Σπάνια εἰκόνα τοῦ Ὁσιομάρτυρος Νικολάου Βουναίνων μετά τῶν συμμαρτύρων του.

Εἰς μνήμην τοῦ δικαίου π. Νικολάου Πέττα.

Γράφει ὁ Φώτιος Δημητρακόπουλος, Ὁμότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου.

Κατά τό προσκύνημά μου, τό Σάββατο 22 Ὀκτωβρίου 2016, τῆς ἐκ τῆς Ἄνδρου προερχομένης τιμίας Κάρας τοῦ Ὁσιομάρτυρος Νικολάου, στόν τόπο μαρτυρίου του στό χωριό Βούναινα τῆς Θεσσαλίας, προσκύνησα μία σπάνια είκόνα.
Ἐπί τοῦ τάφου τοῦ Ὁσιομάρτυρος, πού περικλείεται στό ἐκεῖ ἱερό Προσκύνημα, σέ περίοπτη θέση προβάλλει ἡ πολυπληθής σύνθεση τῆς εἰκόνας του ἐξ Ἀνατολῶν ἁγίου Νικολάου, μετά τῶν Θεσσαλῶν συμμαρτύρων του, πού φέρει τήν ἐπιγραφή «Ο ΑΓΙΟΣ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ο ΕΝ ΒΟΥΝΑΙΝΟΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΜΜΑΡΤΥΡΕΣ ΑΥΤῼ». Ἡ εἰκόνα εἶναι προσαρμοσμένη μέσα σέ κορνίζα (110 x67) καί στό ἀνώτερο σημεῖο φέρει περίτεχνο ἐπίχρυσο κόσμημα,  τό ὁποῖο συγκρατεῖ τό ἔνθετο ἀπότμημα λειψάνου τοῦ Ὁσιομάρτυρος. Τήν ὅλη σύνθεση μέ τό ἱερό κειμήλιο, καθώς καί τά πολλά τάματα, προστατεύει γυαλί. Ἡ εἰκόνα ἀφιερώθηκε στήν ἑορτή τοῦ Ἁγίου, τῆς 9ης Μαΐου τοῦ 2016, ἀπό τήν οικογένεια τοῦ ἀείμνηστου Ἱερέως Νικολάου Πέττα κατόπιν προσωπικῆς του ἐπιθυμίας.
Σύμφωνα μέ τόν δημώδη βίο τοῦ Ὁσιομάρτυρος Νικολάου τοῦ ἐν Βουναίνοις, πού συνέθεσε ὁ Ἀκάκιος Διακρούσης (τοῦ ὁποίου τἠν διόρθωση ἔκανε  ὁ ἱερομόναχος Ἰωσήφ ὁ ἐκ Φουρνᾶ Ἀγράφων, λόγιος κληρικός τοῦ τέλους τοῦ 18ου  καί τῶν ἀρχῶν τοῦ 19ουαἰώνα), ἡ τοπική παράδοση θέλει τόν Ἅγιο νά ἀθλεῖ μέ ὁμήγυρη συνασκητῶν του, τά ὀνόματα τῶν ὁποίων εἶναι: Γρηγόριος, Ἁρμόδιος, Ἰωάννης, Δημήτριος, Μιχαήλ, Ἀκίνδυνος, Θεόδωρος, Παγκράτιος, Χριστοφόρος, Παντελέων, Αἰμιλιανός καί Νανούδιος, οἱ ὁποῖοι καί εἰκονίζονται στήν ἀναφερόμενη εἰκόνα. Στό βίο ἀναφέρονται καί δύο παρθένες ἐκ τῆς Θεσσαλίας, ἡ Εἰρήνη καί ἡ Πελαγία, οἱ ὁποῖες συναπεικονίζονται καί διακρίνονται τά φωτοστέφανά τους, πού ἔχουν γραμμένα τά ὀνόματά τους.
Στήν εἰκόνα αὐτή ἡ μορφή τοῦ ἁγίου Νικολάου, πού κατέχει τήν κεντρική θέση, ἀντιγράφεται ἀπό τήν ἀντίστοιχη ἀπόδοσή του ἀπό τήν εἰκόνα τῆς Καλαμιᾶς Πλατάνου Καλαβρύτων, πού χρονολογεῖται στίς ἀρχές τοῦ 19ου αἰώνα.

Ἡ σπάνια συναπεικόνιση τῶν συνασκητῶν του ἀπαντᾶ καί σέ προγενέστερα πρότυπα, ὅπως τῆς ἰδιαίτερα ἀφηγηματικῆς εἰκόνας τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἄνω Ξενιᾶς Μαγνησίας (δ΄τέταρτο 19ου αἰ.), γιά τήν ὁποία σημειώνει σέ πρωτότυπη καί ἐμπεριστατομένη εἰσήγησή του ὁ Δρ. Βυζαντινῆς Ἀρχαιολογίας ἀρχιμ. Νεκτάριος Πέττας: «Στό κέντρο τῆς ἐν λόγῳ εἰκόνας ὁ Ἅγιος παριστάνεται μεταξύ δώδεκα ἀδελφῶν τῆς Σκήτης, κάτωθεν τοξωτοῦ διαχώρου. Δύο ζωφόροι, μία στό ἄνω καί μία στό κάτω τμῆμα τῆς εἰκόνας, περιλαμβάνουν ἀνά τρία ἐπεισόδια ἀπό τό βίο τοῦ Ὁσιομάρτυρος Νικολάου. Στό ἄνω τμῆμα ἱστοροῦνται ἡ ἀναγόρευση τοῦ Ἁγίου σέ Δούκα, ἡ μοναχική κουρά του καί τό μαρτύριο τῶν συνασκητῶν του. Στό κάτω τμῆμα ἀπεικονίζονται ὁ ξυλοδαρμός τοῦ Ἁγίου ὑπό δύο δημίων, ἡ τόξευση, κατά τόν τύπο τοῦ ἁγίου Σεβαστιανοῦ, καί, τέλος, ὁ ἐνταφιασμός τοῦ Ὁσιομάρτυρος ὑπό τῶν μαθητῶν του».
Ὡστόσο ἕνα ἄλλο παράδειγμα εἰκόνας μέ βιογραφικές σκηνές στίς παρυφές, εἶναι ἡ εἰκόνα ἀπό τό Πράσινο Ἀρκαδίας, ἡ ὁποία χρονολογεῖται τό 1900. Στήν συγκεκριμένη εἰκόνα ἱστοροῦνται καί οἱ συνασκητες τοῦ Ἁγίου ἐνδεδυμένοι ὡς μοναχοί, ὅπως καί στήν Ἄνω Ξενιά, σέ ἀντίθεση μέ τά Βούναινα, ὅπου ἱστοροῦνται ὡς ἐπί τό πλεῖστον ὡς στρατιωτικοί.
Περισσότερα γιά τίς ἀπεικονίσεις τοῦ Ὁσιομάρτυρος Νικολάου, στήν εἰσήγηση τοῦ ἀρχιμ. Νεκταρίου Πέττα, στό Θ΄ Διεθνές Συνέδριο τῆς Ἑταιρείας Πελοποννησιακῶν Σπουδῶν, πού ἔλαβε χώρα ἀπό 30/10 ἕως 2/11/2015 στό Ναύπλιο, μέ τήν στήριξη τοῦ Δήμου Ναυπλέων. Ἡ εἰσήγηση εἶχε τίτλο: «Ἀπεικονίσεις ὡς μοναχοῦ τοῦ Ὁσιομάρτυρος Νικολάου τοῦ ἐν Βουνένοις στήν Πελοπόννησο. Depictions of Martyr Nikolaos Vounenis in the Peloponnese»
( http://arcadiaportal.gr/ news/spanies-eikones-toy-ag-nikolaoy-toy-neoy-stin-gortynia ).