Η πρώτη εντολή - π. Τιμόθεος Παπασταύρου

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ (17 ΜΑΡΤΙΟΥ 2024) 

«Ὅταν δὲ νηστεύητε, μὴ γίνεσθε 

ὥσπερ οἱ ὑποκριταί». (Ματθ. ΣΤ΄ 16)

 

Ἡ πρώτη ἐντολή!

Ἀφ’ ἧς στιγμῆς, φίλοι μου ἀναγνῶσται, ὁ Φιλάνθρωπος Θεὸς ἐδημιούργησε τὸν πρῶτον ἄνθρωπον, τὸν Ἀδάμ, … «ἔλαβε Κύριος ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε, καὶ ἔθετο αὐτὸν ἐν τῷ παραδείσῳ τῆς τρυφῆς, ἐργάζεσθαι αὐτὸν καὶ φυλάσσειν. καὶ ἐνετείλατο Κύριος ὁ Θεὸς τῷ ᾿Αδὰμ λέγων· ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ βρώσει φαγῇ, ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν, οὐ φάγεσθε ἀπ᾿ αὐτοῦ· ᾗ δ᾿ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ᾿ αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» (Γέν. Β΄ 15-17)! Ἡ πρώτη ἐντολὴ ποὺ δίδει ὁ Κύριος εἰς τοῦτον, εἶναι ἡ ἐντολὴ τῆς … νηστείας! Ἐνῶ τὸν ἀναγορεύει ὡς φύλακα καὶ ἐργάτην τοῦ Παραδείσου ἀφ’ ἑνός, ἀλλὰ καὶ ἀφ’ ἑτέρου, … ἄρχοντα ἐπὶ πάσης τῆς κτίσεως, τὸν ὑποβάλει εἰς τὸν μικρὸν περιορισμὸν τῆς νηστείας! Τὰ πάντα εἶναι εἰς τὴν διάθεσίν του, μὲ ἐξαίρεσιν, ὅμως, «τὸ ξύλον τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν»!

Βεβαίως, παρ’ ὅτι ὁ περιορισμὸς οὗτος, προϋπέθετε ἐλάχιστον κόπον διὰ τὸν κατὰ πάντα τέλειον ἐκεῖνον προπάτορα ἡμῶν, καὶ παρ’ ὅτι ἡ συνέπεια τῆς οἷασδήποτε ἐκτροπῆς καὶ παραβάσεως τῆς τοιαύτης ἐντολῆς, ἦτο ἰδιαιτέρως σκληρά, ἐν τούτοις ὁ ἄνθρωπος, ὑποκινούμενος ἐκ τοῦ διαβόλου, «ἔπεσε» καὶ … ἐξεβλήθῃ τοῦ Παραδείσου! Συνεπῶς, θὰ ἐλέγωμεν, ὅτι … ἡ πρώτη ἐκείνη ἁμαρτία τῶν πρωτοπλάστων, κατὰ κυριολεξίαν μὲν ἦτο ἡ κατάλυσις τῆς νηστείας, καὶ κατ’ ἐπέκτασιν, … ἡ παρακοὴ καὶ ἀσέβεια εἰς τὴν Θείαν ἐκείνην ἀπαγόρευσιν!

Ἡ νηστεία, ἑπομένως, δὲν εἶναι «ἔμπνευσις» καὶ «ἐφεύρημα» τῶν ἐπισκόπων, καὶ τῶν πνευματικῶν, καὶ τῶν μοναχῶν, … ὡς συνήθως διατείνονται κάποιοι, ἀλλὰ εἶναι ἡ πρώτη ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ εἰς τοὺς πρωτοπλάστους!

 

«Νηστεύσας (ὁ Κύριος) ἡμέρας τεσσαράκοντα καὶ νύκτας τεσσαράκοντα» (Ματθ. Δ΄ 2).

Ἐὰν ρίψωμεν ἓν σύντομον βλέμμα εἰς τὴν πρὸ Χριστοῦ ἐποχήν, θὰ διαπιστώσωμεν ὅτι ἡ νηστεία ἦτο … τρόπος πορείας καὶ ζωῆς, εἰς τὸν λαὸν τοῦ Θεοῦ! Ἐνήστευεν ὁ λαὸς καὶ κατὰ καιρούς, ἀλλὰ καὶ ἐκτάκτως! Κατ’ ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ, ἐνήστευον οἱ Ἰσραηλῖται κατὰ τὴν ἑορτὴν τοῦ Πάσχα, δηλαδή, ὅταν ἑόρταζον τὴν ἀπόδρασίν των ἀπὸ τὴν δουλείαν τῆς Αἰγύπτου καὶ τὴν θαυμαστὴν διάβασιν τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης! Ἐνήστευον ὅμως, - καὶ κατ’ ἐξοχήν, - προκειμένου ἵνα δείξωσιν εἰς τὸν Θεόν, ἔμπρακτον τὴν μετάνοιάν των, ἀλλὰ καὶ πρὸς κάθαρσιν καὶ ἐπιστροφὴν εἰς τὸν Θεόν! Οὕτω, τοιαύτην νηστείαν, βλέπομεν εἰς τὴν μετάνοιαν τῶν Νινευιτῶν, εἰς τὴν προετοιμασίαν τοῦ Μωϋσέως προκειμένου ἵνα παραλάβῃ τὸ Θεῖον Νόμον ἐκ χειρὸς Κυρίου! Τεσσαράκοντα ἡμέρας καὶ τεσσαράκοντα νύκτας, ἄρτον οὐκ ἔφαγεν καὶ ὕδωρ οὔκ ἔπιεν, καὶ τὰς δύο φορὰς κατὰ τὰς ὁποίας ἀνῆλθεν εἰς τὸ ὄρος Σινᾶ, διὰ νὰ παραλάβῃ τὰς Θεογράφους πλάκας τοῦ Νόμου!

Τὴν νηστείαν δὲ ταύτην, διδάσκει καὶ τηρεῖ καὶ ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος, ὅταν «ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ ὕψους …»! Εὐθὺς μετὰ τὴν Βάπτισίν Του εἰς τὸν Ἰορδάνην ποταμόν, ἀνέρχεται εἰς τὸ ὄρος, τό, ἕως τῆς σήμερον, ἐπωνομαζόμενον … Σαραντάριον, εἰς τὸ ὁποῖον παραμένει ὁ Θεάνθρωπος, «νηστεύων ἡμέρας τεσσαράκοντα καὶ νύκτας τεσσαράκοντα»! Μετὰ δὲ τὸ πέρας τούτου τοῦ τεσσαρακονθημέρου ὅτε ἐπέστρεψεν ἐν τῷ κόσμῳ, διδάσκει ἀφ’ ἑνὸς τὴν νηστείαν ὡς ἀπολύτως ἀπαραίτητον διὰ τὸν ἀγωνιζόμενον χριστιανόν, ἀλλὰ καὶ ὑποδεικνύει τὸν τρόπον διὰ τοῦ ὁποίου θὰ πρέπῃ αὕτη νὰ ἐφαρμώζεται …! Οὕτω, εὐθὺς μετὰ τὴν νηστείαν Του, ἐπιστρέφει εἰς τὴν Καπερναούμ, καὶ ἀναβαίνει εἰς τὸ ὄρος τῶν «μακαρισμῶν»! Ἐδῶ, διδάσκει καὶ κηρύττει πρὸς τοὺς μαθητάς Του καὶ τὸν λαόν, … πέραν τῶν μακαρισμῶν καὶ ἄλλων διδαχῶν, καὶ περὶ τῆς νηστείας, ἥτις πρέπει νὰ γίνεται, οὐχὶ μόνον ὡς ἀποχὴ ἔκ τινων τροφῶν, ἀλλὰ καὶ διὰ τοιούτου τρόπου, ὥστε νὰ «φυλάσσεται» αὕτη, … εἰς ἡμέραν Κρίσεως καὶ ἀνταποδόσεως! (Ματθ. ΣΤ΄ 16-18)!

Ἐπίσης, μετὰ τὴν Μεταμόρφωσίν Του, καὶ θεραπεύων τὸν δαιμονιζόμενον νεανίσκον, ἀπευθύνεται πρὸς τοὺς μαθητάς Του, καὶ τοὺς διδάσκει τὴν ἀναγκαιότητα τῆς νηστείας, ἥτις μετὰ τῆς προσευχῆς, καθιστοῦν τὸν ἄνθρωπον … διώκτην τῶν καταράτων δαιμονίων! Θὰ ἠδυνάμεθα, ἀσφαλῶς, ἵνα ἀναφέρωμεν ἀκόμη περισσοτέρας ἀναφορὰς καὶ διδαχὰς τοῦ Κυρίου μας, διὰ ταύτην τὴν Θεόσδοτον ἐντολὴν τῆς νηστείας, ὅμως, ὁ χῶρος ἐν προκειμένῳ εἶναι κατ’ ἐξοχὴν περιορισμένος!

 

Αἱ … «δυσκολίαι»!

Εἶναι γνωστὸν εἰς τοὺς περισσοτέρους, ὅτι ἡ νηστεία, παρ’ ὅτι θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι ἰδιαιτέρως ἠγαπημένη, καὶ μετὰ προθυμίας νὰ τηρῇται, … ἐν τούτοις συμβαίνει, - περισσότερον κατὰ τὴν σημερινὴν ἐποχήν, - νὰ ἀποφεύγεται καὶ νὰ χρησιμοποιοῦνται ποικίλαι δικαιολογίες, προκειμένου οἱ ἄνθρωποι ἵνα ζῶσι εἰς μίαν ἀτελείωτον εὐωχίαν καὶ ἀπόλαυσιν τῶν ποικίλων εὐγεύστων τροφῶν! Ἐπικαλούμενοι, συνήθως, ἐπιπολαίας δικαιολογίας, καὶ «λόγους ὑγείας», καὶ σωματικὴν κόπωσιν, καὶ ἡλικίαν, καὶ οἵουσδήποτε ἄλλους … δῆθεν λόγους, καταλύουσι πᾶσαν τροφὴν ἀκόμη καὶ αὐτὰς τὰς ἱερωτάτας ἡμέρας τῶν μεγίστων ἑορτῶν τῆς Ἐκκλησίας μας! Χωρὶς τὸν παραμικρὸν δισταγμὸν καὶ τὴν παραμικρὰν ἐπιφύλαξιν, … τρώγουσιν ἀσυστόλως ὡς οἱ εἰδωλολάτραι καὶ οἱ … ἐκτὸς Ἐκκλησίας! Διὰ τῆς τοιαύτης ἀσεβείας καὶ τοῦ τοιούτου ἐνδοτισμοῦ, ἡ «νηστεία» τῶν πλείστων, - θλιβερὸν τὸ νὰ εἴπωμεν, ὅτι πολλοὶ ἐκ τῶν τοιούτων, εἶναι καὶ πρόσωπα «ἐκκλησιαστικά», ἢ καὶ πολλοὶ αὐτοφημιζόμενοι ὡς ἐνεργὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας, - εἶναι μᾶλλον διεσκευασμένη κατὰ τὸ … δοκοῦν ἑκάστου, καὶ οὐδεμίαν σχέσιν ἔχει πρὸς τὴν καθιερωμένην ὑπὸ τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ἐκκλησίας!

Προέχει, δυστυχῶς, ἡ μαλθακότης καὶ ὁ «ὠχαδελφισμός», καὶ ἡ ἁγία αὕτη καὶ θεία ἐντολή, ρίπτεται ἐκ τούτων τῶν … ἀποβλήτων, εἰς τὰ … ἀπόβλητα!

 

Ἡ νηστεία εἶναι Θεία ἐντολή!

Εἴχομεν τὸ μέγα δῶρον, ἵνα μαθητεύσωμεν πλησίον εἰς θεοσεβεῖς γονεῖς καὶ ἁγίους διδασκάλους, οἵτινες εἰργάσθησαν εἰς τὴν νηστείαν … «μετὰ φόβου Θεοῦ», καὶ ἐφήρμοσαν ταύτην εἰς τὴν ζωήν των, χωρὶς τὴν παραμικρὰν ὑποχώρησιν, ἀκόμη καὶ εἰς τὰ βαθέα γήρατά των! Μᾶς ἐδίδαξαν οὗτοι οἱ χαριτωμένοι, ὅτι … α΄ οὐδεὶς ἐξαιρεῖται τῆς νηστείας! β΄ Οἱ ἱεροὶ κανόνες ὁρίζουσι βαρυτάτας «ποινὰς» διὰ τοὺς ἐκτρεπομένους! γ΄ Οὐδεὶς ὑπέστη τὸ παραμικρὸν ἐκ τῆς εὐλαβοῦς τηρήσεως τῆς Θείας ταύτης ἐντολῆς! Καὶ ἐὰν ἀκόμη προβλέπονται ἐκ τῶν ἱερῶν κανόνων ἐξαιρέσεις τινες, τὰς τοιαύτας ἐξαιρέσεις «ρυθμίζομεν» μετὰ τῶν πνευματικῶν των πατέρων, καὶ οὐχὶ αὐθερέτως! Ἡ ἀσύδοτος συμπεριφορά μας πρὸς τὴν νηστείαν τὴν προσευχὴν καὶ τὴν ἀγάπην, ὡς ταύτας τὰς διδάσκει ἡ Ἐκκλησία μας, ἔφερεν ὡς τραγικὸν ἀποτέλεσμα, τὴν πλήρη ἄγνοιαν τῶν νεωτέρων, καὶ τήν, κατ’ οὐσίαν ἀπομάκρυνσίν των ἐκ τῆς Ἐκκλησίας!

Ἀδελφοί μου, ἂς ἐπανέλθωμεν ἐμπράκτως εἰς τὰς θεμελιώδεις βάσεις καὶ ἀρχὰς τῆς πίστεώς μας, προκειμένου ἵνα δυνηθῶμεν νὰ ἴδωμεν «καλυτέρας ἡμέρας», καὶ ὡς ἄτομα, καὶ ὡς οἰκογένειαι, καὶ ὡς κοινωνία, καὶ ὡς ἔθνος! Ἀμήν!

 

Ἀρχιμ. Τιμόθεος Παπασταύρου

    Ἱεροκῆρυξ Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν