέησον!». Μέ τόν π. Νεκτάριο κοιταχτήκαμε μέ ἀπορία γιά τό ποιοί μπορεῖ νά
ἀκοῦνε τήν συζήτηση καί ἀπό θαυμασμό νά δοξάζουν τόν Θεό. Πρέπει νά πῶ ὅτι τό
κιόσκι εἶναι ὑπερυψωμένο καί ἀνεβαίνεις σκαλοπάτια, γιά φθάσεις ἐπάνω. Σκεφθήκαμε
λοιπόν ὅτι ἴσως ἦταν κάποιοι πιστοί ἤ πατέρες, πού ἔτυχε νά ἀκοῦνε τίς ἀφηγήσεις.
Ὡστόσο
συνέχισα τόν διάλογο μέ τήν θυγατέρα μου, ἡ ὁποια μοῦ ἔλεγε καί τρίτο σημεῖο,
πού ἔγινε μέ τήν πρεσβεία τους: «Ἔπρεπε νά μεταβῶ στήν δουλειά μου
καί καθυστέρησα νά ξεκινήσω, διότι ἐτοίμαζα γιατί φρόντιζα τά παιδιά μου γιά τό
σχολεῖο. Ἡ κίνηση στό δρόμο ἦταν τόση πολλή, ὥστε δέν μποροῦσα νά βγῶ ἀπό τήν
πάροδο τοῦ σπιτιοῦ μου στόν κεντρικό δρόμο. Ἔκανα τόν σταυρό μου καί ζήτησα τίς
πρεσβεῖες τοῦ ἀοιδήμου λευιτικοῦ ζεύγους Πέττα. Ἀμέσως σταμάτησε ἕνας ὁδηγός
καί μέ ἄφησε νά περάσω καί ἡ ροή τῆς κίνησης ἦταν τόσο γρήγορη, πού ἔφθασα στή
δουλειά μου στόν ἴδιο χρόνο, πού ἔφθανα χωρίς κίνηση στό δρόμο. Νά ἔχουμε τίς
εὐλογίες τους!». Πάλι ἀκοῦμε
τήν γνωστή χορωδία νά ἀναφωνεῖ τό «Κύριε,
ἐλέησον!».
Τότε
βλέπουμε στήν ἀπέναντι πλευρά σέ ἀπόσταση ἀπό ἐμᾶς, τό αὐτοκίνητο πού κατέφθασε
μέ τούς ἀναμενόμενους προσκυνητές, καί σηκωθήκαμε, γιά νά ἀποσυρθοῦμε, διότι θά
ἔκλεινε ἡ πύλη. Ἀπότομα καληνύχτισα τήν θυγατέρα μου καί σηκωθήκαμε ἀπό τό
πάγκο πού καθόμασταν. Ψάχναμε στό μέρος ἀπό τό κιόσκι γιά τό ποιοί ἔλεγαν τό «Κύριε, ἐλέησον». Δέν εἴδαμε κανέναν.
Κατεβήκαμε ἀπό τό κιόσκι καί κάναμε βιαστικά τό γῦρο ἀλλά, πάλι δέν ἐντοπίσαμε
κανέναν. Κοιτάξαμε σέ ἀκτίνα μεγάλη ἀπό ἐμᾶς καί πάλι δέν ἐντοπίσαμε κανέναν!
Τότε ἀναρωτιόμασταν γιά τό ποιοί ἔλεγαν τό «Κύριε,
ἐλέησον». Ἐνῶ περπατούσαμε κατευθυνόμενος πρός τήν μισάνοιχτη πύλη τῆς Μονῆς,
ἀριστερά μας εἴδαμε μία μεγάλη δεξαμενή μέ νερό. Τήν στιγμή ἐκείνη ἔλεγα τί
θαυματουργοί εἶναι ὁ π. Νικόλαος καί ἡ πρεσβυτέρα του Ἀνθή (ὁ π. Νεκτάριος λόγω
συγγένειας μέ τούς ἀείμνηστους δέν μιλάει), καί ξαφνικά βγαίνει ἕνα ἀκόμα
τριπλό: «Κύριε, ἐλέησον» ἀπό τά
στόματα βατράχων, πού ἦταν μέσα στό νερό! Καί τώρα πού τό σκέφτομαι, ἀφοῦ ἔχει
περάσει ἀρκετό διάστημα, μοῦ φαίνεται ἀσύλληπτο. Ἐδῶ πραγματικά καταλαβαίνω τί
θά πεῖ: «Τά ἀδύνατα παρά τοῖς ἄνθρωποις
δυνατά παρά τῷ Θεῷ ἐστιν». Κάθε φορά πού τό διηγοῦμαι, νοιώθω τό ἴδιο δέος
καί κάνω τόν σταυρό μου. Ἀναρωτιέμαι ἄν εἶναι δυνατόν! Καί ὅμως εἶναι!
Θά
καταγράψω καί ἕνα ἄλλο σημεῖο, πού καταδεικνύει τήν πρεσβεία τους. Ἔψαχνα τήν
κάρτα τοῦ λεωφορείου καί τοῦ μετρό, πού χρησιμοποιῶ στήν ἐργασία μου στίς Βρυξέλλες,
διότι δέν ἦταν στό πορτοφόλι μου. Τότε
ζήτησα τήν πρεσβεία τοῦ ἱερατικοῦ ζεύγους μέσα ἀπό μία φωτογραφία τους, πού ἔχω
συνεχῶς ἐπάνω μου. Καί μέ, τρόπο ἀπίθανο καί μοναδικό ἡ ἀπολεσθεῖσα κάρτα
βρέθηκε στά χέρια μιᾶς ὑπαλλήλου τῶν συγκοινωνιῶν πού τήν κράταγε ψηλά καί μοῦ
τήν ἐπέδωσε! Μεγάλη ἡ δύναμη τῆς πρεσβείας τους!
Ἄμεση
ἦταν καί ἡ στήριξή τους σέ μία παρουσίαση, πού εἶχα στή Πορτογαλία, στήν πόλη
Πόρτο, σέ ἕνα σῶμα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Ἀντιλαμβάνεσθε τό ἄγχος καί τό τράκ.
Καί ὅμως μέ τήν ἠρεμία καί τήν ἔμπνευση, πού ἔνιωθα ὅτι μου προσέφεραν, εἶχα
μία πολύ καλή παρουσία καί ἔλαβα καί συγχαρητήρια ἀπό τούς συναδέλφους
μου.
Ὅλα
αὐτά ἀποδεικνύουν ὅτι ἡ ἀρετή τοῦ ἀοίδιμου ζεύγους εἶναι ποτισμένη μέ τό Ἅγιο
Πνεῦμα, ἡ φήμη τους δέν θά ἐξαλειφθεί, ὅπως τῶν κοινῶν ἀνθρώπων, ἀντίθετα
διαδίδεται καί διατρανώνεται, ἁφοῦ εἶναι ποτισμένη μέ τά δάκρυά τους. Ἄλλωστε
καί οἱ δύο κήρυτταν ἐν ζωῇ ὅτι ἡ ἁγιότητα εἶναι κάτι τό ἐφικτό, εἶναι δίπλα
μας. Ἀρκεῖ νά ἀγωνισθοῦμε σκληρά καί μέ ταπείνωση, γιά νά τήν ἀποκτήσουμε!
Ἔτσι,
ὅσα κονκλάβια καί ὑπόγειες διαδρομές ἐργάζονται γιά τήν σπίλωση τῆς φήμης τους,
μεταιοπονοῦν, διότι ἡ ἀρετή τους εἶναι ἑτερόφωτη, πηγάζει ἀπό τήν Χάρη τοῦ ἐν
Τριάδι Θεοῦ μας καί ἀντανακλᾶ στήν ἱερές τους μορφές. Ἐδῶ ἀρμόζει ἡ φράση
«Σκληρόν σοι πρός κέντρα λακτίζειν…».
Ἔτσι
κατανοῶ τήν ἀντίδραση τῶν πατέρων στό ὅτι, ὅταν ἀπό εὐλάβεια ἡ οἰκογένειά μου τύπωσε
πλαστικοποιημένες εἰκόνες, πού στήν μία πλευρά φέρουν τήν φωτογραφία τοῦ π.
Νικολάου καί τῆς πρεσβυτέρας του Ἀνθῆς, καί στήν ἄλλη ἀνέγραψε μιά περίληψη ἀπό
τήν βιοτή τους, ἀπό καταχωρίση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κυρηνείας, πού λέει: «Τό ἱερατικό
ζεῦγος Πέττα ἦταν ἕνας σπάνιος πνευματικός συνδυασμός δύο ἀνθρώπων, τούς ὁποίους
διέκρινε ἡ βαθειά πίστη, τό χριστιανικό ἦθος, ἡ ταπεινότης καί ἡ μεγαλοψυχία. Ἡ
ἄσκηση καί ἡ ἐγκράτειά τους εἶχε δύναμη Θεοῦ, διότι βίωναν τά συζυγικά τους
καθήκοντα, ὅπως τά ζεύγη τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Εἶχαν ἀπόλυτη συνεργασία στά
πνευματικά παλαίσματα, στήν διακονία τῆς Ἐκκλησίας καί στήν ἀνατροφή τῶν 12
παιδιῶν τους, ἀλλά καί ἀρκετῶν ἄλλων φτωχόπαιδων τῶν Πατρῶν. Ἦταν αὐστηροί μέ
τόν ἑαυτόν τους καί ἐπιεικεῖς μέ τούς ἄλλους. Ἡ συναναστροφή μαζί τους ἀνάπαυε
τούς πιστούς καί πολλοί ἐπωνύμως μαρτυροῦν ὅτι ἀκόμη καί μέ θαυμαστό τρόπο,
μετά τόν θάνατό τους, προστατεύουν καί θεραπεύουν ζεύγη, βρέφη, πονεμένους καί
πικραμένους ἀνθρώπους», καί τήν διαμοίραζα στό Ἅγιο Ὄρος, ἔλεγα
στούς Γέροντες ὅτι εἶναι ὁ π. Νικόλαος καί ἡ πρεσβυτέρα του Ἀνθή, ἀφοῦ τήν ἀσπάζονταν
μοῦ ἔλεγαν μέ εὐγένεια καί μέ πνευματική χαρά ξέρουμε καλά ποιοί εἶναι!
Γιά
αὐτό καί ἐγώ ὁμολογῶ αὐτό, πού διακηρύττει ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Προικοννήσου
κ. Ἰωσήφ, ὅτι μπροστά τῆς ἱερές μορφές τοῦ π. Νικολάου Πέττα καί τῆς
πρεσβυτέρας αὐτοῦ Ἀνθῆς κλίνω γόνυ καρδίας καί σώματος καί ζητῶ μαζί μέ τόν
σοφό Ἱεράρχη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου τήν πρεσβεία τους! (τόν λόγο τοῦ
Σεβασμιότατου κ. Ἰωσήφ βλ: http://www.diakonima.gr/2015/01/20/%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CE%AE%CF%82-%CF%80%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B2%CF%85%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B1%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF%86%CF%8C%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%B1
).
Ἄλλωστε
ἐδῶ ταιριάζει ἡ πνευματική ρήση: «Αὐτό
πού θέλουνε πολλοί, σκύβει ὁ οὐρανός καί τό φιλί».
Παρασκευή 28 Οκτωβρίου 2016
Πέμπτη 27 Οκτωβρίου 2016
Τρίτη 25 Οκτωβρίου 2016
Φοβάσαι την ησυχία; Πόση ώρα μπορείς να μείνεις χωρίς να μιλήσεις;
«Όλες οι δυστυχίες των ανθρώπων προέρχονται από το ότι δεν μπορούν να
παραμείνουν σε ησυχία στο προσωπικό τους δωμάτιο», έλεγε ο Πασκάλ. Η απουσία
επιθυμίας μόνωσης και σιωπής είναι η ασθένεια του σύγχρονου ανθρώπου. Πολλοί
ακόμη φοβούνται την ησυχία, φοβούνται τη μοναξιά και τον ελεύθερο χρόνο, γιατί
δεν έχουν με τι να γεμίσουν το κενό: τους χρειάζονται λόγια, εντυπώσεις, τους
χρειάζονται να είναι απασχολημένοι και να βιάζονται πάντα, ώστε να
δημιουργείται η αυταπάτη της θυελλώδους και γεμάτης ζωής. Όμως η ζωή με το Θεό
αρχίζει, αφού τα λόγια και οι λογισμοί σωπάσουν, αφού τα επίγεια έργα πάνε σε
δεύτερη μοίρα και στην ψυχή του ανθρώπου ελευθερωθεί μέρος, το οποίο μπορεί να
αναπληρώσει ο Θεός.
Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2016
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας Βασιλιάς και...
(Ένα παραμύθι για προβληματισμό...)
Μια
φορά κι έναν καιρό σε ένα Παραδεισένιο από ομορφιά Βασίλειο, ζούσε ένας
Βασιλιάς με μια καλοσυνάτη Βασίλισσα.
Σύντομα
το βασιλικό ζευγάρι απέκτησε δύο δίδυμους γιους, τα πριγκιπόπουλα του Βασιλείου
τους!
Δυστυχώς,
όμως, για λόγους υγείας, η Βασίλισσα δεν είχε αρκετό γάλα να θρέψει και τα δύο
μωρά της. Έτσι, αναγκάστηκε να τα δώσει σε παραμάνες, όπως συνηθιζόταν την
εποχή εκείνη, για να τα θρέψουν με το δικό τους γάλα και μαζί να τα αναθρέψουν
με βασιλικές αρχές, ωσότου να έρθουν σε ηλικία να δυναμώσουν και να
καταλαβαίνουν. Ότι χρειαζόταν τα παιδιά και οι παραμάνες θα τα οικονομούσε το
παλάτι ώστε τίποτα να μην τους λείψει μέχρι να επιστρέψουν πίσω ξανά οι
μονάκριβοι γιοι τους, για να συγκυβερνήσουν στο Βασίλειο του πατέρα τους.
Ο
καιρός κυλούσε και οι δύο παραμάνες έθρεφαν με το γάλα τους και με πολύ αγάπη
τα βασιλικά μωρά.
Μα,
η μια παραμάνα, δέθηκε υπερβολικά με το μωρό που ανέλαβε. Έφτασε μάλιστα στο
σημείο να το οικειοποιηθεί τόσο, που να του αποκρύψει τους πραγματικούς γονείς
του!
Άφησε
το παιδί να πιστεύει ότι εκείνη ήταν η αληθινή μητέρα του και δεν έφτανε αυτό,
αλλά έθρεψε και στο παιδί μίσος για τον Βασιλιά και την Βασίλισσα. Του έλεγε
ότι αυτοί ήταν τύραννοι που τιμωρούν και βασανίζουν τον λαό και δεν χρειάζεται
να τους εμπιστεύεται, ούτε να τους υπακούει. Εκείνην έπρεπε μόνο να ακούει
γιατί μόνο εκείνη τον αγαπούσε και ενδιαφερόταν πραγματικά!
Μεγαλώνοντας
το παιδί μαζί της έγινε καχύποπτο, άρχισε να μιλάει άσχημα και με αναίδεια σε
όλους, όπως και η ίδια η παραμάνα του, να μην σέβεται τους άλλους, να μην
βοηθάει και να μην εμπιστεύεται κανέναν…
Φανταστείτε
την έκπληξη του Βασιλιά και της Βασίλισσας, όταν έφτασε η στιγμή να χτυπήσουν
την πόρτα αυτής της πρώτης παραμάνας, για να συναντήσουν αυτόν τον γιο και να
τον πάρουν πίσω στο παλάτι τους!
Η
παραμάνα τους ανοίγει αλλά… τρομάζει στην παρουσία τους και με αμηχανία τους
βάζει μέσα.
Όλο
αγωνία ο Βασιλιάς και η Βασίλισσα ψάχνουν να δουν γύρω το παιδί τους...
-
Εδώ είσαι; Έλα κοντά μας παιδί μου, λέει με γλυκύτητα η Βασίλισσα. Και με χαρά
πρώτοι άνοιξαν την αγκαλιά τους οι βασιλικοί γονείς, να το σφίξουν τρυφερά…
Μα,
εκείνο το παιδί, φοβισμένο τους χτύπησε βίαια και απομακρύνθηκε. Έτρεξε να βρει
την παραμάνα του.
-
Μαμά, ήρθαν οι κακοί… Διώξε τους, θέλουν να με πάρουν, να μας χωρίσουν! Φύγετε,
δεν σας ξέρω… Είστε πονηροί άνθρωποι, τους είπε κι έπειτα τους έβρισε.
- Μα
τι έγινε; Γιατί το παιδί δεν μας αναγνωρίζει; Ρώτησε ο Βασιλιάς την παραμάνα.
Γιατί δεν του εξήγησες του παιδιού ποιοι είναι οι πραγματικοί του γονείς; Γιατί
δεν το ανέθρεψες με ευγένεια και βασιλικές αρχές; Το παιδί αυτό προοριζόταν για
πρίγκιπας του Βασιλείου μας. Εσύ γιατί του στέρησες, με την εγωιστική αγάπη σου
και την κακή ανατροφή που του έδωσες, την χαρά να γίνει κληρονόμος του
Βασιλείου μας και να συγκυβερνήσει εκεί μαζί μας με δικαιοσύνη και καλοσύνη;
Μπορεί να πέτυχες να το θρέψεις σαν μάνα αλλά απέτυχες να το αναθρέψεις ως
πνευματική του μάνα και δική μας εντεταλμένη παραμάνα... Στο εξής, και οι δυο
σας θα μείνετε όπως το επιλέξατε, μαζί, αλλά έξω πλέον από την βασιλική
προστασία. Οι κόποι και οι κακουχίες της ζωής εύχομαι παραμάνα κάποτε να σε
συνετίσουν για να καταλάβεις τι ζιζάνια έσπειρες, τι ευκαιρίες στέρησες από το
παιδί που σου εμπιστευτήκαμε και τι μελλοντικές τιμές έχασες κι εσύ η ίδια…
* *
*
Μετά
απ’ αυτά τα λόγια, με πολύ λύπη και δάκρυα στα μάτια, αποχώρησε το βασιλικό
ζευγάρι από την πόρτα εκείνου του σπιτιού... Τώρα, δίνουν αμέσως διαταγή να
τους οδηγήσουν στο σπίτι της άλλης παραμάνας που μεγάλωσε ο δεύτερος τους γιος.
Ευχόντουσαν στον δρόμο να μην ξαναγευτούν την πίκρα που πήραν από την συνάντηση
με την πρώτη παραμάνα.
Πλησίασαν
την εξώπορτα του δεύτερου σπιτιού. Δειλά – δειλά απλώνουν το χέρι να χτυπήσουν
κι αυτήν την πόρτα… Μα, το άκουσμα ενός γρήγορου βηματισμού από το πλάι τους
διακόπτει. Γυρίζουν και βλέπουν ένα πανέμορφο καλοσυνάτο παιδί που έτρεχε με
λαχτάρα από την πίσω αυλή για να τους συναντήσει.
-
Μανούλα μου, πατερούλη μου, εσείς είστε; Καλωσορίσατε στο σπίτι μας! Και πέφτει
χωρίς άλλα λόγια στην αγκαλιά τους!
-
Παιδί μας αγαπημένο, ναι, εμείς είμαστε! Ήρθαμε να σε πάρουμε κοντά μας
πριγκιπόπουλο μας!
Η
συγκίνηση εκείνης της στιγμής ήταν απερίγραπτη. Με δάκρυα στα μάτια η μανούλα
βασίλισσα ρωτάει το παιδί της:
-
Θέλεις παιδί μου να έρθεις μαζί μας στο παλάτι;
- Μα
και βέβαια μανούλα… Η καλή μου παραμάνα μου είπε τόσα για σας και το παλάτι που
με λαχτάρα περίμενα να έρθει αυτή η στιγμή να συναντήσω από κοντά τους
πολυαγαπημένους μου γονείς, που τόσο καιρό μου έστελναν τόσα όμορφα δώρα και με
φρόντιζαν με τόση αγάπη για να μην μου λείψει τίποτα… Μόνο… θα ήθελα να σας
ζητήσω μια χάρη!
-
Ότι θέλεις καλό μας παιδί! Πες μου το, και εγώ χατίρι δεν θα σου χαλάσω, είπε ο
Βασιλιάς.
-
Να, η παραμάνα μου, δεν θέλω να μείνει εδώ μόνη της. Είναι πολύ καλή... Την
αγαπάω… Έχει χώρο το παλάτι μας και γι΄ αυτήν;
- Μα
και βέβαια πολυαγαπημένο μου παιδί. Φώναξε γρήγορα την παραμάνα σου, είπε ο
Βασιλιάς όλο καλοσύνη.
Το
παιδί τρέχει και την ειδοποιεί.
Εκείνη
βγαίνει έξω και όλο χαρά και σεβασμό γονατίζει αμέσως μπροστά τους να ασπαστεί
τα βασιλικά χέρια του Βασιλιά και της Βασίλισσας!
-
Σας ευχαριστώ, μέσα από την καρδιά μου, για την εμπιστοσύνη που μου δείξατε…
Ήταν τιμή μου να μεγαλώσω το παιδί σας στο σπιτικό μου!
-
Στο εξής, λέει ο βασιλιάς, για τον σεβασμό, την ευγένεια και την υπακοή σου,
ανακηρύσσεσαι ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΑΡΑΜΑΝΑ! Άξια και βασιλικά ανέθρεψες τον μικρό μου
πρίγκιπα και γι΄ αυτήν σου την πράξη, θα μοιράζεσαι μαζί μας αιώνια και την
βασιλική στέγη του παλατιού! Η αγαπημένη παραμάνα του αγαπημένου μου παιδιού
είναι και δική μου αγαπημένη αδελφή… Να το ξέρεις! Χάρη στην τωρινή σου
αφοσίωση στον αγγελικό ρόλο της παραμάνας, στο μέλλον θα σου ανατεθούν και
άλλες τέτοιες βασιλικές αποστολές μητρικής αγάπης!
Έλα
μαζί μας τώρα στο παλάτι, να χαρείς και να γιορτάσεις με την χαρά μας!
…ΚΙ
ΑΠΟ ΤΟΤΕ ΕΖΗΣΑΝ ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΣΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥΣ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΚΑΛΑ!
ΚΙ
ΕΜΕΙΣ, ΟΛΕΣ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΕΝΤΕΤΑΛΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΟ ΜΑΝΟΥΛΕΣ, ΖΗΣΑΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΑ;
ΑΡΑΓΕ
ΣΕ ΠΟΙΑ ΠΑΡΑΜΑΝΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΥ ΝΑ ΜΟΙΑΖΟΥΜΕ;
Σάββατο 22 Οκτωβρίου 2016
Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2016
Πέμπτη 20 Οκτωβρίου 2016
Γιατί δέν διακηρύσσεται ὁ Γέροντας Χριστοφόρος ὁ Παπουλᾶκος;
Ἄρθρο τοῦ Φωτίου Δημητρακοπούλου,
καθηγητοῦ τῆς Βυζαντινῆς Φιλολογίας στό Τμῆμα Φιλολογίας τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς
τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.
Μέ ἀφορμή δημοσίευμα
ἄρθρου τοῦ ἀρχιμ. Νεκταρίου Πέττα στήν Ἐφημερίδα ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΤΗΣ
ΚΥΡΙΑΚΗΣ 11 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 20016, σ.σ. 2/24, 25/3 ( http://gethsimani.blogspot.gr/2016/10/blog-post_6.html
), σχετικά μέ τήν διακήρυξη τῆς ἁγιότητας τῶν Ὁσιομαρτύρων Βλασίου
καί τῶν σύν αὐτῷ, τῶν Σκλαβαίνων (Παλαίρου) Αἰτωλοακαρνανίας, θά ἤθελα νά
καταθέσω μερικές σκέψεις σχετικά μέ τό θέμα τῆς διακηρύξεως τῶν
Ἁγίων.
Ὅπως πολύ σωστά
ἐπισημαίνει ὁ νεοχειροτονηθείς Μητροπολίτης Σμύρνης κ. Βαρθολομαίος, καί Ἀρχιγραμματέας
τοῦ Οικουμενικοῦ Πατριαρχείου, μέ ἀφορμή τήν διακήρυξη τοῦ Ὁσίου Παϊσίου
τοῦ Ἁγιορείτου εἰς τό WE τοῦ NEWS 247 (
http://news247.gr/eidiseis/weekend-edition/pws-kai-giati-egine-agios-o-paisios.3251068.html
), «κατά τούς πρώτους χρόνους τῆς
Χριστιανοσύνης, γιά νά ἀναγραφεῖ κάποιος Ἅγιος, ἔπρεπε νά ἔχει μαρτυρήσει,
δηλαδή νά ἔχει δώσει τήν ζωή του γιά τόν Χριστό. Ἀναφερόμαστε στήν ἐποχή, ὅπου
γίνονταν οἱ διωγμοί τῶν Χριστιανῶν. Μετά τήν παροχή ἐλευθερίας στήν ἔκφραση
χριστιανικῆς πίστης ἀπό τόν Μεγάλο Κωνσταντῖνο, τόν 4ο αἰ. μ.Χ., ἀναδείχθηκαν
καί ἄλλοι Μάρτυρες, μέσα ἀπό τίς διάφορες ἱστορικές περιπέτειες, σέ κάθε
χριστιανικό ἔθνος. Ὑπῆρχαν μάλιστα καί περιπτώσεις Μαρτύρων, σέ χρόνους πολύ
πιό κοντινούς μέ τούς δικούς μας, ὅπως λ.χ. στήν κομμουνιστική περίοδο τῆς
Σοβιετικῆς Ἑνώσης, ὅταν εἶχε ἐπιβληθεῖ ὁ ἀθεϊσμός καί ὑπῆρχαν ἄνθρωποι, πού
ἔχασαν τήν ζωή τους γιά τήν πίστη τους.
Μετά τόν 4ο αἰώνα μ.Χ, γιά νά ἀναγραφεῖ κάποιος Ἅγιος, ἔπρεπε ἡ
ζωή του νά εἶναι τό ὑπόδειγμα τῆς ἀπόλυτης ἐφαρμογῆς τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ
καί τῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας, ἀνεξαρτήτως τῆς θαυματουργίας. Δηλαδή δέν
ἦταν ἀπαραίτητο νά ἔχει κάνει θαύματα. Μέ αὐτόν τόν τρόπο ξεχώρισαν κληρικοί,
μοναχοί καί λαϊκοί, πού ἀνεδείχθησαν σέ Ἁγίους. Ὅμως βασικό κριτήριο γιά τήν
ἀνάδειξη κάποιου σέ Ἅγιο, εἶναι αὐτός νά εἶναι Ἅγιος στήν συνείδηση τοῦ λαοῦ
τοῦ Θεοῦ. Τότε ἔρχεται ἡ Ἱερά Σύνοδος νά ἀναγνωρίσει τήν ἁγιότητα ἑνός προσώπου
καί νά ἀναγράψει αὐτό τό πρόσωπο μεταξύ τῶν Ἁγίων, ὅταν διαπιστώσει τήν ὕπαρξη
αὐτῆς τῆς κοινῆς συνείδησης. Πρόκειται λοιπόν γιά συνδυασμό
ὑποδειγματικῆς ἐφαρμογῆς τῶν ἀρχῶν τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεώς μας καί τήν
ὕπαρξη τοῦ λαϊκοῦ αἰσθήματος, πού νά τό ἐπιβεβαιώνει. Αὐτό εἶναι τό κυριότερο
κριτήριο ἀναγραφῆς στό Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας, πέραν τοῦ μαρτυρίου.
Μέ βάση αὐτά τά κριτήρια, τίς τελευταῖες δεκαετίες εἴχαμε περιπτώσεις,
ὅπως ὁ Ἅγιος Νεκτάριος καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης, γνωστός ὡς
Ἱερέας στήν Πολυκλινική Ἀθηνῶν, ὁ ὁποῖος συνέδεσε τό ὄνομα καί τήν διακονία του
μέ τήν Μονή Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος στό Δήλεσι. Πρέπει μάλιστα νά σᾶς πῶ ὅτι
ὁ τελευταῖος, ὅπως ἄλλωστε καί ὁ Ἅγιος Παϊσιος, εἶχαν ζήσει στό Ἅγιον Ὅρος καί
γνωρίζονταν μεταξύ τους. Ὑπάρχει καί ἀλληλογραφία τους…
Βεβαίως ὑπάρχει μία βασική ἀρχή στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, νά ἔχει
παρέλθει ἕνα ἱκανό χρονικό διάστημα ἀπό τήν κοίμηση ἑνός προσώπου, πρίν αὐτή
ἀποφανθεῖ γιά τήν ἁγιότητά του. Καί αὐτό, γιά νά ἐκλείψουν βιολογικά, οἱ
ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι συνδέθηκαν μαζί του καί θά εἶχαν συναισθηματικούς ἤ
προσωπικούς ἤ ἄλλους λόγους, γιά νά καλλιεργήσουν τό κοινό συναίσθημα περί
ἁγιότητας, εἴτε νά ἐπηρεάσουν ἀρνητικῶς τήν κοινή γνώμη περί αὐτοῦ. Αὐτός εἶναι
ὁ γενικός κανών. Ὑπάρχουν ὅμως καί ἑξαιρέσεις καί εἰδικά γιά περιπτώσεις, πού
τά κριτήρια ἁγιότητας εἶναι ἀδιάσειστα. Τέτοια περίπτωση ἦταν ὁ Ἅγιος Γρηγόριος
ὁ Παλαμᾶς, Ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης (14ος αἰώνας μ.Χ.), ὁ ὁποῖος πολύ λίγα
χρόνια μετά τήν κοίμησή του ἀνεγράφη στό Ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».
Ὁ Σεβ. Σμύρνης στίς
προηγούμενες δηλώσεις του περιγράφει πολύ σωστά τά κρατούντα στήν
Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, σχετικά μέ τήν διακήρυξη τῶν Ἁγίων. Ἁπλά,
κατά τήν γνώμη μας, χρειάζεται διευκρίνηση τοῦ σημείου τοῦ χρόνου, κατά
τόν ὁποῖο θά γίνει ἡ ἁγιοκατάταξη. Δέν τοποθετεῖται ἀκόμη ἐπάνω σέ
ἕνα βασικό πρόβλημα (ἴσως διότι δέν τοῦ τέθηκε κατά τήν
συνέντευξη). Τί γίνεται ὅταν ἡ κοινή ἐκκλησιαστική γνώμη ἀποδέχεται
τήν ἁγιότητα ἑνός προσώπου καί κάποιοι Ἐπίσκοποι ἀντιδροῦν στήν ἁγιοκατάταξή
του, φθάνοντας μάλιστα στά στά ὅρια τῆς ἁγιομαχίας;
Σχετικά μέ τό
πρῶτο θέμα, ἡ μελέτη του ἀποδεικνύει (μεταξύ ἄλλων ἔχουμε ὑπ’ ὄψη μας καί τήν
ἐξαιρετική σχετική ἐργασία τοῦ Καθηγητοῦ Ἁγιολογίας Ἀντ. Μάρκου καί τοῦ πρωτοπρ. Γεωργίου
Τσέτση: http://gethsimani.blogspot.gr/2016/10/blog-post_6.html ), ὅτι δέν
ὑφίσταται κανένας χρονικός περιορισμός γιά τήν διακήρυξη τῆς
ἁγιότητας ἑνός νέου Ἁγίου, τό δέ λεγόμενο περί
ὑποχρεωτικῆς παρόδου 100 ἐτῶν εἶναι κοσμικό
καί Δυτικῆς προελεύσεως ἐφεύρημα. Γράφει σχετικά
ὁ Καθηγητής Χρ. Οικονόμου:
«Ἡ ἁγιότητα
εἶναι δωρεά τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ διά τῶν
χαρισμάτων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος…, εἶναι πορεία
ζωῆς ὅλων τῶν πιστῶν καί ἐμπειρία,
πού βιώνεται ἀπό τήν ἐκκλησιαστική
κοινότητα. Γι’ αὐτό οἱ Χριστιανοί ἔχουν τό
ἀλάθητο κριτήριο τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί
αὐτή ἡ συνείδηση τοῦ λαοῦ ἀποτελεῖ τό
ἀλάθητο θεολογικό κριτήριο γιά τήν ἁγιότητα
καί τήν ἀποδοχή τοῦ Ἁγίου στά Δίπτυχα
τῆς Ἐκκλησίας…. (Γι’ αὐτό) τά
ἰδεολογικοψυχολογικά κριτήρια, πού μποροῦν νά
ἰσχύουν στήν κοσμική ζωή καί τήν
προπαγάνδα τοῦ Δυτικοῦ ἀνθρώπου, σέ καμμία
περίπτωση δέν ἰσχύουν στήν ἐπιστήμη τῆς
Ἁγιολογίας. Τά κείμενα (ἑνός) Ἁγίου, ἡ
διδασκαλία καί ἡ ζωή του κρίνονται
μέσα ἀπό τήν ἐμπειρία καί τά γεγονότα
τῆς Ὀρθόδοξης Παράδοσης καί ὄχι μέ
βάση τά κριτήρια τῆς ψυχολογίας καί
τῆς ψυχιατρικῆς, τῆς πολιτικῆς, καί πολύ
περισσότερο μέ αὐθαίρετα ὑποκειμενικά κριτήρια,
πού στοχεύουν νά μετατρέψουν τήν ἀλήθεια
σέ ἀπάτη…(Όσοι δέ ἐπιχειροῦν τήν
ἐπιβολή τέτοιων ἀπόψεων), «φαίνεται νά μή
γνωρίζουν τίς ἀρχές, πού ἐπικράτησαν στήν
Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, σχετικά μέ τήν ἀναγνώριση
τῶν Ἁγίων», νά εἶναι ἐπηρεασμένοι «ἀπό τήν
Δυτική καί ἰδιαίτερα τήν Προτεσταντική Θεολογία»,
νά συγχέουν «τίς κοσμικές ἀπόψεις τῆς
προπαγάνδας καί τοῦ marketing, μέ τίς ἀρχές
καί τῆς θεολογικές ἀπόψεις τῆς ἐπιστήμης
τῆς Ἁγιολογίας, τίς ὁποῖες φαίνεται νά ἀγνοοῦν»
καί τέλος νά μήν λαμβάνουν ὑπ’ ὄψη «τά
ἁγιολογικά δεδομένα τῆς Ὀρθόδοξης Θεολογίας».
(Χρ. Κ. Οἰκονόμου, Καθηγητοῦ καί Προέδρου τοῦ
Τμήματος Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας
τοῦ ΑΠΘ, «Ἡ τῶν
ἀθεολογήτων ἔρις περί τῆς ἁγότητος τοῦ
Νεοφύτου», Περιοδικό «ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΑΡΝΑΒΑΣ», φ.
Ἰαν. – Φεβρ. 2010, σελ. 20 -23).
Τήν πρός τούς Ἁγίους
τιμή τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία διαμορφώθηκε ἤδη ἀπό τούς πρώτους Χριστιανικούς
αἰῶνες, ἀρχικά ἀπένειμε τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, χωρίς κάποια ἰδιαίτερη
διαδικασία. Ὅσοι πάθαιναν γιά τόν Χριστό, εἴτε μαρτυροῦσαν - ἔχαναν τήν ζωή
τους (Μάρτυρες), εἴτε ἐπιζοῦσαν μετά τήν δοκιμασία (Ὁμολογητές), τιμῶνταν
ἀμέσως ἀπό τούς πιστούς, ἐφ’ ὅσον ἡ θυσία, τό «ὑπέρ Χριστοῦ πάσχειν»,
ἀρκούσε γιά τήν τιμή αὐτή. Ἀργότερα ἡ τιμή ἐπεκτάθηκε καί σέ ὅσα πρόσωπα
διακρίνονταν «ἐπ’ ἀρετῆ καί ἁγιότητι βίου».
Ἡ πρός τούς Μάρτυρες
τιμή τῆς Ἐκκλησίας ἄρχιζε ἤδη ἀπό τούς συγχρόνους τους, οἱ ὁποῖοι «πρίν
ἤ ἐκεῖνοι τελειωθῶσιν» τούς ἀπένειμαν τιμή καί σεβασμό. Αὐτή ἡ
ἀναγνώριση – διαπίστωση – διακήρυξη τῆς ἁγιότητος τῶν Ἁγίων Μαρτύρων ἦταν ἀπό
τήν ἀρχή αὐθόρμητη καί δέν ὑπῆρχε καμμία - ἔστω τυπική – μορφή ἀναγνωρίσεως,
δηλαδή ἐγκρίσεως ἤ ἀποφάσεως τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχῆς, τοπικῆς (Ἐπισκόπου) ἤ
εὑρύτερης (Συνόδου). Ἐγίνετο ἁπλᾶ μέ τήν ἀποδοχή τοῦ νέου Ἁγίου ἀπό τό σῶμα τῆς
τοπικῆς Ἐκκλησίας, τόν Κλῆρο - δηλαδή – καί τόν λαό, τούς ποιμένες καί τούς
ποιμαινομένους. Κάποιες πρωτοβουλίες μάλιστα Ἐκκλησιαστικῶν Ἀρχῶν γιά τήν
ἀποδοχή νέου Ἁγίου, χωρίς τήν συμμαρτυρία τῆς συνειδήσεως τοῦ πληρώματος τῆς
τοπικῆς Ἐκκλησίας, ἔμειναν τελικῶς ἀνενέργητες καί δέν ἔγιναν ἀποδεκτές.
Γράφει σχετικά ὁ
Καθηγητής Ἀμ. Ἀλιβιζάτος: «Ἡ καθαρῶς δημο-κρατική ἀντίληψις ἐν τῆ Ἐκκλησίᾳ,
περί ἴσων ἐν τῶ ἐκκλησιαστικῶ ὀργανισμῶ δικαιωμάτων τῶν Κληρικῶν καί τῶν
λαϊκῶν, ἀνεξαρτήτως τῆς ἀναγνωριζομένης τοῖς Κληρικοῖς Jure Divino – Θείῳ
Δικαίῳ κυβερνητικῆς αὐτῶν θέσεως, καταδεικνύει καί καθορίζει τήν ἐν τῶ
ἐξεταζομένῳ ζητήματι θέσιν καί συμμετοχήν ἀμφοτέρων τῶν στοιχείων αὐτῶν τοῦ
ἐκκλησιαστικοῦ ὀργανισμοῦ, ἄνεϋ πολλῆς δυσπιστίας ἤ οἱασδήποτε ἀμφισβητήσεως»
(Ἀμ. Ἀλιβιζάτου, «Ἡ ἀναγνώρισις τῶν
Ἁγίων ἐν τῆ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ», σελ. 21).
«Σύσσωμος ἡ
Ἐκκλησία – συνεχίζει – κλῆρος καί λαός, ἐν ἀδια-σπάστῳ ὁμοφωνίᾳ καί ἄνευ
τυπικῶν καί ὀργανωτικῶν πράξεων, ἀνεγνώριζον τήν ἁγιότητα τῶν τιμωμένων, ἡ
δέ πάνδημος αὕτη ἀναγνώρισις ἀπετέλει οἱονεί καί τήν ἐπικυρωτικήν καί
καθιερωτικήν πρᾶξιν τῆς τῶν Μαρτύρων καί Ἁγίων ἐν τῆ Ἐκκλησίᾳ ἀναγνωρίσεως»
(αὐτ. σελ. 36. Πρβλ. σχετικά: Χρυσ. Παπαδοπούλου, «Περί τῆς ἀνακηρύξεως τῶν
Ἁγίων ἐν τῆ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ», Περιοδικό «Ἐκκλησία», ΙΒ/1934, σελ.
331 – 335. Μητροπ. Δέρκων Κωνσταντίνου Χαρισιάδου, «Ἡ ἀναγνώρισις Ἁγίων ἐν
τῆ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ, κατά τήν τάξιν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου», στήν «Ἐπιστημονική
παρουσία Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης», τ. 1/1987, σελ. 225 – 241. Μητροπ. Σερρῶν
Κωνσταντίνου, «Περί ἀναγνωρίσεως τῶν Ἁγίων ἐν τῆ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ»,
Περιοδικό «Θεολογία», τ. 27/1956, σελ. 609 – 615).
Ὁ τρόπος αὐτός τῆς
αὐθορμήτου ἀναγνωρίσεως ἀπό τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, συνεχίσθηκε ἀναλλοίωτος
καθ’ ὅλη τήν διάρκεια τῆς πρώτης Χριστιανικῆς χιλιετίας, ἀλλά καί κατά τήν
δεύτερη. Ὁ Μανουήλ Γεδεών ὁμολογεῖ, ὅτι «κατέταττεν εἰς τόν χορόν τῶν Ἁγίων
πάντοτε ὁ λαός: Οἱ κάτοικοι πόλεως, ἐπαρχίας ἤ χωρίου ἤ μοναστηρίου, τόν ὑπ’
αὐτῶν κρινόμενον τοιοῦτον» (Μ. Γεδεών, «Ἁγιοποιήσεις», σελ. 120).
Ἀκόμη καί στίς
περιπτώσεις ἐκεῖνες, κατά τίς ὁποῖες κάποια ἀναγνώριση, γιά λόγους ἄλλους κατά
περίπτωση, ἔφθανε νά ἀπασχολήσει τήν Ἐκκλησιαστική Ἀρχή, ὁ τελικά δικαιομένος
ἦταν ὁ λαός. Κατά τόν Καθηγητή Στυλ. Παπαδόπουλο, «ἡ Σύνοδος διακηρύσσοντας
τήν ἁγιότητα, δέν ἀποφασίζει – κρίνει τήν ἁγιότητα. Ἡ πράξη διακηρύξεως
σημαίνει ἐδῶ πανηγυρική διακοίνωση γεγονότος ἤδη ἐμφανοῦς καί ἀποδεκτοῦ ἀπό
μικρό ἤ μεγάλο ἀριθμό ἀξιοπίστων μελῶν τῆς Ἐκκλησίας» (Στυλ. Παπαδοπούλου,
«Διαπίστωσις καί Διακήρυξις τῆς Ἁγιότητος τῶν Ἁγίων», Ἐφημερίδα «Ὀρθόδοξος
Τύπος», φ. 841, σελ. 1 καί 4).
Τό ὅτι οἱ
λαμβανόμενες ἀπό Ἐκκλησιαστική Ἀρχή ἀποφάσεις διακηρύξεως τῆς ἁγιότητος νέων
Ἁγίων, ἐξέφραζαν τήν συνείδηση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πληρώματος ἀποδεικνύουν καί
οἱ περιπτώσεις τοῦ Ἱερομάρτυρος Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ (τόν ὁποῖο ὁ ἅγ. Νικόδημος ὁ
Ἁγιορείτης εἰσήγαγε στόν Συναξαριστή του τό 1818, 150 χρόνια πρίν ἀπό τήν
ἐπίσημη διακήρυξη τῆς ἁγιότητός του ἀπό τό Πατριαρχεῖο ΚΠόλεως) καί τοῦ ἐπίσης
Ἱερομάρτυρος Σεραφείμ ἀρχιεπ. Φαναρίου. (Βλ. Φ. Μιχαλόπουλου, «Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός», 1980 καί Μητροπ.
Θεσσαλιώτιδος Ἰεζεκιήλ, «Ἀκολουθία
Ἱερομάρτυρος Σεραφείμ…», 1931).
Πράγματι, λοιπόν, «κατέταττεν
ὁ λαός», ἡ δέ ἀπόφαση τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχῆς, ἄν καί ὅποτε ὑπῆρχε,
σήμαινε ἁπλῶς τήν ἐγγραφή τοῦ ἤδη τιμωμένου Ἁγίου στό Ἑορτολόγιο τῆς Μεγάλης
Ἐκκλησίας τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας ΚΠόλεως.
Ἀπό τά κρατοῦντα στόν
χῶρο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας κατά τήν δεύτερη χιλιετία θά ἀναφέρουμε μερικές
χαρακτηριστικές περιπτώσεις:
Ὁ Ὅσιος Νικήτας ὁ Στηθάτος, ἀναφέρει στήν βιογραφία τοῦ ἁγ. Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, ὅτι μετά ἀπό ραδιουργίες τοῦ Μητροπολίτου Νικομηδείας Στεφάνου, ὁδηγήθηκε ὁ Συμεών σέ δίκη ἐνώπιον τῆς Πατριαρχικῆς Συνόδου τῆς ΚΠόλεως μέ τήν κατηγορία, ὅτι τόν Γέροντά του Στουδίτη Μοναχό Συμεών, τόν Εὐλαβῆ, τόν θεωροῦσε Ἅγιο καί τιμοῦσε μέ μεγαλοπρέπεια τήν ἐτήσια μνήμη του. Σημειώνεται ἐδῶ ὅτι ὁ τότε Πατριάρχης ΚΠόλεως Σέργιος, «τήν μνήμην τιμῶν τοῦ Συμεών τοῦ Εὐλαβοῦς, ἔστελλε κατά τήν ἐπέτειον ἱεράν ἐπ’ αὐτῶ μνήμην, ἐπί καί ἕξ ἔτη, θυμιάματα καί λαμπάδας» (Μ. Γεδέων αὐτ. σελ. 121).
Ὁ Ὅσιος Νικήτας ὁ Στηθάτος, ἀναφέρει στήν βιογραφία τοῦ ἁγ. Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, ὅτι μετά ἀπό ραδιουργίες τοῦ Μητροπολίτου Νικομηδείας Στεφάνου, ὁδηγήθηκε ὁ Συμεών σέ δίκη ἐνώπιον τῆς Πατριαρχικῆς Συνόδου τῆς ΚΠόλεως μέ τήν κατηγορία, ὅτι τόν Γέροντά του Στουδίτη Μοναχό Συμεών, τόν Εὐλαβῆ, τόν θεωροῦσε Ἅγιο καί τιμοῦσε μέ μεγαλοπρέπεια τήν ἐτήσια μνήμη του. Σημειώνεται ἐδῶ ὅτι ὁ τότε Πατριάρχης ΚΠόλεως Σέργιος, «τήν μνήμην τιμῶν τοῦ Συμεών τοῦ Εὐλαβοῦς, ἔστελλε κατά τήν ἐπέτειον ἱεράν ἐπ’ αὐτῶ μνήμην, ἐπί καί ἕξ ἔτη, θυμιάματα καί λαμπάδας» (Μ. Γεδέων αὐτ. σελ. 121).
Ἡ Σύνοδος τοῦ
Πατριαρχείου, ἀφοῦ ἄκουσε κατήγορο καί κατηγορούμενο, «οὐδέν μέν ἐψηφίσατο
κατά τῆς αἰωνοβιότου συνηθείας τοῦ πανηγυρίζειν ἑκάστην μονήν τήν μνήμην ὡς ἄν
γινώσκωσι μοναχῶν ἐπ’ αὐστηρότητι βίου καί ἐπ’ εὐσεβείᾳ» (Μ. Γεδεών αὐτ.
σελ. 121). Διέταξε ὅμως καί τόν Συμεών νά περιορίσει τήν μεγαλοπρέπεια τῆς
μνήμης τοῦ Γέροντός του καί νά ἀφαιρεθοῦν οἱ εἰκόνες του πού ἦσαν «πολλαχοῦ
άναστηλωμέναι» (ἴσως γιά νά ἱκανοποιηθεῖ καί ὁ κατήγορος Μητροπολίτης).
Ἀπό τήν
ὑπόθεση αὐτή, πού ἀπασχόλησε τό Πατριαρχεῖο
προκύπτει ὅτι ὁ ἅγ. Συμεών τιμοῦσε τόν
Γέροντά του ἀμέσως μετά τήν κοίμησή
του. Μάλιστα τό «πανηγυρίζειν ἑκάστην μονήν τήν μνήμην, ὡς
ἄν γινώσκωσι μοναχῶν, ἐπ’ αὐστηρότητι βίου καί ἐπ’ εὐσεβείᾳ» - τό ὁποῖο
προϋποθέτει ὅτι ζοῦν οἱ αὐτόπτες μάρτυρες
τῆς ζωῆς καί τῶν σημείων τοῦ τιμωμένου,
ἄρα ἡ πρός αὐτόν τιμή ἀπονέμεται ἀμέσως
ἤ σχεδόν ἀμέσως μετά τήν τελείωσή του -
χαρακτηρίσθηκε «αἰωνοβίοτος συνήθεια».
Παρόμοιο εἶναι καί τό
παράδειγμα τῆς τιμῆς πρός τόν ἅγ. Συμεών τόν Νέο Θεολόγο. Ὁ ὅσ. Νικήτας ὁ
Στηθάτος, ἀμέσως μετά τήν κοίμησι τοῦ ὁσ. Συμεών, ἔγραψε βιογραφικό
ἐγκώμιο πρός τιμήν του καί συνέθεσε Ἀκολουθία, τήν ὁποία ἔψαλλε ἐπί τοῦ τάφου
του. Σημειώνουμε ὅτι, ἐκτός ἀπό τήν Μονή τοῦ ἁγ. Μάμαντος ΚΠόλεως (ὅπου εἶχε
διατελέσει ἡγούμενος ὁ ὅσ. Συμεών) καί ἄλλες μονές εἶχαν εἰσαγάγει τήν μνήμη
του στή λατρευτική τους καθημερινότητα (ὅπως ἐκείνη τῶν Ἰωάννου καί Φιλοθέου
ΚΠόλεως).
Ἡ ὁσ. Εἰρήνη,
ἡγουμένη τῆς Μονῆς Χρυσοβαλάντου ΚΠόλεως, ἐτιμᾶτο ἀμέσως μετά τήν
μακαρία της κοίμηση πανηγυρικά ἀπό κάποιο συγγενή της, ὁ ὁποῖος εἶχε σωθεῖ ἀπό
θανατική καταδίκη διά πρεσβειῶν της καί σταδιακά ἡ μνήμη της ἐπεκτάθηκε καί
ἐκτός τῶν ὁρίων τῆς μετανοίας της.
Μία πλέον ἐπίσημη
σχετική μαρτυρία εἶναι ὅσα εἶπε ὁ Πατριάρχης ΚΠόλεως ἅγ. Φιλόθεος ὁ Κόκκινος
ἐνώπιον τῆς κατά Κυδώνη Συνόδου, περί τῆς τιμῆς τοῦ ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Ἕξι
μόλις ἔτη μετά τήν κοίμηση τοῦ ἁγ. Γρηγορίου ὁ Φιλόθεος ὁμολογεῖ τά
ἀκόλουθα:
«Διά τοῦτο καί ἐγώ (ἐνν. γιά τήν ὅλη βιοτή τοῦ Γρηγορίου), ἐν τῶ μοναστηρίῳ τοῦ Ἀκαταλήπτου καθήμενος καί ἰδιάζων, περιφανῆ τινα καί μεγάλην ἑορτήν ἐπετέλουν τῷ Ἁγίῳ τούτῳ… Ἐπεί οἱ Λαυριῶται ἔγραψαν καί ἀνέφερον ἡμῖν περί τούτου, ἔγραψα πρός ἐκείνους, ἵνα πᾶς ὁ βουλόμενος ἑορτάζῃ τοῦτον κατ’ ἰδίαν… Ἐν τῇ Μεγάλῃ δέ Ἐκκλησίᾳ οὐκ ἐποιοῦμεν τοῦτο καί καθόλου ταῖς λοιπαῖς ἐκκλησίαις πανταχοῦ, ὅτι οὔπω περί τούτου τῇ Ἱερᾷ Συνόδῳ ἐκοινωνησάμην» (Μ. Γεδεών αὐτ. σελ. 122).
Ὁ ἴδιος Πατριάρχης ἅγ. Φιλόθεος ἀναφέρει τό παράδειγμα τοῦ ἁγ. Ἀθανασίου, τόν ὁποῖο ὁ Θεός «ἐδόξασε διά τῶν θαυμάτων καί μήπω τῆς Ἐκκλησίας ἀναστηλωσάσης αὐτόν, ἑορτήν ἐπετέλουν περιφανῆ οἱ τοῦ μοναστηρίου αὐτοῦ μοναχοί καί τήν ἱεράν αὐτοῦ εἰκόνα ἔφερον ἐν τῆ Μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳ κατά τήν Κυριακήν τῆς Ὀρθοδοξίας».
«Διά τοῦτο καί ἐγώ (ἐνν. γιά τήν ὅλη βιοτή τοῦ Γρηγορίου), ἐν τῶ μοναστηρίῳ τοῦ Ἀκαταλήπτου καθήμενος καί ἰδιάζων, περιφανῆ τινα καί μεγάλην ἑορτήν ἐπετέλουν τῷ Ἁγίῳ τούτῳ… Ἐπεί οἱ Λαυριῶται ἔγραψαν καί ἀνέφερον ἡμῖν περί τούτου, ἔγραψα πρός ἐκείνους, ἵνα πᾶς ὁ βουλόμενος ἑορτάζῃ τοῦτον κατ’ ἰδίαν… Ἐν τῇ Μεγάλῃ δέ Ἐκκλησίᾳ οὐκ ἐποιοῦμεν τοῦτο καί καθόλου ταῖς λοιπαῖς ἐκκλησίαις πανταχοῦ, ὅτι οὔπω περί τούτου τῇ Ἱερᾷ Συνόδῳ ἐκοινωνησάμην» (Μ. Γεδεών αὐτ. σελ. 122).
Ὁ ἴδιος Πατριάρχης ἅγ. Φιλόθεος ἀναφέρει τό παράδειγμα τοῦ ἁγ. Ἀθανασίου, τόν ὁποῖο ὁ Θεός «ἐδόξασε διά τῶν θαυμάτων καί μήπω τῆς Ἐκκλησίας ἀναστηλωσάσης αὐτόν, ἑορτήν ἐπετέλουν περιφανῆ οἱ τοῦ μοναστηρίου αὐτοῦ μοναχοί καί τήν ἱεράν αὐτοῦ εἰκόνα ἔφερον ἐν τῆ Μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳ κατά τήν Κυριακήν τῆς Ὀρθοδοξίας».
Κατά τήν ἐξεταζομένη
πάντως περίοδο ἄρχισε σταδιακά νά ἐμφανίζεται ἡ πρακτική τῆς διακηρύξεως τῆς
ἁγιότητος νέων Ἁγίων μέ ἀπόφαση μείζονος ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχῆς, δηλαδή Συνόδου, ἀσχέτως
τοῦ χρόνου κατά τόν ὁποῖο εἶχαν κοιμηθεῖ. Οἱ σχετικές περιπτώσεις εἶναι οἱ
ἐξῆς:
Τοῦ ἁγ. Γρηγορίου τοῦ
Παλαμᾶ (+ 1359), ἐπί πατριαρχείας ἁγ. Φιλοθέου τοῦ Κοκκίνου (1354 – 1355, 1364
– 1376), 6 χρόνια μετά τήν κοίμησή του! Τοῦ ἁγ. Γερασίμου Κεφαλληνίας (+
1579), ἐπί πατριαρχείας Κυρίλλου τοῦ Λουκάρεως (+ 1638), 50 περίπου χρόνια
μετά τήν κοίμησή του. Τοῦ ἁγ. Διονυσίου ἀρχιεπ. Αἰγίνης (+ 1622), ἐπί
πατριαρχείας Γαβριήλ Γ’ (1716 – 1723), σχεδόν 100 χρόνια μετά τήν κοίμησή
του. Τῆς Ὁσιομάρτυρος Φιλοθέης τῆς Ἀθηναίας (+ 1589), ἐπί πατριαρχείας
Ματθαίου Β’ (1599 – 1602), 10 χρόνια μετά τήν κοίμησή της.
Τό ὅτι ἡ ἀρχαία
ἐκκλησιαστική παράδοσις καί πρακτική τῆς πρώτης χιλιετίας σχετικά μέ τήν
διακήρυξη τῆς ἁγιότητος τῶν νέων Ἁγίων, συνέχισε νά τηρεῖται καί κατά τήν
δεύτερη χιλιετία, ἀκόμη καί μετά τήν ἐμφάνιση Συνοδικῶν ἀποφάσεως διακηρύξεως
(15ος αἰ.), ἀποδεικνύεται καί ἀπό πραγματεία πού ἔγραψε ὁ ὅσ. Ἀθανάσιος ὁ
Πάριος μέ τόν τίτλο «Ὅτι οἱ νέοι Μάρτυρές εἰσιν Ἅγιοι καί πρέπει νά τιμῶνται
ὡς τοιοῦτοι καί ἄνευ κανονικῆς διαγνώσεως τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας».
Πέραν τούτων
ὑπάρχει καί περίπτωσις τιμῆς ὡς πρός
Ἅγιον σέ μέλος τῆς Ἐκκλησίας πού
εὑρίσκεται ἀκόμη στήν ζωή. Πρόκειται γιά
τόν ὅσ. Νεόφυτο τόν Ἔγκλειστο, ὁ ὁποῖος
ἁγιογραφήθηκε μεταξύ δύο Ἀγγέλων νά ἀναλαμβάνεται
στόν οὐρανό! (ἡ τοιχογραφία αὐτή σώζεται
στήν Ἐγκλείστρα του, στήν Κύπρο. Βλ. R. Cormack. “The Hermitage of St. Neophytos and its wall-paintings”, Dubarton
Oaks Papers, 20, 1966, σελ. 119 - 206).
Ἀκόμη ὑπάρχουν
καί περιπτώσεις, κατά τίς ὁποῖες ὁ
λαός ἐπέβαλε στήν Ἐκκλησιαστική Ἀρχή τήν
τιμή ὡς πρός Ἅγιο σέ συγκεκριμένα πρόσωπα.
«Θέλω νά ὑπογραμμίσω ὅλως ἰδιαιτέρως - γράφει ὁ
Χρ. Οἰκονόμου - ὅτι ὑπάρχουν περιπτώσεις, κατά
τίς ὁποίες τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, παρά
τήν ἀντίδραση καί ἄρνηση τῶν Ἐκκλησιαστικῶν
Ἀρχῶν, ἀναγνώρισε καί τίμησε κάποιον ὡς Ἅγιο
καί στή συνέχεια ἀξίωσε τήν ἀναγραφή
τοῦ ὀνόματός του στά Δίπτυχα τῆς
Ἐκκλησίας, π.χ. Ἰωάννης Χρυσόστομος, Συμεών ὁ Νέος
Θεολόγος, κ.ἄ.». (αὐτ.).
Ρητορικό τό
ἐρώτημα, ἀλλά τό θέτουμε: Ὁ λαός τῆς
ΚΠόλεως περίμενε νά περάσουν 100 χρόνια, γιά
νά τιμήσει τόν Ἱερό Χρυσό-στομο ὡς
Ἅγιο καί γιά νά ἐπιβάλλει στούς διαδόχους
του τήν ἐγγραφή του στά Δίπτυχα; Ἀσφαλῶς
ὄχι, ἐφ’ ὅσον ἡ διαπίστωσις τῆς ἁγιότητος ἔχει «ἀφετηρία
τήν φωνή τοῦ λαοῦ» (Χρ. Οἰκονόμου) καί εἶναι
«πράξη ἐμπειρική, πού εἶναι ἀποτέλεσμα θέας
τῶν γεγονότων τῆς ζωῆς καί τῆς
δράσεως τοῦ Ἁγίου» (Στυλ. Παπαδόπουλος). Αὐτή
ἀκριβῶς ἡ «θέα» καί ἡ «φωνή»
προϋποθέτουν αὐτόπτες μάρτυρες «τῶν γεγονότων τῆς
ζωῆς καί τῆς δράσεως τοῦ Ἁγίου»
καί 100 χρόνια μετά αὐτοί οἱ μάρτυρες
δέν ὑπάρχουν, ὁπότε ἀντί γιά «θέα» ἔχουμε
«φήμη».
Μετά τά προηγούμενα
εὐχερῶς προκύπτει τό συμπέρασμα, ὅτι δέν ὑπάρχει χρονικός περιορισμός γιά
τήν διακήρυξη τῆς ἁγιότητος ἑνός ἱεροῦ προσώπου, λαμβανομένου ὑπ’ ὄψιν
μάλιστα τοῦ γεγονότος, ὅτι ἀπόφασις Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχῆς (Ἐπισκόπου ἤ
Συνόδου), δέν εἶναι κἄν ἀπαραίτητη, ἐφ’ ὅσον ἡ Ἐκκλησιαστική Ἀρχή «προβαίνει
στήν διακήρυξη, ὄχι γιά νά ἀποκτήσει ἐγκυρότητα ὁ Ἅγιος, ἀλλά γιά νά
πληροφορηθεῖ εὑρύτερα τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας…Τό Πατριαρχεῖο ἐπενέβαινε…, ὄχι
γιά νά ἐγκρίνει, ἀλλά γιά νά διευρύνει τόν ἑορτασμό τῆς μνήμης του, πού ἤδη
γίνοταν» (Στυλ. Παπαδοπούλου αὐτ. σελ. 3).
Ἀντιθέτως ἄν
καθυστερήσει ὑπερβαλλόντως ἡ «ἐπ’ ἐκκλησίαις» διακήρυξις τῆς ἁγιότητος
ἑνός ἱεροῦ προσώπου, κινδυνεύουν ἐνδεχομένως νά χαθοῦν οἱ πολύτιμες μαρτυρίες τῶν
αὐτοπτῶν μαρτύρων τῶν ἐν ζωῇ σημείων καί θαυμάτων του. Ἐφ’ ὅσον «στήν πρώτη
φάση τῆς διαδικασίας, μέ τρόπο συνήθως ἁπλό καί σπάνια συστηματικό, γίνεται
διαπίστωση τοῦ γεγονότος, ὅτι τό τάδε ἀποθανόν μέλος τῆς Ἐκκλησίας εἶχε καί
ἔχει χαρίσματα Ἁγίου. Πρόκειται γιά πράξη ἐμπειρική, πού εἶναι ἀποτέλεσμα θέας
τῶν γεγονότων τῆς ζωῆς καί τῆς δράσεως τοῦ Ἁγίου, ἀλλά καί γνώσεως, πού
ἀποκτᾶται μέσῳ ἀφηγήσεων ἤ γραπτῶν μαρτυριῶν…(καί) ἡ Σύνοδος,
διακηρύσσοντας τήν ἁγιότητα, δέν ἀποφασίζει – κρίνει τήν ἁγιότητα (ἀλλά) πράξη
διακηρύξεως σημαίνει ἐδῶ πανηγυρική διακοίνωση γεγονότος ἤδη ἐμφανοῦς καί
ἀποδεκτοῦ ἀπό μικρό ἤ μεγάλο ἀριθμό ἀξιοπίστων μελῶν τῆς Ἐκκλησίας» (Στυλ.
Παπαδοπούλου αὐτ. φ. 843, σελ. 1 καί 4).
Στήν περιοχή τῆς
γενέτειράς μου Ἀχαΐας καί εὐρύτερα τῆς Πελοποννήσου, ἐκκρεμεῖ μία τουλάχιστον
κραυγαλέα περίπτωση ἀσυμφωνίας Ποιμένων (ἑνός εὐτυχῶς) καί ἐκκλησιαστικοῦ
πληρώματος. Ὁ Ὁμολογητής τῆς Βαυαροκρατίας Ὅσιος Χριστοφόρος ὁ Παπουλᾶκος, ὁ
ἡρωϊκός κήρυκας τῆς Ὀρθοδοξίας, πού συγκρούστηκε μέ τήν παπική κεφαλή τῆς
Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας, τόν Βασιλιά Ὄθωνα καί τούς προσκυνημένους Δεσποτάδες τῆς
ἐποχῆς του (βλ. περιστατικό μέ τόν Μῆτρο, πού ἔγινε Δεσπότης), γιατί δέν
ἐγγράφεται στό Ἁγιολόγιο; Ἐπειδή ἀντιδρᾶ συγκεκριμένος Μητροπολίτης τῆς
Πελοποννήσου; Κάποιος γνώστης τοῦ τόπου, τοῦ προσώπου καί τοῦ θέματος εἶπε: «Ὑπομονή,
ἔρχεται τό δρέπανο τοῦ θανάτου, εἶναι 84 ἐτῶν, ὁ ἑπόμενος θά τό σκεφθεῖ
διαφορετικά».
Ἐν βρασμῷ ψυχῆς, γιά
τό ἄδικο!
Νέα ἐμφάνιση τοῦ π. Νικολάου Πέττα σέ Νοσοκομεῖο τῆς Πάτρας.
Ὀνομάζομαι Ἀσπασία
Βερβαρέσου. Εἶμαι στρατιωτικός ἐν ἀποστρατείᾳ στήν Π.Α. Κατάγομαι ἀπό τήν Ἀνδραβίδα
Ἠλείας καί κατοικῶ στό Νέο Κόσμο Ἀττικῆς. Μέ μεγάλη χαρά καί εὐγνωμοσύνη θά σᾶς
καταθέσω, σεβαστοί Πατέρες τοῦ Ἄθωνα, τά σημεῖα, πού τέλεσε τό ἀείμνηστο
ἱερατικό ζεῦγος Πέττα. Ὡστόσο θά καταγραφεῖ ἰδιαίτερα ἡ ὀφθαλμοφανής παρουσία
τοῦ π. Νικολάου στήν ἀσθενοῦσα μητέρα μου.
Τίς 27 Αὐγούστου τοῦ
2016, ἑορτή τοῦ Ἁγίου Φανουρίου, μετά τόν ἐκκλησιασμό μου στήν Ἱερά Μονή Ἁγίου
Ἐφραίμ Νέας Μάκρης Ἀττικῆς, ξαφνικά μέ εἰδοποίησε τηλεφωνικώς ἡ ἀδελφή μου ὅτι
ἡ μητέρα μας Ἀντωνία 80 ἐτῶν, ἡ ὁποία εἶχε ἐπιβαρυμένη ὑγεία, παρουσίασε
σοβαρότατο καρδιολογικό πρόβλημα, ἀπό τό ὁποῖο κινδύνευε ἡ ζωή της, ὅπως μᾶς εἶπαν
οἱ γιατροί.
Ἀμέσως ξεκίνησα μέ τό
αὐτοκίνητό μου, γιά νά πάω κοντά τῆς στήν Πελοπόννησο. Κατά τήν διάρκεια τοῦ
ταξιδιοῦ μου προσευχόμουν στόν ἅγιο Φανούριο, στόν ἅγιο Ἐφραίμ καί στόν νεοφανή
σημειοφόρο π. Νικόλαο Πέττα, γιά νά τρέξουν βοηθήσουν τή μητέρα μου. Στή μέση
της διαδρομῆς μέ πληροφόρησε ἡ ἀδελφή μου ὅτι ἡ μητέρα μας εἶχε πάθει ὀξύ
ἔμφραγμα καί ὅτι, ὑπῆρχε περίπτωση αἱμορραγίας. Ὅλα αὐτά μαζί θά ἐπέφεραν τόν
θάνατο. Ἀναφέρεται ὅτι προηγουμένως τῆς εἶχε τοποθετηθεῖ ἐξωτερικός βηματοδότης
καί μέ ἀσθενοφόρο μεταφερόταν στό Πανεπιστημιακό Νοσοκομεῖο τοῦ Ρίου τῆς
Πάτρας.
Κλαίγοντας ἔλεγα στόν
π. Νικόλαο τό ἀπολυτίκιό του, πού ἔχουν συντάξει Ἁγιορεῖτες Πατέρες καί τόν
παρακαλούσα νά τρέξει νά βοηθήσει τή μητέρα μου, τώρα πού βρίσκεται στήν πόλη
του. Ἀξίζει νά ἀναφέρω ὅτι εὐλαβοῦμαι τόν π. Νικόλαο καί τήν ἁγία πρεσβυτέρα
του Ἀνθή, ἀφοῦ συχνά διαβαίνω νά προσκυνήσω τόν τάφο τους καί προσεύχομαι
γονατιστή ἐμπρός τους.
Ὅταν ἔφτασα στό
Νοσοκομεῖο τοῦ Ρίου, βρῆκα τή μητέρα μου στά ἐπείγοντα, στό δωμάτιο ἀνάνηψης,
μαζί μέ τήν ἀδελφή μου, τόν γαμπρό μου καί μία γιατρό, πού τήν παρακολουθοῦσε.
Ἀμέσως ἀγκάλιασα τήν μητέρα μου τήν ἐνθάρρυνα, λέγοντάς της ὅτι θά γίνει καλά,
διότι ὁ ἑορταζόμενος Ἅγιος Φανούριος θά τήν βοηθήσει. Ἔκπληκτοι ἀκούσαμε μέ
σιγουριά νά μᾶς λέει μέ πολύ φυσικό τρόπο ὅτι τήν ἐπισκεύτηκε πρίν λίγο ἕνας
ἱερέας λαμπερός, ψηλός λέγοντάς της ὅτι εἶναι δίπλα της ὁ ἑορταζόμενος ἅγιος
Φανούριος καί θά τήν θεραπεύσει. Ὁ ἄγνωστος γιά ἐκείνη ἱερέας τήν εὐλόγησε μέ
τήν δεξιά του καί τῆς ἔδωσε δύναμη μέ τήν παρουσία του. Ἀξίζει νά ἀναφερθεῖ ὅτι,
κατά τήν διάρκεια τῆς παραμονῆς της στό νοσοκομεῖο, ἡ μητέρα μου εἶχε συνέχεια
τούς δικούς μου, καθώς καί ἰατρούς παρόντες ἐξαιτίας τοῦ κρίσιμού της ὑγείας
της. Ἀπό αὐτούς κανείς δέν εἶδε κανέναν ἱερέα νά παρουσιάζεται σέ κανένα χῶρο.
Ἀμέσως παίρνω τηλέφωνο τήν γνωστή
μου κ. Γεωργία Θεοχαροπούλου, ἡ ὁποῖα μοῦ ἐπιβεβαίωσε ὅτι ἦταν ὁ π. Νικόλαος
Πέττας, διότι γνώριζε ἄλλες παρόμοιες ἐμφανίσεις του μέ αὐτό τόν συγκεκριμένο
τρόπο. Ἐπίσης ζήτησα ἀπό τήν μητέρα μου νά περιγράψει τόν ἱερέα, πού τῆς
ἐμφανίσθηκε. Ἡ περιγραφή ἦταν ἴδια μέ τήν πορσελάνινη φωτογραφία τοῦ π.
Νικολάου, πού παρουσιάζεται μόνος του, καί βρίσκεται τοποθετημένη ἐπάνω στό
μνῆμα του, στήν Παναγία τήν Ἀλεξιώτισσα, στήν Πάτρα. Ἀνατρίχιασα καί ἔκλαψα ἀπό
εὐγνωμοσύνη καί τόν εὐχαριστοῦσα συνέχεια.
Ἡ μητέρα μου, μετά
ἀπό τίς ἐξετάσεις κατά τρόπο θαυμαστό ἄρχισε νά καλυτερεύει καί νά
σταθεροποιεῖται ἡ εὔθραυστη καρδιά της. Ζητήσαμε ἡ νοσηλεία της νά συνεχισθεί
στό Νοσοκομεῖο τοῦ Πύργου. Τελικά μεταφέρθηκε ἐκεῖ, στήν καρδιολογική μονάδα
Πύργου. Συγκεκριμένα στό δωμάτιο 222 μαζί μέ ἄλλες νοσηλευόμενες. Στό δωμάτιο
αὐτό τοποθετήσαμε τήν μορφή τοῦ σωτήρα τῆς μητέρας μου, τόν π. Νικόλαο, δίπλα
στίς ἄλλες εἰκονίτσες, γιά νά τήν προστατεύει καί ἐκεί. Παρατηρήσαμε ὅτι ἀπό
τήν στιγμή, πού τοποθετήθηκε ἡ εἰκόνιτσα οἱ ἄλλες νοσηλευόμενες, κατά παράδοξο
τρόπο, ἔπαιρναν ἄμεσα ἐξιτήριο, ἐνῶ βρισκόνταν καί αὐτές σέ κρίσιμη κατάσταση.
Καταλάβαμε ὅτι δέχονταν καί αὐτές τήν εὐλογία τοῦ Γέροντα Νικολάου.
Ἐνῶ ἐπρόκειτο νά
πάρει ἐξιτήριο καί ἡ μητέρα μου παρουσίασε βραδυκαρδία καί χρειάσθηκε νά
εἰσαχθεῖ στήν ἐντατική μονάδα παρακολούθησης. Χάσαμε τόν κόσμο ἀπό τά πόδια
μας. Καί ὅμως ἀποδεδείχθηκε καί αὐτό ἔγινε κατόπιν σχεδίου τοῦ σημειοφόρου
Πατρός, γιά νά μᾶς δυναμώσει τήν πίστη καί νά μᾶς παιδαγώγησει.
Καί θά ἀναφερθεῖ καί
αὐτό, γιά νά ἔχουμε τήν εὐλογία καί τήν συμπάθεια τοῦ π. Νικολάου. Ὡς γνωστό
δέν ὑπάρχει καλό, πού νά μήν θέλει τό κακό νά πάρει μερίδιο! Καί ὁμολογῶ τά
παρακάτω, γιά νά βοηθήσει καί ἄλλους πιστούς, πού τό κακό καί τό σκότος θά θέλει
νά τούς ἐπηρεάσει ἀρνητικά γιά τήν ἁγιότητα τοῦ π. Νικολάου. Κάποια στιγμή μας
ἦλθε ἐξ ἀριστερῶν λογισμός ὅτι ἴσως δέν ἦταν ὁ π. Νικόλαος, πού ἐμφανίστηκε
στήν μητέρα μας καί τήν σταύρωσε, ὥστε νά γίνει καλά! Ἦλθαν δηλαδή ὡς
σειρῆνες σκέψεις ἀμφιβολίας καί μέ αὐτό
τόν τρόπο παραχώρησε ὁ Θεός καί ὑποτροπιάσει ἡ ὑγεία τῆς μητέρας μας, ὥστε νά
πιστώσουμε ἀκράδαντα καί νά τοῦ ζητήσουμε νά μᾶς συγχωρέσει, ὅπερ καί ἔκανε.
Ἐπιπλέον ἐκείνη τήν
ἡμέρα πού χειροτέρεψε ἡ ὑγεία της, ξαφνικά ξέσπασε θεομηνία μέσα στό
κατακαλόκαιρο καί ἔπληξε τόν νομό Ἠλείας. Μάλιστα κεραυνός χτύπησε τό σπίτι τῆς
ἀδελφῆς μου, ἐνῶ βρισκόμασταν ἐκεῖ, μέ ἀποτέλεσμα νά τρυπήσει τά κεραμίδια καί
νά πλημμυρίσουν ὅλοι οἱ χῶροι. Καί τά περισσότερα νερά ἔπεφταν ὁρμητικά στό
ὑπνοδωμάτιο. Ἐάν ἡ μητέρα μας ἦταν στό σπίτι ἡ εὔθραυστη καρδιά της θά τήν
πρόδιδε μπροστά σέ αὐτό τό κακό πού γινόταν!
Χάρη στήν εὐσπλαχνική
παρέμβαση τοῦ Σημειοφόρου π. Νικολάου, πού τοῦ ζητήσαμε συμπαράσταση καί σέ
αὐτό τό κακό, ἡ μητέρα μας, καθώς καί ἡ οἰκογένεια τῆς ἀδελφή μου σώθηκαν ἀπό
ἀπρόβλεπτες καταστάσεις!
Τελικά, ἡ μητέρα μας
πῆρε ἐξιτήριο λίγες ἡμέρες ἀργότερα καί, τό σημαντικότερο, σταθεροποιήθηκε ἡ
ὑγεία. Ζητήσαμε νά τήν πάρουμε ζωντανή καί μέ τίς πρεσβεῖες τοῦ Ἁγίου Φανουρίου
καί τοῦ νεοφανούς Σημειοφόρου π. Νικολάου (πόσο ἐντύπωσή μᾶς κάνει ἡ συνεργασία
τοῦ ἱερατικοῦ ζεύγους Πέττα μέ ἄλλους ἁγίους, ὅπως ἐνδεικτικά ἔχουν δημοσιευθεῖ
μέ τόν ἅγιο Ἐφραίμ καί τόν ὅσιο Σοφιανό), νά μᾶς τήν ἀφήσει ὁ Θεός ἀκόμα κοντά
μας. Δόξα τῷ Θεῷ. Εὐχαριστῶ τόν Γέροντα καί θά τόν εὐγνωμονῶ.
Ἀξίζει νά σημειωθεῖ
ὅτι συνδέομαι μέ τά τέκνα τού ἀειμνήστου λευιτικοῦ ζεύγους, ἀκόμη καί μέ τόν
πρεσβύτερο, ὡστόσο κρατοῦν σιωπηλή στάση γιά τήν ἁγιότητα τῶν Γονέων τους καί
δέν ἀναμειγνύονται μέ αὐτό τό θέμα. Εἶναι νωπή ἡ ἀνάμνηση τοῦ μίσους καί τῆς
ἔντονης πολεμικῆς σκοτεινῶν καί ὑπόγειων ρευμάτων, πού χτυποῦσαν τούς Γονεῖς
τους ἐξαιτίας τῆς πνευματικότητας, πού τούς διέκρινε.
Τελειώνοντας
ἐπισημαίνω ὅτι ἔχουμε βιώσει καί ἔχουμε ἀκούσει ἀπό ἔγκριτα χείλη πολλά ἄλλα
θαυμαστά σημεῖα τοῦ ἱερατικοῦ ζεύγους Πέττα. Ἐνδεικτικά ἀναφέρεται ὅτι οἱ
μορφές τούς μέσα ἀπό τίς φωτογραφίες τους παίρνουν χρώματα ζωντανά καί ἔχει
κανείς τήν αἴσθηση ὅτι θά βγοῦν ἔξω ἀπό τήν φωτογραφία. Τελευταία, μετά τήν
ἴαση τῆς μητέρας μου, πῆγα στό μνῆμά τους λουλούδια καί ἄλλα, γιά νά τούς
εὐχαριστήσω. Τράβηξα μέ τόν κινητό μου τίς πορσελάνινες φωτογραφίες τους. Ἐνῶ
ἔχει τραβηχτεῖ μαζί καί ἡ ἀδικοχαμένη θυγατέρα τους Σοφία, οἱ φωτογραφίες τῶν
ἀοιδίμων Γονέων της, ζωντανεύουν. Σαφῶς φαίνεται σάν νά κυκλοφορεῖ αἷμα στήν
μορφή τους. Εἰδικά στῆς Πρεσβυτέρας Ἀνθῆς τό πρόσωπο παρουσιάζονται πύρινες
φλόγες γύρο ἀπό τό περίγραμμα τῆς μορφῆς της, φλόγες πού παραπέμπουν στίς
πύρινες φλόγες, πού κατῆλθαν κατά τήν Πεντηκοστή στούς Μαθητές. Ἀκόμη ἔχουμε
δεῖ φωτογραφίες τούς νά πυρώνουν καί νά τρέχουν σταυρόσχημα ὑγρά, ἔλαιο καί
ἄλλα πολλά.
Εὔχομαι ὁ Σημειοφόρος
π. Νικόλαος νά βοηθάει τούς ἀσθενείς, ὥστε νά ἐπιστρέφουν στούς δικούς τους
ὑγιεῖς, ὅπως ἔκανε καί στήν δική μας οἰκογένεια.
Δοξασμένο τό ὄνομα
τοῦ Κυρίου ὁ ὁποῖος καί στήν ἐποχή μας φανερώνει τούς ἐκλεκτούς του!
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)