Στάρετς Σέργιος: "Ὅλοι οἱ ψυχικὰ ἀσθενεῖς ἔχουν ὡς κέντρο
τὸν ἑαυτό
τους, ὁ ἐγωισμός εἶναι ἡ αἰτία τῆς
κατάθλιψης"
Ἕνας ἀκόμη σύγχρονος Στάρετς, ὁ Στάρετς Σέργιος, συμφωνεῖ μέ τά λεγόμενα τοῦ Γέροντος Πορφυρίου καί τοῦ Γέροντος Παϊσίου, πού μόλις παρουσιάσαμε:
«Στὴ βάση τῶν ψυχικῶν ἀσθενειῶν», παρατηρεῖ ὁ Στάρετς Σέργιος, «βρίσκεται ἡ ὑπερηφάνεια.
Θεμέλιο τῶν ψυχικῶν ἀσθενειῶν εἶναι ἡ θεώρηση τοῦ ἑαυτοῦ μας ὡς κέντρου τῶν
πραγμάτων. Ὅλοι οἱ ψυχικὰ ἀσθενεῖς ἔχουν ὡς κέντρο
τὸν ἑαυτό
τους».
Ἐδῶ ὁ Γέροντας ταυτίζεται πλήρως μέ τόν Γέροντα
Πορφύριο, πού ὁμιλεῖ γιά τόν ἐγωισμό ὡς αἰτία τῆς κατάθλιψης. Καί συνεχίζει: «Αὐτό, βεβαίως, δέν σημαίνει ὅτι οἱ ἴδιοι εἶναι ὑπεύθυνοι για τὴν ἀσθένειά τους.
Ἡ ὑπερηφάνεια, ὅπως καὶ τὰ ἄλλα πάθη, ἔχουν στο ἄτομο ποικίλες προελεύσεις: τὴν προσωπικὴ βούληση,
ἀλλὰ καὶ τὴν...
κληρονομικότητα, τὸ οἰκογενειακὸ
περιβάλλον, τὴν κοινωνία, τὶς προσωπικὲς σχέσεις
καὶ τὴν ἱστορία τοῦ καθενός.
Κάθε πνευματικὸς Πατέρας
πρέπει να εἶναι ταυτόχρονα καὶ ψυχίατρος. Κάθε ψυχικὴ ἀσθένεια ἔχει στήν βάση της πνευματικὰ προβλήματα» .Καί ἐδῶ ὁ Γέροντας Σέργιος ταυτίζεται μέ τόν Γέροντα
Πορφύριο πού διδάσκει ὅτι πίσω ἀπό τά λεγόμενα «ψυχολογικά» κρύβονται
πνευματικά προβλήματα καί δαιμόνια.
«Ἡ
πνευματικότητα», παρατηρεῖ ἐπίσης ὁ Στάρετς
Σέργιος, «καλύπτει καὶ
περιλαμβάνει τὰ πάντα. Ἑπομένως, μία πνευματικὴ πράξη μπορεῖ να
θεραπεύσει». Ἐδῶ ὁ Γέροντας
ἀπαντᾶ σ’ αὐτούς πού λένε ὅτι (τάχα)
χρειάζεται Πνευματικός γιά τά πνευματικά καί ψυχολόγος-ψυχίατρος γιά τά
ψυχολογικά προβλήματα. Ὅλα εἶναι πνευματικά προβλήματα καί χρήζουν τήν
Θεία Χάρη γιά νά θεραπευθοῦν.
«Ὁ
ψυχίατρος που δεν εἶναι
πνευματικὸς ἄνθρωπος», σημειώνει εὔστοχα ὁ Γέροντας
Σέργιος, «μπορεῖ νά ἀνακουφίσει τὸν ἀσθενῆ, νά τὸν βοηθήσει νά ξαναβρεῖ τὸν ἑαυτὸ του, νά
βελτιώσει τίς σχέσεις του μὲ τοὺς ἄλλους. Ἀλλὰ κατὰ βάθος τὸν ἀφήνει ἄδειο,
γιατὶ δέν τοῦ λέει πῶς νά βρεῖ ἕνα νόημα στήν ὑπάρξή
του. Κάτι πού, ἀντιθέτως,
κάνει ὁ πνευματικὸς
Πατέρας». Νά ἡ τεράστια διαφορά προσφορᾶς τῶν μέν ἀπό τούς δέ. Ἡ «ἀπουσία νοήματος ζωῆς» εἶναι τό
μεγαλύτερο πρόβλημα στόν σημερινό σύγχρονο «πολιτισμένο» ἄνθρωπο.
Ἡ θεραπεία ἐπίσης ἀπό τούς
ψυχιάτρους δέν γίνεται στό βάθος ἀλλά στήν ἐπιφάνεια τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης· εἶναι μία θεραπεία κυρίως στήν συμπεριφορά καί ὄχι στό «εἶναι»,
στήν οὐσία τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς.
Οἱ
ψυχίατροι καί οἱ
ψυχολόγοι ἀγνοοῦν τήν ἀνθρώπινη
ψυχή καί ἐν πολλοῖς ἀρνοῦνται τήν ὕπαρξή
της. «Ἀντίθετα μὲ ὅ,τι ἰσχυρίζεται
ὁ Φρόυντ», ὑπογραμμίζει
ὁ Στάρετς, «ἡ βάση τῶν ψυχικῶν ἀσθενειῶν δεν εἶναι ἡ
σεξουαλικότητα, ἀλλὰ ἡ ὑπερηφάνεια». Ἡ νόσος τοῦ διαβόλου (ἡ ἀλαζονεία-ὑπερηφάνεια)
εἶναι αὐτήν πού ἀρρωσταίνει καί τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη.
«Ἡ ὑπερηφάνεια», ὅπως
παρατηρεῖ ὁ π.
Παΐσιος, «γεννᾶ τόν ἐγωισμό».
Ὁ διάβολος, μπαίνοντας στήν
ὑπερήφανη-ἐγωκεντρική
ψυχή, τήν γεμίζει μέ λύπη, κόπωση καί ἀπόγνωση.
Κάποιος ρώτησε τόν Γέροντα Παΐσιο σχετικά μέ τήν στενοχώρια
πού τοῦ ἐρχόταν
γιά τίς πτώσεις του:
«Γέροντα, κάμπτομαι ἀπό τήν
στενοχώρια γιά τίς πτώσεις μου καί κουράζομαι στόν ἀγώνα μου.
– Ἀπό τόν ἐγωισμό εἶναι. Ἐπειδή δέν «κάμπτεις», γι’ αὐτό ἀποκάμνεις
μετά. Δέν ὑπάρχει ταπείνωση,
μετάνοια, συντριβή· ὑπάρχει ἐγωισμός καί ὁ ἐγωισμός πάντα φέρνει λύπη καί ἄγχος. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος
δέν ἔχει μετάνοια, ἀλλά
στενοχωριέται ἀπό ἐγωισμό, ἀπό ἀνθρωπαρέσκεια, ἐπειδή
ξέπεσε στά μάτια τῶν ἄλλων, τότε ὑπάρχει
μέσα του ἀγωνία, φαρμάκι, πόνος».
Ὁ καταθλιπτικός ἄνθρωπος βιώνει ἀκριβῶς τήν λύπη, τό φαρμάκι, τόν πόνο, διότι δέν
«κάμπτει», δέν ταπεινώνεται, δέν μετανοεῖ ἀλλά στενοχωριέται, ἐξ αἰτίας τοῦ πληγωμένου του ἐγωισμοῦ καί τῆς ἀνθρωπαρέσκειας.
Πολλές φορές ἡ ὑπερβολική στενοχώρια γιά τά πάθη καί τίς
πτώσεις μας ὑποκρύπτει μία αὐτονομημένη ἀπό τόν
Θεό προσπάθεια ἠθικῆς βελτίωσής μας καί ἕναν μεγάλο ἐγωισμό.
Ὁ στάρετς Μακάριος ἔγραφε σὲ ἕνα προφανῶς καταθλιπτικὸ πρόσωπο: «Λὲς ὅτι ἡ ἀδυναμία σου νὰ ἀντισταθεῖς στὸν πειρασμό, ἡ βραδύτητά σου νὰ νικήσεις τὰ πάθη σου καὶ ἡ γενικὴ ἠθικὴ ἀδυναμία σου σὲ πιέζει πολύ, πράγμα ποὺ ἁπλὰ ἀποδεικνύει ὅτι στηρίζεις τὴν σωτηρία σου στὶς δικές σου δυνάμεις… Πῶς ἀλλιῶς θὰ ἀποκτήσουμε τὴν ταπείνωση, παρὰ μόνο ἂν ἀντικρίζουμε συνεχῶς τὸν ἑαυτό μας ὅπως πραγματικὰ εἶναι – ὁ χειρότερος τῶν ἁμαρτωλῶν». Ἡ Ρωσία τῶν στάρετς τοῦ 19ου αἰώνα ἦταν ἀρκετὰ ἐξοικειωμένη μὲ τὴν κατάθλιψη... (Ἡ κατάθλιψη) θεωρεῖτο σύμπτωμα τῆς ὑπερηφάνειας, καὶ ἡ θεραπεία του ἦταν ἡ ταπείνωση.
