Ποιοι είναι οι «Κακοί Άνθρωποι»; Μια ενδιαφέρουσα μελέτη

Γιατί ορισμένοι άνθρωποι είναι ιδιαίτερα εγωιστές, χειριστικοί και αγενείς; Ο David Robson ζητά από έναν επιστήμονα να μιλήσει για τις πιο σκοτεινές πλευρές της ανθρώπινης διάνοιας.

Αν είχατε την ευκαιρία να αλέσετε ακίνδυνα έντομα σε έναν μύλο του καφέ, θα απολαμβάνατε την εμπειρία; Ακόμη και αν τα έντομα αυτά είχαν ονόματα και μπορούσατε να ακούσετε το κέλυφός τους να σπάει; Ή μήπως θα νιώθατε μια διεστραμμένη ευχαρίστηση τρομάζοντας έναν ανυποψίαστο άνθρωπο με κάποιον έντονο θόρυβο;

Αυτά είναι μόνο μερικά από τα πειράματα που εφαρμόζει ο καθηγητής Ψυχολογίας Delroy Paulhus με σκοπό να κατανοήσει τις «σκοτεινές προσωπικότητες» που υπάρχουν γύρω μας. Ουσιαστικά, προσπαθεί να δώσει απάντηση σε μια ερώτηση που όλοι ίσως θέλουμε να κάνουμε: γιατί ορισμένοι άνθρωποι ευχαριστιούνται όταν φέρονται με σκληρότητα; Και δεν αναφερόμαστε μόνο σε ψυχοπαθείς δολοφόνους, αλλά και σε άτομα που επιδίδονται σε σχολικό εκφοβισμό και διαδικτυακό τρολάρισμα, ακόμη και σε φαινομενικά έντιμα μέλη της κοινωνίας, όπως είναι οι πολιτικοί και οι αστυνομικοί.

Ο καθηγητής από το Βρετανικό Πανεπιστήμιο της Κολούμπια στον Καναδά αναφέρει ότι είναι εύκολο να βγάλουμε γρήγορα και απλοϊκά συμπεράσματα σχετικά με αυτούς τους ανθρώπους: «Έχουμε την τάση να χαρακτηρίζουμε «άγγελο» ή «διάβολο» το κάθε άτομο που συναντάμε, διότι θέλουμε να απλοποιήσουμε τον κόσμο μας σε καλούς ή κακούς ανθρώπους». Αν και ο Paulhus δεν δικαιολογεί τη σκληρότητα, η προσέγγισή του είναι πιο αποστασιοποιημένη, όπως θα έκανε ένας ζωολόγος που μελετά δηλητηριώδη έντομα, επιτρέποντάς του να δημιουργήσει μια «ταξινόμηση», όπως την αποκαλεί, με διαφορετικά είδη από τη σκοτεινή πλευρά της καθημερινότητας.

Αυτοεκτίμηση

Το ενδιαφέρον του Paulhus ξεκίνησε με τους ναρκισσιστές, δηλαδή τους απίστευτα εγωιστές και φιλάρεσκους ανθρώπους, οι οποίοι μπορεί να επιτεθούν με σκοπό να προστατεύσουν τη δική τους αίσθηση αυτοαξίας. Στη συνέχεια, περισσότερο από μια δεκαετία πριν, ο απόφοιτος Kevin Williams του πρότεινε να διερευνήσουν κατά πόσον αυτές οι εγωκεντρικές τάσεις συνδέονται με δύο άλλα αρνητικά χαρακτηριστικά: τον μακιαβελισμό (ψύχραιμη χειραγώγηση των άλλων) και την ψυχοπάθεια (αναισθησία και απάθεια για τα συναισθήματα των άλλων). Μαζί ανακάλυψαν ότι αυτά τα τρία χαρακτηριστικά ήταν σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητα, αν και μερικές φορές συνέπιπταν δημιουργώντας μια «σκοτεινή τριάδα» – ένα τριπλό χτύπημα αγριότητας.

Είναι εκπληκτικό το πόσο ειλικρινείς μπορεί συχνά να είναι οι συμμετέχοντες στα πειράματά του. Στα ερωτηματολόγιά του ζητά συνήθως από τους συμμετέχοντες να συμφωνήσουν με δηλώσεις όπως «Μου αρέσει να ενοχλώ τα πιο αδύναμα άτομα» ή «Είναι προτιμότερο να μην μου αποκαλύψετε τα μυστικά σας». Θα φανταζόσασταν ίσως ότι αυτά τα χαρακτηριστικά θα ήταν πολύ δυσάρεστο να τα παραδεχτεί κανείς, αλλά τουλάχιστον στο εργαστήριο οι άνθρωποι ανοίγονται και οι απαντήσεις τους φαίνεται ότι σχετίζονται με τη χρήση εκφοβισμού στην πραγματική ζωή τους τόσο κατά την εφηβεία όσο και στην ενήλικη ζωή. Επίσης, έχουν περισσότερες πιθανότητες να απατήσουν τους/τις συζύγους τους (ιδιαίτερα εκείνοι που έχουν μακιαβελικές και ψυχοπαθητικές τάσεις) και να αντιγράψουν στις εξετάσεις.

Ο Paulhus επικεντρώνεται κυρίως σε άτομα της καθημερινότητας παρά σε εγκληματικά ή ψυχιατρικά περιστατικά. Τα γνωρίσματα αυτά λοιπόν δεν είναι με κανένα τρόπο εμφανή από την πρώτη συνάντηση. «Οι άνθρωποι αυτοί ζουν μέσα στην κοινωνία κι έτσι διατηρούν τον έλεγχο προκειμένου να μην έχουν οι ίδιοι μπλεξίματα. Μπορεί όμως να τραβούν την προσοχή σας πότε πότε». Οι άνθρωποι που παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλό ναρκισσισμό, για παράδειγμα, εμφανίζουν γρήγορα την τάση τους να υπερβάλλουν για τον εαυτό τους, γεγονός που αποτελεί μια από τις στρατηγικές που τους βοηθά να ενισχύουν τον εγωισμό τους. Σε μερικά πειράματα, ο Paulhus τους παρουσίασε ένα θέμα που είχε επινοήσει ο ίδιος και εκείνοι προσπάθησαν γρήγορα να δείξουν ότι γνώριζαν τα πάντα – μόνο και μόνο για να θυμώσουν όταν στη συνέχεια τους αμφισβήτησε. «Προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτό εντάσσεται σε μια αντίληψη που τους επιτρέπει να ζουν με μια διαστρεβλωμένη θετική άποψη για τον εαυτό τους».

Οι άνθρωποι γεννιούνται κακοί;

Μόλις ο Paulhus άρχισε να ερευνά τις σκοτεινές προσωπικότητες, σύντομα υπήρξαν κι άλλοι που ήθελαν να βρουν απαντήσεις σε μερικές βασικές ερωτήσεις σχετικά με τον άνθρωπο. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι γεννιούνται κακοί; Μελέτες στις οποίες έγινε σύγκριση σε πανομοιότυπα και διζυγωτικά δίδυμα, έδειξαν μια σχετικά μεγάλη γενετική συνιστώσα τόσο για τον ναρκισσισμό όσο και για την ψυχοπάθεια. Ο μακιαβελισμός φαίνεται ότι οφείλεται περισσότερο στο περιβάλλον, δηλαδή είναι δυνατόν να μάθει κανείς από τους άλλους πώς να χειραγωγεί. Πάντως, οτιδήποτε και αν έχουμε κληρονομήσει, δεν απομακρύνει την προσωπική μας ευθύνη. Η Minna Lyons από το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ ισχυρίζεται ότι κανείς δεν γεννιέται με γονίδια ψυχοπάθειας ώστε να μην μπορεί να γίνει τίποτα γι’ αυτό.

Το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι να σκεφτείτε τους αντιήρωες της λαϊκής κουλτούρας – τον James Bond, τον Don Draper από την τηλεοπτική σειρά Mad Men ή τον Jordan Belfort από την κινηματογραφική ταινία Wolf of Wall Street για να συνειδητοποιήσετε ότι οι σκοτεινές προσωπικότητες έχουν σεξαπίλ, κάτι που υποστηρίζεται από πολλές επιστημονικές μελέτες. Περαιτέρω ενδείξεις μπορεί να προέλθουν από ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου: από το γεγονός του αν είστε πρωινοί ή βραδινοί τύποι. Η Lyons και η φοιτήτριά της Amy Jones διαπίστωσαν ότι τα «νυχτοπούλια», οι άνθρωποι που μένουν ξύπνιοι μέχρι αργά αλλά δεν μπορούν να σηκωθούν το πρωί, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να διαθέτουν κάποια από τα παραπάνω αρνητικά χαρακτηριστικά.

Συχνά είναι ριψοκίνδυνοι, είναι πιο χειριστικοί (μακιαβελικό χαρακτηριστικό) και ως ναρκισσιστές τείνουν να εκμεταλλεύονται τους άλλους ανθρώπους. Αυτό θα μπορούσε να βγάζει νόημα, αν σκεφτεί κανείς την εξέλιξή μας: ίσως οι σκοτεινές προσωπικότητες έχουν περισσότερες πιθανότητες να κλέψουν, να χειρίζονται τους άλλους και να έχουν παράνομες σεξουαλικές σχέσεις όταν όλοι οι άλλοι κοιμούνται, κι έτσι εξελίχθηκαν σε πλάσματα της νύχτας.

Όποια και αν είναι η αλήθεια αυτής της θεωρίας, ο Paulhus συμφωνεί ότι πάντα θα υπάρχει χώρος γι’ αυτούς να εκμεταλλευτούν τους άλλους: «Οι ανθρώπινες κοινωνίες είναι τόσο περίπλοκες που υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι για την ενίσχυση της επιτυχίας – ορισμένοι απαιτούν να φερόμαστε ευγενικά και άλλοι να φερόμαστε άσχημα».

Σκοτεινές πλευρές

Πρόσφατα, ο ερευνητής άρχισε να εξετάζει ακόμη περισσότερο τις πιο σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης ψυχής. Το ερωτηματολόγιό του περιελάμβανε ακόμα πιο ακραίες ερωτήσεις, όταν ανακάλυψε ότι μερικοί άνθρωποι παραδέχονταν εύκολα ότι προξενούσαν πόνο στους άλλους μόνο και μόνο για δική τους ευχαρίστηση. Αυτές οι τάσεις δεν είναι απλώς μια αντανάκλαση του ναρκισσισμού, της ψυχοπάθειας ή του μακιαβελισμού, αλλά φαίνεται ότι σχηματίζουν τον δικό τους υπότυπο – τον «καθημερινό σαδισμό». Για τον λόγο αυτό, ο Paulhus τον ονομάζει «σκοτεινή τετράδα».

Το «μηχάνημα σύνθλιψης εντόμων» προσέφερε τον ιδανικό τρόπο στον Paulhus και τους συναδέλφους να ελέγξουν αν αυτό αντανακλά τη συμπεριφορά τους στην πραγματική τους ζωή. Αν και οι συμμετέχοντες δεν το γνώριζαν, ο μύλος διέθετε μια οδό διαφυγής για τα έντομα, αλλά το μηχάνημα εξακολουθούσε να παράγει έναν ήχο που μιμούνταν το κέλυφος τον εντόμων όταν συνθλίβεται. Μερικοί ένιωθαν αηδία κι αρνήθηκαν να πάρουν μέρος, ενώ άλλοι απολάμβαναν τη διαδικασία. Ο Paulhus σχολιάζει: «Ήταν πρόθυμοι όχι μόνο να κάνουν κάτι κακό στα έντομα, αλλά ζητούσαν ακόμα περισσότερα, ενώ άλλοι θεώρησαν ότι ήταν τόσο αηδιαστικό που δεν ήθελαν καν να βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο. Αυτά τα άτομα παρουσίασαν επίσης υψηλό ποσοστό στα τεστ που αφορούσαν τον καθημερινό σαδισμό».

Αναμφισβήτητα, ένα λογικό ανθρώπινο ον δεν πρέπει να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τα συναισθήματα των εντόμων. Στη συνέχεια, η ομάδα δημιούργησε ένα παιχνίδι στον υπολογιστή που επέτρεπε στους συμμετέχοντες να «τιμωρήσουν» τον ανταγωνιστή τους διοχετεύοντας έναν δυνατό θόρυβο στα ακουστικά τους. Αυτό δεν ήταν υποχρεωτικό. Στην πραγματικότητα, οι εθελοντές έπρεπε να εκτελέσουν μια κουραστική λεκτική εργασία προκειμένου να κερδίσουν το δικαίωμα να τιμωρήσουν τον ανταγωνιστή τους. Προς έκπληξη του Paulhus, όσοι παρουσίαζαν σαδιστική συμπεριφορά στην καθημερινότητά τους ήταν κάτι παραπάνω από πρόθυμοι να κάνουν όλο αυτό τον κόπο: «Δεν ήταν απλώς πρόθυμοι να το κάνουν, αλλά είχαν ένα κίνητρο για απόλαυση, να κάνουν μια επιπλέον προσπάθεια με σκοπό να έχουν την ευκαιρία να βλάψουν άλλα άτομα». Ακόμα μεγαλύτερη σημασία έχει το γεγονός ότι δεν υπήρξε καμία πρόκληση ή προσωπικό κέρδος από αυτή τη σκληρή συμπεριφορά, το έκαναν μόνο και μόνο για λόγους απόλαυσης.

Εντοπισμός των τρολ

Ο ερευνητής πιστεύει ότι αυτό έχει άμεση σχέση με το διαδικτυακό τρολάρισμα: «Φαίνεται ότι αποτελούν τη διαδικτυακή έκδοση των καθημερινών σαδιστών, αφού ξοδεύουν χρόνο ψάχνοντας να βλάψουν κάποιους ανθρώπους». Σε μια ανώνυμη έρευνα σχετικά με τους σχολιαστές τρολ, ανακαλύφθηκε ότι είχαν πολλά σκοτεινά χαρακτηριστικά. Κυρίως όμως, ο καθημερινός σαδισμός καθώς και η απόλαυση ήταν το πρωταρχικό κίνητρό τους. Πράγματι, το πείραμα με τη σύνθλιψη των εντόμων απέδειξε ότι όσοι είχαν σαδιστική συμπεριφορά στην καθημερινότητά τους μπορεί να έχουν πιο συγκρατημένες συναισθηματικές αντιδράσεις σε όλα τα είδη των ευχάριστων δραστηριοτήτων. Έτσι, ίσως, οι τυχαίες πράξεις σκληρότητας αποτελούν προσπάθειες να ξεφύγουν από το συναισθηματικό τους κενό.

Οι ανακαλύψεις του προσέλκυσαν την προσοχή των αστυνομικών και των στρατιωτικών φορέων, οι οποίοι θέλησαν να συνεργαστούν με τον Paulhus για να δουν αν οι απόψεις του θα μπορούσαν να εξηγήσουν τον λόγο που μερικοί άνθρωποι καταχρώνται τη θέση τους. «Το πρόβλημα είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να επιλέξουν συνειδητά θέσεις εργασίας όπου τους δίνεται η ευκαιρία να βλάψουν άλλα άτομα», λέει ο Paulhus. Αν ναι, περαιτέρω έρευνες θα μπορούσαν να προτείνουν τρόπους με σκοπό να ελέγξουν τις σκοτεινές προσωπικότητες κατά τη διάρκεια προσλήψεων.

Είναι επίσης ενθουσιασμένος για το νέο του έργο όσον αφορά τον «ηθικό μακιαβελισμό» και τους «κοινούς ναρκισσιστές» – ανθρώπους που ίσως διαθέτουν σκοτεινά χαρακτηριστικά, αλλά τα χρησιμοποιούν για το καλό (τουλάχιστον όπως το βλέπουν οι ίδιοι). Σε ορισμένες περιπτώσεις, η σκληρότητα μπορεί να είναι απαραίτητη. «Για να γίνει κάποιος πρωθυπουργός, δεν μπορεί να είναι μαλθακός, θα πρέπει να έχει πυγμή και ίσως να χρειαστεί να πληγώνει τους ανθρώπους, ακόμη και να γίνεται κακός προκειμένου να επιτύχει τους ηθικούς σκοπούς του», λέει ο Paulhus. «Εξάλλου, οι σκοτεινές προσωπικότητες έχουν συχνά και την παρόρμηση και την αυτοπεποίθηση για να πραγματοποιήσουν τον σκοπό τους – ακόμη και η Μητέρα Τερέζα διέθετε προφανώς μια σκληρή πλευρά. Δεν πρόκειται να προσφέρετε καμιά βοήθεια στην κοινωνία αν απλώς κάθεστε μέσα στο σπίτι και φέρεστε ευγενικά».

Όλα αυτά υπογραμμίζουν την ψευδή διχοτόμηση του καλού και του κακού που ο Paulhus θέλησε να εξετάσει. Κατά μία έννοια, αυτό είναι κάτι προσωπικό όσο κι ένα επαγγελματικό ζήτημα. Ο ίδιος παραδέχεται ότι διαθέτει μια σκοτεινή πτυχή στη συμπεριφορά του: για παράδειγμα, του αρέσει να βλέπει βίαια αθλήματα, όπως οι Μεικτές Πολεμικές Τέχνες. «Δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για να δούμε ότι βρισκόμουν πάνω από τον μέσο όρο όσον αφορά αυτά τα σκοτεινά χαρακτηριστικά», λέει ο ίδιος. «Αλλά δεδομένου ότι διέθετα περιέργεια ως επιστήμονας και απολάμβανα την ερεύνα σε τέτοιου είδους πράγματα, σκέφτηκα ότι ίσως θα ήμουν στην καταλληλότερη θέση για να ρίξω μια πιο προσεκτική ματιά στη σκοτεινή πλευρά του ανθρώπου».

Εμμανουήλ Ρουμελιώτης

Καλό υπόλοιπο της Σαρακοστής...

Κυριακή 11 Μαρτίου 2018

Εβδομαδιαίο  Φυλλάδιο 
«Για τους Γονείς της Ενορίας»

Ιερός Ναός Γενέσιον Τιμίου Προδρόμου Παραλίας Πατρών

Πατήστε πάνω στις φωτογραφίες για να διαβάσετε τα κείμενα.

Λόγος ἀρχιμ. Νεκταρίου Ν. Πέττα, γιὰ τὸν Γέροντα Διονύσιο τὸν Κολλυβᾶ, τὸν Ἐπιφανιάδη.

Λόγος ἀρχιμ. Νεκταρίου Ν. Πέττα, ἱεροκήρυκος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως ἐπ’ εὐκαιρίᾳ ἐκδηλώσεως στὸ Ἐμπορεῖο τῆς Θήρας γιὰ τὸν Γέροντα Διονύσιο τὸν Κολλυβᾶ, τὸν Ἐπιφανιάδη, κατὰ τὴν Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς τοῦ 2018 (τῆ 18ῃ Φεβρουαρίου). 

Σεβασμιώτατε Μητροπολῖτα Θήρας, Ἀμοργοῦ καὶ Νήσων κ. Ἐπιφάνιε. Εἶναι μεγάλη τιμὴ γιὰ τὴν ἐλαχιστότητά μου ποὺ μοῦ ἀναθέσατε νὰ κηρύξω αὐτὴ τὴν Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς. Κατόπιν προσκλήσεώς σας φθάσαμε στὸ ὄμορφο νησί σας μὲ τὸ ἐκλεκτὸ καὶ εὐλαβὲς ζεῦγος Ἄριστου καὶ Γεωργίας Δωρίτη. Εἶμαι κοντά σας καὶ μὲ τὴν κανονικὴ εὐλογία τοῦ Ποιμενάρχου μου, τοῦ Μητροπολίτου Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως κ. Ἱερεμίου, τὸν ὁποῖο εὐσεβάστως εὐχαριστῶ.

Ἡ σημερινὴ Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, μᾶς φέρνει στὸ κατώφλι τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ποὺ ἀρχίζει ἀπὸ αὔριο, Καθαρὰ Δευτέρα, ἕως καὶ τὴν Παρασκευὴ πρὸ τοῦ Λαζάρου. Ἔχει ὡς κύρια χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τὴν προσευχή, τὴν ἔντονη λατρευτικὴ ζωὴ καὶ τὴν γλυκιὰ νηστεία, καὶ σκοπὸ τὴν πνευματικὴ προετοιμασία μας, γιὰ νὰ προσκυνήσουμε τὰ ἄχραντα Πάθη καὶ τὴν ζωοποιὸ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Νὰ ἑορτάσουμε τὸ ἐτήσιο Πάσχα καὶ νὰ λάβουμε ἀφορμὴ νὰ ἑορτάζουμε τὸ Πάσχα καὶ κάθε Κυριακὴ τοῦ ἔτους.

Ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ ὅλους γιὰ σαράντα ἡμέρες νὰ μιμηθοῦμε τὸν Θεάνθρωπο Κύριό μας, ὁ ὁποῖος, προτοῦ ἀρχίσει τὴν ἐπὶ γῆς δημόσια δράση του γιὰ τὴν σωτηρία μας, νήστευσε στὴν ἔρημο ἐπὶ σαράντα ἡμερονύκτια. Ὡς πιστοὶ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ λοιπὸν ἐμεῖς καὶ πρέπει νὰ νηστεύσουμε μὲ ἀπαραίτητη προϋπόθεση τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεό. Στὸ σημερινὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα ὁ Κύριος διδάσκει, ὅτι «ἐὰν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος». Γιὰ αὐτὸ εἶναι σημαντικὸ πρᾶγμα ἡ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν. Ἡ ἀγάπη, ποὺ συγχωρεῖ παραπτώματα τοῦ συναθρώπου, κάνει τὸν χοϊκὸ ἄνθρωπο Θεό, ἐνῶ στὴν ἀντίθετη περίπτωση τὸν καθιστᾶ κληρονόμο τῆς κολάσεως. Κάποιοι δὲν συγχωροῦμε καὶ ὁμοιάζουμε στὴν μνησιακακία μὲ τὶς καμῆλες. Ὅσοι συγχωροῦμε μὲ τὰ χείλη, ὁμοιάζουμε μὲ τὸν Κάιν καὶ μὲ τὸν Ἰούδα! Διότι προδίδουμε τὸν Κύριο, καὶ ἐκεῖνος ὀνομάζει αὐτὲς τὶς καταστάσεις ὑποκριτικὲς καὶ τὶς βδελύσσεται. Ἀκόμη ὁ Κύριος τοὺς κατατάσσει στοὺς ὑποκριτές, ἐπειδὴ οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ ἔχουν ὡς στόχο νὰ τιμηθοῦν μὲ τὴν νηστεία οἱ ἴδιοι καὶ ἀσχολοῦνται μὲ τὰ παραπτώματα τῶν ἄλλων, τοὺς ὁποίους κατακρίνουν, ἐπαινώντας συνάμα τὸν ἑαυτό τους.

Ἡ νηστεία, ὅπως ἀκοῦμε καὶ στὰ τροπάρια αὐτῶν τῶν ἡμερῶν, δὲν εἶναι ἀποχὴ μόνο ἀπὸ ὁρισμένες τροφές, ἀλλὰ ἀποχὴ καὶ ἀπὸ τὶς κακίες, ποὺ ἡ πλέον συνηθισμένη μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων εἶναι ἡ μνησικακία: Νὰ θυμᾶται δηλαδὴ κάποιος τὸ κακό, ποὺ τοῦ ἔκανε κάποιος καὶ νὰ μὴν τὸν συγχωρεῖ. Ἐπίσης καὶ ἡ πλεονεξία, δηλαδὴ νὰ θέλει κάποιος ὅλο καὶ περισσότερα, πολλὲς φορὲς σὲ βάρος τῶν ἄλλων καὶ νὰ μὴν εἶναι ποτὲ εὐχαριστημένος καὶ μὲ τίποτε. Εὔκολα ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι ἡ νηστεία ὡς ἄσκηση δὲν σημαίνει μόνο ἀποχὴ ἀπὸ ὁρισμένες τροφές, ποὺ ἴσως εἶναι καὶ τὸ εὐκολότερο, ἀλλὰ ἡ αὐθεντικὴ ἔκφραση τῆς ψυχῆς, ποὺ ἀγωνίζεται νὰ ἀρέσει στὸν Θεὸ καὶ διακατέχεται ἀπὸ ἀρετές, ὅπως πραότητα καὶ ἀνεξικακία, ἀγάπη, δικαιοσύνη καὶ ταπείνωση. Ὁ γνήσιος ἀγωνιστὴς πρέπει νὰ ἐπιζητεῖ τὸν ἔπαινο τοῦ Θεοῦ, ποὺ βλέπει τὶς καρδιές, καὶ ὄχι τὸν ἔπαινο τῶν ἀνθρώπων, γιατί ἡ πληρωμὴ τοῦ κόσμου κρύβει μελλοντικὴ διπλὴ τιμωρία. Ἐκεῖνος, ποὺ νηστεύει, ὡς ἄλλος Μωϋσῆς βρίσκεται «ἐνώπιος ἐνωπίῳ» μὲ τὸν Θεὸ καὶ ἀπεκδέχεται τὴν μυστικὴ χαρὰ τῆς οὐράνιας εὐλογίας.

Σήμερα περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλη ἐποχὴ ἔχουμε ἀνάγκη νὰ νηστεύσουμε, διότι ἡ ψυχὴ παρομοιάζεται μὲ τὸν οὐρανό, ἐνῶ ἡ σάρκα μὲ τὴν γῆ. Καὶ εὔλογα ἀναρωτιόμαστε πῶς θὰ μπορέσουμε νὰ νικήσουμε τὴν σάρκα. Αὐτὸ ἐπιτυγχάνεται, ἂν καταστήσουμε αὐτὴν δούλη τῆς ψυχῆς μὲ τὴν βοήθεια τῆς νηστείας.   

«Τὸ στάδιο τῶν ἀρετῶν ἔχει ἀνοίξει, ὅσοι θέλετε νὰ ἀθληθεῖτε, ἐλᾶτε μέσα σ’ αὐτό...» Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλωσορίζει στὰ πνευματικὰ ἀγωνίσματα τῆς νηστείας, τῆς προσευχῆς καὶ τῆς μετανοίας, τὰ ὁποῖα εἶναι ἀλληλένδετα καὶ μαζὶ μὲ τὴν φιλανθρωπία προάγουν τὴν πνευματική μας ἀναβάθμιση. Γι’ αὐτὸ μὲ τὴν νηστεία, τὴν ἐξομολόγηση καὶ τὴν ἀγάπη θὰ ἀξιωθοῦμε νὰ δοῦμε τὸν Χριστὸ «ἐκ νεκρῶν ἀναστάντα καὶ εἰς οὐρανοὺς ἀνερχόμενον».

Μία οὐρανοδρόμος μορφὴ ἔχει ἁγιάσει μὲ τὸ πέρασμά της ἐδῶ ἀπὸ τὸ νησί σας, τὴν Θήρα, στὰ μέσα τοῦ 19ου αἰώνα, γιὰ τὴν ὁποία θὰ κάνουμε ἱερὴ μνεία. Εἶναι ὁ Γέροντας Διονύσιος, ὁ Ἐπιφανιάδης, ἢ γνωστότερος ὡς Κολλυβᾶς.

Γιὰ τὴν σεπτὴ μορφὴ αὐτοῦ τοῦ νηστευτῆ ἀσκητῆ ἱερομονάχου, ἔχουμε πραγματοποίησει ἐπιστημονικὲς ἐκδηλώσεις καὶ ἔχουμε ἐκδώσει ἀφιερώματα. Μάλιστα ἡ μικρὴ τρεμάμενη, ἀλλὰ ζωντανὴ φλόγα ἄναψε ἐδῶ στὸ νησί σας, ὅπου στὸ ναὸ αὐτὸ τὴν 12η  Σεπτεμβρίου τοῦ 2009, Σεβασμιώτατε, ὑποδεχθήκατε τὴν ἱερὴ εἰκόνα του, τὴν χρίσατε μὲ ἱερὸ Μύρο καὶ τὴν τοποθετήσατε γιὰ προσκύνηση στὸ ἱερὸ παρεκκλήσιο, ποὺ πρὸς τιμή του διατηρεῖ ὁ ἐνοριακὸς αὐτὸς ναὸς.

Αὐτὴ τὴν μικρὴ φλόγα φούντωσε ἀπὸ τὸ Φανάρι τῆς Κωνσταντινούπολης ὁ φιλάγιος Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος. Ὁ Παναγιώτατος, ἐπευλογώντας ἐφετινὸ Ἑορτολόγιο πρὸς τιμὴν τοῦ Γέροντος Διονυσίου, ποὺ ἐξέδωσε ὁ κ. Ἄριστος Δωρίτης, μεταξὺ τῶν ἄλλων σημειώνει: «Χάριν καὶ εὐχαριστίας ὀφείλομεν τῷ Παντοκράτορι Κυρίῳ, Ὅστις ἐπένευσεν ἀγαθῶς εἰς τὴν καρδίαν τοῦ ἀγαπητοῦ κυρίου Ἄριστου Δωρίτου, ὅπως ἀναδείξῃ τὴν μορφὴν τοῦ ἐν οὐρανοῖς πλησίον τῶν Ὁσίων καὶ Ἁγίων ἀναπαυομένου Γέροντος Διονυσίου διὰ τῆς ἀνακαινίσεως τοῦ ὑπ’ αὐτοῦ οἰκοδομηθέντος εὐκτηρίου οἴκου τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ, διὰ τῆς ἀνευρέσεως τῶν λειψάνων αὐτοῦ καὶ διὰ ταύτης τῆς πανηγυρικῆς ἐκδόσεως, ἥτις προβάλλει προσηκόντως τὴν ἱερὰν αὐτοῦ βιοτήν». Ὁ Παναγιώτατος εἶναι  ἁπάσης τῆς οἰκουμένης ὀφθαλμὸς καὶ παρίσταται ὡς ἄλλος Ἰωάννης Πρόδρομος, ποὺ ἔρχεται νὰ ὑψώσει φωνὴ δικαιώσεως ὅλων αὐτῶν τὸν χριστοφοριζόντων φιλόκαλων Πατέρων, οἱ ὁποῖοι ὑπέμειναν τόσα κατὰ τὴν ξενοκίνητη περίοδο τῆς Βαυαροκρατίας. Αὐτοὶ οἱ Γέροντες, ἐὰν καὶ ἀποτελοῦν μικρὸ ποίμνιο, εἶχαν ὅμως τὴν εὐλογία τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας. Βασανίσθηκαν καὶ θυσιάσθηκαν, γιὰ νὰ παρηγορήσουν, νὰ θρέψουν καὶ νὰ ποτίσουν πνευματικῶς τοὺς λαβωμένους ρωμιούς.

Ὅπως εἶναι γνωστὸ στὸ εὐλογημένο χριστεπώνυμο πλήρωμα τῆς Θήρας, οἱ δύο τοπικοί σας ὅσιοι Γέροντες, Χριστοφόρος ὁ Παπουλᾶκος, καὶ ὁ ὁμοϊδεάτης του, ὁ λόγιος Διονύσιος ὁ Κολλυβᾶς, ἔφθασαν ἐδῶ ὡς ἐξόριστοι. Οἱ δύο αὐτοὶ ὁσιότατοι Γέροντες φυλακίσθηκαν στὴν Μονὴ τοῦ Προφήτη Ἠλία. Ἀλλὰ ὅλη ἡ πορεία τῆς ζωῆς αὐτῶν μέχρι σήμερα, ποὺ τὸ πνεῦμα τους ἐνοχλεῖ καὶ ἐλέγχει, θυμίζει ὅτι τῆς ζώσας Ἐκκλησίας «πύλαι ἅδου οὐ κατισχύσουσιν».

Καὶ πραγματικὰ αὐτὸ τὸ νιώσαμε στὸ πετσί μας. Σὲ ἐσᾶς ἀπευθύνομαι, Σεβασμιώτατε κ. Ἐπιφάνιε, καὶ σὲ ἐσᾶς αἰδεσιμολογιώτατε Γενικὲ Ἀρχιερατικέ Επίτροπε τῆς Μητροπόλεως αὔτης, πρωτοπρεσβύτερε κ. Νικόλαε Σιγάλα, καὶ σὲ ἐσᾶς ἀξιότιμε καὶ γνήσιε ἑλληνορθόδοξε ρωμιὲ κ. Ἄριστε Δωρίτη, ποὺ ὅλους μας, ὅπως εἶπα, μᾶς ἄγγιξαν οἱ φλόγες τῆς κολάσεως, ποὺ βρυχῶνταν, διότι πιστεύουμε σὲ αὐτοὺς τοὺς νεοφωτιστὲς Γέροντες. Ὁ Θεὸς φύλαξε καὶ οἱ φλόγες αὐτές μᾶς πῆραν ξώφαλτσα!

Καί, ἂν δὲν πιστεύετε στὰ λόγιά μου, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, ὅτι οἱ ἐχθροὶ τῆς Ἐκκλησίας κατατροπώνονται, πιστεύετε στὰ ἀληθινὰ γεγονότα. Πόσοι προσκυνημένοι γραικύλοι στὴν ὀθωμανοκρατορία, ἄρχοντες πάσης μορφῆς, θέλησαν νὰ νικήσουν αὐτὲς τὶς χριστομίμητες φωνὲς τῆς Ἐκκλησίας; Πόσα βάσανα καὶ κατατρεγμοὺς πέρασαν οἱ χαρακτηριζόμενοι τότε ὡς «Παπουλακίζοντες» ἢ «Χριστοφορίζοντες» ρασοφόροι; Σὲ πόσα ἔξοδα ὑποβλήθηκε καὶ πόσες ἐκστρατεῖες πραγματοποίησε ἡ τότε ἐξουσία, γιὰ νὰ τοὺς «ἀφανίσει»; Μέχρι καὶ τὴν εὐλογημένη ἰδέα τοῦ μεγαλοϊδεατισμοῦ εὐνούχισαν οἱ πανίσχυρες καὶ ἀδίστακτες αὐτὲς ὑπόγειες δυνάμεις! Μέχρι καὶ τὴν ρωμαίικη Ἐκκλησία ἔκοψαν στὰ δύο! Ὅμως δὲν τὴν νίκησαν, καὶ ἔτσι ζεῖ καὶ συνεχίζει τὴν μαρτυρία της.

Ποῦ εἶναι ὁ Ὄθωνας καὶ ἐκεῖνοι οἱ ἀντιβασιλεῖς του; Ποῦ εἶναι οἱ προσκυνημένοι πάσης φύσεως ἐξουσιαστές; Ἔχουν σιγήσει καὶ παραδόθηκαν στὴν λήθη. Καὶ ποῦ εἶναι ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ; Λάμπει περισσότερο καὶ ἀπὸ τὸν ἥλιο. Τὰ δικά τους ὕπουλα καὶ ἀπνευμάτιστα σχέδια ἔσβησαν, ἐνῶ τὰ σχέδια τῶν «Παπουλακιζόντων» παραμένουν ἀθάνατα, διότι ἀπορρέουν ἀπὸ τὴν μακραίωνη πορεία τῆς Ἐκκλησίας, ἀπὸ νηστεία καὶ δάκρυα. Ἄν, ὅταν ἦταν λίγοι, δὲν νικήθηκαν πνευματικά, τώρα ποὺ ἡ οἰκουμένη γέμισε εὐσέβεια μέσα ἀπὸ τὴν δικαίωσή τους στὶς ἡμέρες μας ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικὸ Θρόνο, πῶς μπορεῖ νὰ τοὺς νικήσει πάλι τὸ πνεῦμα τῶν «Παπουλακιζόντων»; «Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι» (Ματθ. 24.35).

Καὶ πολὺ εὔλογα, στοιχώντας στὴν οἰκογενειακή μου παράδοση, ὅπως ἀκριβῶς ἔπραξαν καὶ οἱ ἀείμνηστοι γονεῖς μου, ὁ πατέρας Νικόλαος καὶ ἡ πρεσβυτέρα Ἀνθία, ζητῶ, ἔστω καὶ ἐξ ἀποστάσεως τὴν εὐχὴ καὶ τὴν εὐλογία τοῦ Γενάρχη μας, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, γιὰ νὰ συνεχίσω.

Σεβασμιώτατε, σεβαστοὶ πατέρες καὶ ἀγαπητοὶ χριστιανοί, σᾶς εὔχομαι καλὴ καὶ εὐλογημένη τὴν ἐπὶ θύραις Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ μὲ τὶς εὐχὲς τοῦ ὁσιοτάτου Γέροντος Διονυσίου τοῦ Κολλυβᾶ, τοῦ ὁποίου σὲ λίγο ὁ εὐλαβέστατος καὶ πολλὰ εὐλογημένος κ. Ἄρις Δωρίτης θὰ παραδώσει στὸ Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη ἱερὴ πολύτιμη λάρνακα μὲ μέρος ἀπὸ τὰ χαριτόβρυτα λείψανά του, γιὰ νὰ ἁγιάζει τοὺς καλοκάγαθους Σαντορινιούς. Αὐτὴ ἡ θαυματουργὴ λάρνακα τοῦ ὁσίου Διονυσίου θὰ ἀποτελεῖ πνευματικὴ πεαρακαταθήκη τῆς ἐνορίας τοῦ Εὐαγγελισμοῦ Ἐμπορίου, ὅπως δήλωσε ὁ δωρητὴς της κ. Δωρίτης.

Εκεί που υπάρχει πολύ αγάπη...

Ανακάλυψα κάτι καινούργιο...

Πρόγραμμα Μαρτίου 2018

Κυριακή 4 Μαρτίου 2018

Εβδομαδιαίο  Φυλλάδιο 
«Για τους Γονείς της Ενορίας»

Ιερός Ναός Γενέσιον Τιμίου Προδρόμου Παραλίας Πατρών

Πατήστε πάνω στις φωτογραφίες για να διαβάσετε τα κείμενα.

...δεν θέλω σε λησμονήσει...

Κάποτε στην Ισπανία...

Κάπου στην Ισπανία σε ένα εξομολογητήριο υπάρχει ένας Εσταυρωμένος με περίεργη στάση, με το ένα χέρι καρφωμένο στο Σταυρό και το άλλο κατεβασμένο παράλληλα με το σώμα. Τον συνοδεύει μια μικρή ιστορία.

Παλιά βρισκόταν σε ένα εξομολογητήριο όπου εξομολογούσε ένας πνευματικός. Μία ημέρα, πήγε για εξομολόγηση ένας πιστός, ο οποίος με πόνο ψυχής του εξομολογήθηκε ένα βαρύτατο αμάρτημα. “Πω πω παιδάκι μου πώς το έκανες αυτό το πράγμα! Σε παρακαλώ να μην το ξανακάνεις” είπε ο ιερέας ο οποίος του διάβασε τη συγχωρητική ευχή έχοντας αποσπάσει την υπόσχεσή του ότι δε θα ξαναπέσει σε αυτό το μεγάλο αμάρτημα.

Μετά από κάποιο καιρό, ξαναήρθε ο πιστός. Μη μπορώντας να σηκώσει το βλέμμα του από το έδαφος αποκάλυψε στον εξομολόγο ότι ξανάπεσε στο ίδιο αμάρτημα παρόλες τις προσπάθειές του. Ο εξομολόγος αρχικά δεν ήθελε να συγχωρέσει τον πιστό. “Είναι πολύ μεγάλο το αμάρτημά σου, πήρα μεγάλη ευθύνη διαβάζοντάς σου τη συγχωρητική ευχή. Δεν ξέρω αν πρέπει να σε ξανασυγχωρέσω.” Επειδή όμως ο πιστός έδειχνε μεγάλη μεταμέλεια, έκλαιγε, παρακαλούσε και έδινε υποσχέσεις ότι θα προσπαθήσει περισσότερο και δε θα ξαναπέσει στο αμάρτημα αυτό, πείστηκε και τον συγχώρεσε.

Μετά από αρκετό καιρό φάνηκε πάλι ο πιστός εκείνος. “Μη μου πεις!” Αναφώνησε ο ιερέας! Και όμως το είχε ξανακάνει. Όσα παρακάλια και αν έκανε με συντριβή ψυχής ο πιστός ο ιερέας δε δέχτηκε να τον συγχωρέσει. “Έχω πάρει ήδη μεγάλη ευθύνη, ρισκάρω την ψυχή μου και εσύ δε δείχνεις ότι θα μπορέσεις να μην το ξανακάνεις. Δε μπορώ να σε συγχωρέσω.” Ο πιστός επέμενε με κλάματα αλλά ο πνευματικός έμεινε ανένδοτος. Και αφού σηκώθηκε να φύγει απογοητευμένος ο πιστός, ο πνευματικός δέχτηκε ένα ισχυρό χτύπημα στην πλάτη και ακούστηκε μια αυστηρή φωνή:

“ΔΕ ΣΤΑΥΡΩΘΗΚΕΣ ΕΣΥ ΓΙ’ΑΥΤΟΝ!”

Τη συνέχεια την καταλαβαίνετε τόσο για τον πνευματικό όσο και για τον πιστό, που ένιωσε πραγματικά την αγάπη και τη συγχωρητικότητα του Χριστού μας.

Ο Εσταυρωμένος έμεινε σ’αυτή τη στάση για να θυμίζει αυτό το περιστατικό σε όσους Τον προσκυνούν μέχρι και σήμερα.

Η αγάπη του Χριστού μας μας καταδιώκει, ας ανταποκριθούμε, ας εξομολογηθούμε με ειλικρινή μετάνοια και ας κάνουμε φέτος την αρχή για να ζήσουμε την πραγματική Ανάσταση!

Αμήν!

Και με το ζόρι να μπεις στον παράδεισο!...

Ένας λόγος που η εκπαίδευση είναι χάλια...

 Δείτε το παρακάτω βίντεο