Η αυτοκριτική και ο αυτοέλεγχος - π. Τιμόθεος Παπασταύρου

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΕΙΚΟΣΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (22 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2023)

«καθ' ὑπερβολὴν ἐδίωκον τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπόρθουν αὐτήν» (Γαλ. Α΄ 13).

 

Ἡ αὐτοκριτικὴ καὶ ὁ αὐτοέλεγχος.

Ὁ Θεῖος Ἀπόστολος Παῦλος, μέμφεται τὸν ἑαυτόν του καὶ ὁμιλεῖ, μετὰ παρρησίας, πρὸς τοὺς παραλήπτας τῆς ἐπιστολῆς του, τοὺς Γαλάτας, διὰ τὸ παρελθόν του …! Ταύτην τὴν αὐτομεμψίαν καὶ τὸν αὐτοέλεγχον, τὸν ἔχει κάνει κατ’ ἐπανάληψιν, καὶ εἰς τοὺς χριστιανοὺς ἄλλων ἐκκλησιῶν πρὸς τοὺς ὁποίους ἀποστέλλει ἐπιστολάς, ἀλλὰ καὶ ἐνώπιον τοῦ Ἑβραϊκοῦ συνεδρίου, καί, - κατ’ ἐπανάληψιν, μάλιστα, - πρὸς τοὺς κοσμικοὺς ἄρχοντας! Λυπεῖται καὶ μετανοεῖ διὰ τοῦτο τὸ παρελθόν του, καὶ χωρὶς νὰ σκέπτεται τὸ ὅτι ὁ Κύριος τὸν ἔχει ἤδη ἀναγάγει εἰς … Ἀπόστολον τῶν ἐθνῶν, θέλει ἵνα ἐνθυμῇται τὴν κατάστασίν του ἐκείνην, καὶ κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον, ἵνα ταπεινώνῃ τὸν ἑαυτόν του!

Αἱ λέξεις τὰς ὁποίας χρησιμοποιεῖ, ἐν τῇ σημερινῇ ἀποστολικῇ περικοπῇ, εἶναι ἰδιαιτέρως ἔντονοι καὶ χαρακτηριστικαί, καὶ «στιγματίζουσι», - θὰ ἐλέγωμεν, -  καὶ αὐτὸν τὸν ἴδιον, ἀλλὰ καὶ τὴν νέαν ἐν Χριστῷ πορείαν του! Καὶ αἱ λέξεις … «καθ’ ὑπερβολήν», ἀλλὰ καὶ αὐτή, … «ἐδίωκον», καθὼς καὶ ἐκείνη, … «ἐπόρθουν», καταμαρτυροῦσι τὴν ἔντονον ἐπιθυμίαν του, ἵνα παραδέχεται, ἀλλὰ καὶ ἐν ταὐτῷ … ἀποπτύσσεται τὸ ἀρνητικὸν παρελθόν του! Χαίρει καὶ παρρησιάζεται διὰ τὴν «καινὴν» ἐν Χριστῷ πορείαν του, ἀλλὰ καὶ μετανοεῖ διὰ τὴν σκοτεινὴν βιοτήν του … «ἐν τῷ Ἰουδαϊσμῷ»! Ἐνῶ, πολλοὶ ἐκ τῶν ἀνθρώπων, θέλουσι συνήθως ἵνα ξεχνῶσι θλιβερὰς καὶ πικρὰς στιγμὰς τῆς ζωῆς των, ὁ Παῦλος, ἀντιθέτως, … θέλει καὶ ἐπιδιώκει, ἵνα «συνδέῃ» ἑαυτὸν, μὲ ἐκεῖνον τὸν στυγνὸν δολοφόνον καὶ ἀρνητήν, ὁποῖος ὑπῆρξεν πρὸ τοῦ καθοριστικοῦ ἐκείνου ὁράματος, εἰσερχομένου τούτου εἰς Δαμασκόν! Θέλει ἵνα ἐνθυμῇται, … διὰ νὰ μὴν «ὑπεραίρεται», λόγῳ τοῦ Ἀποστολικοῦ ἀξιώματός του ἀφ’ ἑνός, ἀλλὰ καὶ διὰ νὰ κινῇται μετὰ προσοχῆς, ἔχων κατὰ νοῦν, τὸν … «ἐφιάλτην» τοῦ παρελθόντος!

 

Ἡ ἁγία … ταπείνωσις!

Πολλάκις ὁ Διδάσκαλος Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ὁμίλησε καὶ ἐδίδαξε διὰ τὴν «κορυφὴν τῶν ἀρετῶν», τὴν ὑψοποιὸν ταπείνωσιν! Καὶ εἰς τήν, «ἐπὶ τοῦ ὄρους» ὁμιλίαν Του, ἀλλὰ καὶ κατ’ ἄλλας στιγμὰς τῆς ἐπὶ τῆς γῆς παρουσίας του, καὶ διὰ τῶν περιφήμων παραβολῶν, … ἔδειξεν καὶ δεικνύει καὶ θὰ δεικνύῃ εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων, ὅτι … εἰς τὴν Βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν, θὰ εἰσέλθωσιν … μόνον, «οἱ ταπεινοὶ τῇ καρδίᾳ», οἵτινες καὶ «τὸν Θεὸν ὄψονται»! Κυρίως, ὅμως, καὶ πρωτίστως, τὴν ὑψίστην ταύτην τῶν ἀρετῶν, ἐδίδαξεν ὁ Κύριος διὰ τοῦ ἰδίου παραδείγματος! Ἀφ’ ἧς στιγμῆς … «ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ ὕψους ὁ Σωτὴρ ἡμῶν», ἔζη κατὰ ἄκραν καὶ μοναδικὴν ταπείνωσιν! Πέραν τῶν θαυμάτων Του εἰς τὰ ὁποῖα διεκρίνετο ἡ Θεία ὑπόστασίς Του, οὐδεὶς ἠδύνατο νὰ διακρίνῃ, ὅτι Οὗτος ὁ … ἄσημος καὶ εὐτελὴς Διδάσκαλος τοῦ Ἰσραήλ, ἦτο Αὐτὸς Οὗτος ὁ Ἀληθινὸς Θεός! Πέραν τῶν ἀποκαλύψεων αἵτινες ἐμαρτύρουν τὴν Θείαν Του προέλευσιν, ὁ Ἴδιος «ἐκάλυπτεν» ἑαυτόν, ὥστε καὶ αὐτὸς οὗτος ὁ … πονηρὸς νὰ μὴν δύναται νὰ βεβαιωθῇ περὶ τῆς Θεότητός Του!

Ἤκουσε μὲν οὗτος ὁ … κατηραμένος ἐκεῖ εἰς τὸν Ἰορδάνην, ὅτι … «οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα» (Ματθ. Γ΄ 17), ἀλλὰ δὲν δύναται νὰ … ἐννοήσῃ! Δὲν γνωρίζει ἀπὸ ταπείνωσιν οὗτος ὁ πεπτωκὼς ἐκ τοῦ ἐγωισμοῦ αὐτοῦ! Δὲν δύναται ἵνα φαντασθῇ ὅτι … «ὁ Θεὸς ἄνθρωπος ἐγένετο ἵνα τὸν ἄνθρωπον θεὸν ἀπεργάσηται» (Μ. Ἀθανάσιος), καὶ διὰ τοῦτο, κατ’ ἐπανάληψιν προσπαθεῖ ἵνα κατανοήσῃ, … ἐκεῖ εἰς τὸ σαραντάριον ὄρος! «Εἰ υἱὸς εἶ τοῦ Θεοῦ» (Λουκ. Δ΄ 3, 9), πειράζει ὁ πονηρός, περιμένοντας τὴν «λάθος ἀπάντησιν»˙ ὅμως ὁ Ραββὶ δὲν προτίθεται νὰ τοῦ «ἱκανοποιήσῃ» τὴν ἀπορίαν του!

Ὁ Κύριος ταπεινώνει ἑαυτόν, καὶ διδάσκει ἅπαντας τὴν ἁγίαν ἀρετὴν τῆς ταπεινοφροσύνης! «Πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται» (Λουκ. ΙΗ΄ 14), τονίζει καὶ ὑπερτονίζει, προκειμένου ἵνα κατανοήσωμεν ἅπαντες, ὅτι εἰς τὴν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, δὲν χωροῦσιν οἱ ὑπερήφανοι καὶ ἀλαζόνες! Τοῦτο, ἀκριβῶς, ἔχων κατὰ νοῦν καὶ ὁ Παῦλος, ἐπιδιώκει ἵνα παρακάμπτῃ τὴν ὑψίστην Ἀποστολικὴν θέσιν του, καὶ ταπεινώνῃ τὸν ἑαυτόν του, ὡς ἤδη εἴπωμεν, ἀναφερόμενος εἰς τὸ παρελθόν του καὶ στιγματίζων … ἑαυτόν!

 

Ποῖοι εἴμεθα;

Εἶναι σπάνιον εὕρημα, ἵνα εὕρωμεν … τὸν ἑαυτόν μας! Κοιμούμεθα καὶ ἐξυπνοῦμεν καὶ κινούμεθα καὶ πορευόμεθα εἰς τὴν ζωὴν ταύτην, ὣς νὰ μὴν ὑπάρχωσιν … ἕτεροι ἀνώτεροι ἡμῶν! Ὁ κόσμος ἅπας, νομίζομεν ὅτι ἀξίζει καὶ ὑπάρχει ἐπειδὴ … ὑπάρχωμεν ἡμεῖς! Πολλάκις, βεβαίως, ἐπιδιώκομεν ἵνα ταπεινώνωμεν καὶ εὐτελίζωμεν ἑαυτούς, ἀλλὰ ἐλάχιστοι (ὄντως ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ), πιστεύομεν ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα λέγομεν, θέλοντες ἵνα ἐντυπωσιάζωμεν! «Εἶμαι ἁμαρτωλὸς καὶ ἀνάξιος», τὸ λέγουν, ἴσως πολλοί, χριστιανοὶ καὶ μή …! Τί θὰ συμβῇ, ὅμως, ἐὰν ταῦτα τὰ λόγια, τὰ εἴπωσιν ἄλλοι ἐναντίον ἡμῶν; Θὰ τὰ ἀποδεχθῶμεν καὶ θὰ ὑποχωρήσωμεν πρὸ ταύτης … τῆς ἀληθείας; Λέγεται, ὅτι κάποτε, ἐπεσκέφθη τὸν Ἅγιον Παῒσιον τὸν … δικό μας, κάποιος ὅστις ἤρχισε νὰ τὸν ὑβρίζῃ καὶ νὰ τοῦ προσάπτῃ κατηγορίας βαρυτάτας …! Τί πονηρὸν καὶ ψεύτην, τὸν ἀπεκάλεσε˙ τί ὑποκριτὴν καὶ ἀπαταιῶνα …˙ τὶ ἀνήθικον καὶ διεφθαρμένον …! Τί κλέπτην καὶ αἰσχροκερδῆ …, καὶ πᾶν ὅ,τι ἄλλο τὸν συνεβούλευε ἡ διεφθαρμένη φαντασία του! Ὁ ὄντως, Ἅγιος Παΐσιος, ἤκουε τὰς φοβερὰς ταύτας κατηγορίας καὶ ἐκουνοῦσε καταφατικῶς τὴν κεφαλήν του, συμφωνῶν μετὰ τοῦ … συκοφάντου του! Μάλιστά δε, ἐδείκνυε καὶ συνεφώνει ὅτι, … καὶ ἄλλα ἀκόμη χειρότερα εἶχε διαπράξει …! Ὅταν, λοιπόν, κάποιος ἄλλος ἐπισκέπτης, τὸν ἠρώτησε, πῶς ἠνέχθῃ ὅλας τὰς προειρηθήσας κατηγορίας καὶ δὲν διεμαρτυρήθῃ, ὁ Ἅγιος οὗτος, - ἂς ἔχωμεν τὴν ἁγίαν του εὐχήν! – εἶπεν: «Γιατί νὰ διαμαρτυρηθῶ; ὁ ἄνθρωπος … ἔχει δίκηο»!

Ποῖος ἐξ ἡμῶν θὰ ἀντέδρα κατὰ τὸν τοιοῦτον τρόπον; Καὶ ὅμως, … «εἴτε μᾶς ἀρέσει, εἴτε δὲν μᾶς ἀρέσει» τοιοῦτοι εἴμεθα, οἵους περιέγραψεν ὁ κατήγορος ἐκεῖνος τοῦ Ἁγίου Παϊσίου, «ρίπτων, ὅμως, δυστυχῶς, τὰ δηλητηριώδη βέλη του», … ἀστόχως πρὸς τὸν Ἅγιον! Μόνον ΕΝΑΣ, - καὶ οὗτος εἶναι ὁ ἀναμάρτητος Κύριος, - ἠδυνήθη ἵνα προκαλέσῃ τοὺς κατηγόρους Του μὲ τὴν μνημειώδη ἐρώτησιν … «τίς ἐξ ὑμῶν ἐλέγχει με περὶ ἁμαρτίας;» (Ἰωάν. Η΄ 46)! Ἅπαντες οἱ ὑπόλοιποι, εἴμεθα βαρύτατα ἁμαρτωλοί! Ὡς δὲ καὶ … «πάλιν καὶ πολλάκις» ἔχομεν εἴπει, ἡ διαφορὰ καὶ ἡ ὑπεροχὴ τῶν Ἁγίων, δὲν εἶναι αἱ ὑπάρχουσαι ἁμαρτίαι, - καὶ τοῦτο εἶναι ἀναμφισβήτητον! - ἀλλὰ ἡ ἐνυπάρχουσα συναίσθησις τῆς ἁμαρτωλότητος, ὡς καὶ ἡ ἀγάπη καὶ ἀφοσίωσις πρὸς τὸν Θεόν!

Τὴν τοιαύτην συναίσθησιν, καὶ τὸ τοιοῦτον ταπεινὸν φρόνημα, ἂς ἀποκτήσωμεν ἀδελφοί μου, καὶ νὰ εἴμεθα βέβαιοι ὅτι, … ὡς τὸν Ἄσωτον υἱόν, θὰ ὑποδεχθῇ καὶ ἡμᾶς ὁ Πολυεύσπλαγχνος Κύριος εἰς τὴν Βασιλείαν Του τὴν Ἐπουράνιον! Ἀμήν!

 

Ἀρχιμ. Τιμόθεος Γ. Παπασταύρου

     Ἱεροκῆρυξ Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν