Μια άλλη πλευρά του Θέμου Αναστασιάδη...

Ο Θέμος  Αναστασιάδης φοβόταν πολύ για την υγεία των αγαπημένων του προσώπων.

Σε μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις του, στο περιοδικό «Crash», είχε πει πως κάποια στιγμή, όταν αντιμετώπισε σοβαρό πρόβλημα ένα πολύ κοντινό του πρόσωπο, στράφηκε στον Θεό. Χαρακτηριστικά, είχε πει:

«Τα ισοπέδωσα όλα. Ό,τι πίστευα.

Για πρώτη φορά πήγα σε εκκλησία και γονάτισα.

Ζήτησα να σωθεί το άτομο αυτό και να πάρει εμένα.

Ήταν και ένας παπάς εκεί, ο οποίος δεν με ήξερε, γιατί ήταν σε μια ελληνική εκκλησία πριν πολλά χρόνια στο εξωτερικό.

Μου λέει 'δεν έχω δει τόσο συντετριμμένο άνθρωπο'»

... τόσα χρόνια χωρίς τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο (βίντεο)

Παρακολουθείστε το παρακάτω βίντεο

Άρχισες κι εσύ, κι εγώ να ψάχνουμε μαζί, ποιοι να ‘ναι οι καλοί σ’ ετούτο το παιχνίδι...

Θα κοιμάσαι βαριά το βράδυ απόψε, παιδάκι μου, γλυκό μου παιδάκι.

Θα ‘χεις κουραστεί απ’ τη μέρα: σχολείο, λίγο διάβασμα, κολυμβητήριο κι ατέλειωτο το πήγαιν’ έλα μέσα στο αμάξι της μαμάς, στην κίνηση των δρόμων.

Θα ‘χεις ξεχάσει μες στον ύπνο σου την Κυριακή που πέρασες παρέα μ’ άλλους πολλούς, φορώντας πρώτη σου φορά στους ώμους μια σημαία που σου αγόρασε ο μπαμπάς απ’ τη γωνία, γιατί ήθελες κι εσύ μία.

Θα ‘χεις ξεχάσει πόσο σ’ έτσουζαν τα μάτια σου και έβηχες – χωρίς να ξέρεις γιατί βήχεις.

Έβηχες πολύ, εσύ κι οι άλλοι, οι πολλοί.

Ένα κορίτσι σου είπε να μην ανησυχείς, πέντε λεπτά κρατάει μόνο, θα περάσει.

Πέρασε, αλήθεια, μα θυμάσαι πόση αγωνία είχανε τα μάτια της μαμάς ώσπου να φτάσετε στο σπίτι.

Από την Κυριακή σταμάτησες να παίζεις στο ίντερνετ εκείνα τα παιχνίδια με τους καλούς και δυνατούς που πάντοτε νικάνε τους κακούς.

Γιατί μπερδεύτηκες κι εσύ, κι εγώ μπερδεύτηκα, παιδάκι μου, μαζί σου.

Κι απάντηση δεν είχα να σου δώσω σαν μου είπες: «Εμείς καθόμασταν γι’ ασφάλεια κοντά στους αστυνόμους, κι αυτοί μας έριξαν τα χημικά».

Και άρχισες κι εσύ, κι εγώ να ψάχνουμε μαζί, ποιοι να ‘ναι οι καλοί σ’ ετούτο το παιχνίδι.

Μα απόψε, θα κοιμάσαι ήσυχα, παιδάκι μου.

Στο όνειρό σου θα καλπάζει ο καβαλάρης ο αρχαίος, ο Αλέξανδρος, και ο άλλος, ο Άγιος, ο Δημήτριος και θα σου τραγουδούν μαζί ένα τραγούδι που άκουσες την Κυριακή και σ’ άρεσε. Κι εγώ, παιδάκι μου, θα σε προσέχω, μην ξυπνήσεις μέσα στη νύχτα.

Μην ξυπνήσεις και δεις μες στη νύχτα δουλειές που μονάχα τη νύχτα συμβαίνουν.

Μη δεις το παγωμένο χρήμα να νικά τη ματωμένη αλήθεια, το ψέμα να πανηγυρίζει, τη μικρή λέξη με τα τρία γράμματα να σβήνει τόμους ιστορίας, μη δεις τον καλό να γίνεται κακός, κι ακόμα… προδότης!

Μην ξυπνήσεις μες στη νύχτα κι ακούσεις τον Αλέξανδρο να κλαίει, το Βουκεφάλα ν’ αφηνιάζει και τη γοργόνα να ρωτά: «Ζει; Η ψυχή των Ελλήνων ζει;»

Μη δεις τον Άγιο τον Καβαλάρη να ιδρώνει μες στην ασημένια του τη λάρνακα γιατί θα είναι δάκρυα αιώνια, μυρωμένα μα γεμάτα πόνο.

Θα είναι μία λόγχη ακόμα, μπηγμένη στην Αγία του πλευρά.

Μην ξυπνήσεις, παιδάκι μου, τη νύχτα κι ακούσεις την πλάκα του Παύλου να βουίζει μ’ απόγνωση, τον καπετάν Άγρα να μη γελάει άλλο πια παρά να κλαίει και το Δραγούμη να φωνάζει με απόγνωση πως δεν τη σώσαμε πια τη Μακεδονία και πάμε άσωστοι κι εμείς οι άλλοι.

Μην ξυπνήσεις, παιδάκι μου, τη νύχτα, ότι εκεί όπου την Κυριακή εσύ βρισκόσουνα, τώρα μπερδεύτηκαν καλοί με τους κακούς ξανά.

Και τη σημαία που σου πήρε ο μπαμπάς, τώρα φορά στην πλάτη της εκείνη η κοπέλα.

Θα φωνάξει αυτή απόψε, όσο μπορεί πως η Μακεδονία είναι ελληνική.

Εσύ, έχεις σχολείο αύριο.

Κοιμήσου.

Από το Άγιο Όρος ίσαμε την Αριζόνα, κάποιοι απόψε δε θα κοιμηθούν.

Θα φωνάζουν κι αυτοί στον Αφέντη Θεό, στον Άγιο Καβαλάρη για τη Μακεδονία, για τους καλούς και τους κακούς στο Σύνταγμα, για τα παιδιά με τις σημαίες, για σένα που είσαι η ελπίδα μας, παιδάκι μου.

Θα φωνάζουν απόψε στον Αφέντη Θεό, στη μαυροφόρα Μάνα Του τα παιδιά της Μακεδονίας και της Ελλάδας όλης κι από το πλάι σου εγώ, θα σε προσέχω και θα λέω στο Θεό.

Όσο μπορώ.

Αύριο το πρωί, μη με ρωτήσεις τι έγινε το βράδυ κι είμαι έτσι χάλια.

Δε θα σου πω.

Θα βάλω μες στην τσάντα σου τη σχολική μια Αλήθεια, μια Ψυχή κι ένα Θεό.

Θα βάλω στους ώμους σου τη σημαία που σου αγόρασε ο μπαμπάς απ’ τη γωνία.

Θα σε σταυρώσω και θα σε στείλω στο σχολείο σου.

Και κάθε μέρα, θα σου λέω την αλήθεια.

Και θα φωνάζω στον αφέντη μου Θεό.

Όσο μπορώ.

Κυριακή 28 Ιανουαρίου 2019

Εβδομαδιαίο  Φυλλάδιο 
«Για τους Γονείς της Ενορίας»

Ιερός Ναός Γενέσιον Τιμίου Προδρόμου Παραλίας Πατρών

Πατήστε πάνω στις φωτογραφίες για να διαβάσετε τα κείμενα.

Πόσο αληθινό ...

«Ήρθαν,

ντυμένοι “φίλοι”

αμέτρητες φορές οι εχθροί μου

το παμπάλαιο χώμα πατώντας.

Και το χώμα δεν έδεσε ποτέ με τη φτέρνα τους.

Έφεραν το Σοφό, τον Οικιστή και το Γεωμέτρη,

Βίβλους γραμμάτων και αριθμών,

την πάσα Υποταγή και Δύναμη,

το παμπάλαιο φως εξουσιάζοντας.

Και το φως δεν έδεσε ποτέ με τη σκέπη τους.

Ούτε μέλισσα καν δε γελάστηκε το χρυσό ν’ αρχινίσει παιχνίδι∙

ούτε ζέφυρος καν, τις λευκές να φουσκώσει ποδιές.

Έστησαν και θεμελίωσαν

στις κορφές, στις κοιλάδες, στα πόρτα

πύργους κραταιούς κι επαύλεις

ξύλα και άλλα πλεούμενα,

τους Νόμους, τους θεσπίζοντας τα καλά και συμφέροντα,

στο παμπάλαιο μέτρο εφαρμόζοντας.

Και το μέτρο δεν έδεσε ποτέ με τη σκέψη τους.

Ούτε καν ένα χνάρι θεού στην ψυχή τους σημάδι δεν άφησε∙

ούτε καν ένα βλέμμα ξωθιάς τη μιλιά τους δεν είπε να πάρει.

Έφτασαν

ντυμένοι “φίλοι”

αμέτρητες φορές οι εχθροί μου,

τα παμπάλαια δώρα προσφέροντας.

Και τα δώρα τους άλλα δεν ήτανε

παρά μόνο σίδερο και φωτιά.

Στ’ ανοιχτά που καρτέραγαν δάχτυλα

μόνον όπλα και σίδερο και φωτιά.

Μόνον όπλα και σίδερο και φωτιά.»

Με αφορμή τη Γερμανική Κατοχή ο ποιητής θυμάται τις πολλαπλές επεμβάσεις ξένων κρατών στην Ελλάδα, που δεν έγιναν πάντα με τον ξεκάθαρα εχθρικό τρόπο μιας επίθεσης. Πολλές φορές, με την ελπίδα κάποιας βοήθειας, με την προσδοκία μιας ουσιαστικής συνδρομής, η Ελλάδα είχε δεχτεί τις παρεμβάσεις, κυρίως Ευρωπαϊκών κρατών, μόνο και μόνο για να έρθει αντιμέτωπη με τη βιαιότητά τους, με την αδυναμία τους να κατανοήσουν τον ελληνικό πολιτισμό και με τη διάθεσή τους να εκμεταλλευτούν το νεοσύστατο αυτό κράτος.

Περί προδοσίας ο λόγος...

Ο φιλήκοος των ξένων είναι προδότης.

Ιωάννης Καποδίστριας, 1776-1831

Οι λαοί που εκλέγουν διεφθαρμένους πολιτικούς, κλέφτες, απατεώνες και προδότες δεν είναι θύματα αλλά συνένοχοι.

Τζωρτζ Όργουελ, 1903-1950, Βρετανός συγγραφέας

Είναι καιρός να πούμε τα λιγοστά μας λόγια γιατί η ψυχή μας αύριο κάνει πανιά.

Είναι καιρός να πούμε τα λιγοστά μας λόγια γιατί η ψυχή μας αύριο κάνει πανιά.[1] Η λεγόμενη «συμφωνία» των Πρεσπών της 17ης Ιουνίου 2018 δεν είναι μια ήσσονος σημασίας «συμφωνία», που ενδιαφέρει μόνο τους ειδικούς, αλλά μια μείζονος σημασίας «συμφωνία», που απασχολεί σχεδόν όλους τους Έλληνες.

Του Ιωάννη Σ. Τσούρα, Διευθυντή Ιδιαιτέρου Γραφείου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος

Ας δούμε τα πράγματα λίγο συνοπτικά από την αρχή τους. Η «ιστορία» επίσημα άρχισε την 2α Αυγούστου 1944 ή 20ή Ιουλίου 1944 με το παλαιό ημερολόγιο, για να γίνει ευνόητος o συνειρμός με τα γεγονότα του Ίλιντεν της 20ής Ιουλίου 1903. Τότε, ο Κροάτης Josip Broz Tito, μέσα στο πλαίσιο της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, αυθαίρετα, εθνικιστικά και υστερόβουλα, ονόμασε «Ομόσπονδη Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας» τη μέχρι τότε Vardarska Banovina (Περιφέρεια/Διοίκηση του Βαρδάρη). Μια ιδέα που είχε επωαστεί με διάφορες μορφές, τις οποίες δεν έχει νόημα να εξετάσουμε αναλυτικά τώρα, από την Γ΄ Κομουνιστική Διεθνή (ΚΟΜΙΝΤΕΡΝ, 1919 – 1943) ή και άλλες οργανώσεις μόλις τον ύστερο 19ον αιώνα, για την αυτονόμηση της Μακεδονίας και τη δημιουργία «Μακεδονικού Έθνους». Η πολιτειακή μετεξέλιξη της «Ομόσπονδης Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας» του Josip Broz Tito είναι η «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας», για την οποία τόσο επαίρεται η «πρώτη φορά» αριστερή Κυβέρνηση. Παράλληλα, η δεξιά συγκυβέρνηση, συνηθισμένη στις κυβιστήσεις, παρότι θεωρεί κακή τη συμφωνία, στηρίζει την Κυβέρνηση, ενώ η πλειοψηφία των Ελλήνων παρακολουθεί ανήσυχη και παγωμένη.

Χωρίς ιδεολογήματα, αλλά μέσα από αμάχητες πηγές, θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε ένα θέμα που τείνει να γίνει θρυαλλίδα δυσάρεστων εξελίξεων για την Πατρίδα μας, τον λαό της και γενικότερα τους λαούς της χερσονήσου του Αίμου, αφού μάλλον αναζωπυρώνει λανθάνοντες και αχρείαστους εθνικισμούς. Προϋπόθεση για να φθάσουμε σε κάποιο ξέφωτο αλήθειας είναι να ξεχωρίσουμε προκαταβολικά την ιδεολογία από τη γνώση και ακολούθως, αφού αποφασίσουμε να πορευτούμε με τη γνώση, να διακρίνουμε τη στρατευμένη γνώση από την επιστημονική γνώση. Με βακτηρία την τελευταία και οδοδείκτη το «ευ αγωνίζεσθαι», αρχίζουμε τη δύσβατη οδοιπορία στα μονοπάτια της ιστορίας.

Α) Ονοματολογία

Όπως μαρτυρούν οι ιστορικές πηγές, ο χώρος της χερσονήσου του Αίμου τον 6ον μ.Χ. αιώνα εποικήθηκε από σλαβικά φύλα. Οι Σέρβοι, νοτιοσλαβικός λαός, συγκρότησαν κράτος το 638 μ.Χ., αν και περιφέρονταν στην περιοχή από παλιότερα.[2] Οι κρατικές οντότητες που συγκρότησε αυτός ο λαός ονομάζονταν Βασίλειο της Σερβίας, Σερβική Αυτοκρατορία το 1346, αλλά ωστόσο πάντα Σερβία, ακόμα και σε συνασπισμούς εθνοτήτων και λαών, μέσα σε μια ρευστή περίοδο από τον 6ον μ.Χ. αιώνα μέχρι σήμερα, ανεξάρτητα από την όποια γεωγραφική ονομασία των περιοχών που εποίκησαν.

Οι γείτονες Βούλγαροι είναι λαός τουρανικής, δηλαδή τουρκικής καταγωγής, εγκαίρως εκσλαβισμένοι. Οι Βούλγαροι το 679 μ.Χ. πέρασαν τον Δούναβη ψάχνοντας για καλύτερη πατρίδα από αυτή που είχαν στη νότια Ρωσία, μάλλον στην περιοχή του Βόλγα.[3] Μεγάλο γεωγραφικό τμήμα της σημερινής Βουλγαρίας είναι Βόρεια και Ανατολική Θράκη ή και τμήμα της ιστορικής Μακεδονίας. Πάντοτε όμως ο όμορος αυτός λαός καλούσε τη χώρα του Βουλγαρία και δεν ονοματίστηκε από γεωγραφικές περιοχές που εποίκησε, αν και ενίοτε αποπειράται να οικειοποιηθεί τον πολιτισμό της αρχαίας Θράκης, με τη βοήθεια διαφόρων ανασκαφικών ευρημάτων, στη σημερινή γεωγραφική του περιοχή.

Ομοίως, πολύ αργότερα, ο χώρος της Μικράς Ασίας, μετά την ήττα των Βυζαντινών στο Ματζικέρτ, το 1071 μ.Χ., από τους Σελτζούκους Τούρκους, κατακτήθηκε και εποικήθηκε σταδιακά από τουρκικά φύλα, για να φθάσουμε στους Οθωμανούς Τούρκους, που διαδέχθηκαν τους Σελτζούκους Τούρκους. Η σημερινή Τουρκία είναι οι περιοχές όπου άνθισαν αρχαίοι ελληνικοί πολιτισμοί, είναι η γη της αρχαίας Ιωνίας, της αρχαίας Λυδίας, της αρχαίας Καππαδοκίας. Όλες όμως αυτές οι περιοχές, ύστερα από την κατάκτηση και την εποίκησή τους από τους Τούρκους, ονομάστηκαν τελικά Τουρκία.

Οι όμοροι Αλβανοί είναι γηγενής λαός της αρχαίας Ιλλυρίας και συνεπώς δεν εμπίπτουν στη μικρή αυτή διερεύνηση των λαών που ειρηνικά ή βίαια εποίκησαν τη χερσόνησο του Αίμου και τη Μικρά Ασία κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, μεταξύ 5ου και 15ου μ.Χ. αιώνα.

Παρατηρούμε πρόδηλα ότι οι όμοροι λαοί, Σέρβοι, Βούλγαροι, Τούρκοι, με τις μικρές ή μεγάλες ομοιότητες ή διαφορές που μας ενώνουν ή που μας χωρίζουν αντίστοιχα, δεν δημιούργησαν κατά κανόνα προβλήματα οικειοποίησης πολιτισμικών αγαθών που δεν τους αναλογούν. Εξαίρεση αποτελούν μόνον οι, ομόδοξοι στη χριστιανική πίστη, Σλάβοι βόρειοι γείτονες, επήλυδες του 6ου μ.Χ. αιώνα, οι οποίοι, επειδή, θεωρητικά, μέρος της γεωγραφικής τους περιοχής είναι ένα τμήμα της αρχαίας ιστορικής Μακεδονίας, όψιμα, ύστερα από το πέρασμα 1400 χρόνων, ανακαλύπτουν ότι είναι Μακεδόνες! Σαν να λέμε ότι, επειδή οι Τούρκοι κατοικούν στη γη της Ιωνίας, είναι Ίωνες. Πόση έκταση της αρχαίας ιστορικής Μακεδονίας ανήκει στους Σλάβους γείτονές μας; «Η ιστορική Μακεδονία της αρχαιότητας αντιστοιχεί σχεδόν πλήρως στο τμήμα της ελληνικής επικράτειας στη βόρειο Ελλάδα. Η έννοια της ”γεωγραφικής Μακεδονίας” αποτελεί σε μεγάλο βαθμό κατασκευή Ρώσων, Γερμανών και Βουλγάρων χαρτογράφων τον ύστερο 19ο αιώνα. Σε χάρτες των μέσων του 19ου αιώνα, όπως του Γάλλου χαρτογράφου Ami Boue (1847), ο όρος Μακεδονία δεν περιλαμβάνει τα Σκόπια, αλλά μόνο το όριο Μοναστηρίου – Αχρίδας και φυσικά τη γνωστή μας Μακεδονία στην ελληνική επικράτεια».[4] «Καμιά αμφιβολία ότι η ιστορική Μακεδονία Φιλίππου – Μ. Αλεξάνδρου, το 90% περίπου της όλης Μακεδονίας, ταυτίζεται με τη Μακεδονία της Ελλάδας. Απόδειξη μεγάλη, πέραν των ιστορικών πηγών και γεγονότων, τα ανασκαφικά ευρήματα στην ελληνική Μακεδονία (Βεργίνα, Δίον, Αμφίπολη, Φίλιπποι κ.λπ.)».[5] Μια διαδεδομένη σήμερα άποψη υποστηρίζει γενικώς ότι το 1% της αρχαίας ιστορικής Μακεδονίας ανήκει στην Αλβανία, το 10% στη Βουλγαρία, το 38% περίπου στους Σλάβους βόρειους γείτονές μας και το 51% της στην Ελλάδα. Η τελευταία εκτίμηση αδικεί την Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση όμως, αν και γεωγραφικά η Μακεδονία δεν οριζόταν επακριβώς, η Ελληνικότητα της ιστορικής Μακεδονίας είναι αδιαμφισβήτητη και αποτελεί διαχρονικά αναπόσπαστο τμήμα της ιστορικής μας αφήγησης.

Πολύ ευφυώς έχει ειπωθεί πως Γεωγραφία είναι η ιστορία του χώρου και Ιστορία είναι η γεωγραφία του χρόνου. Αν το παραπάνω είναι σωστό, εξηγεί και το γεγονός ότι οι προαναφερθέντες όμοροι λαοί, αφού, όπως η ιστορία το όρισε, εποίκησαν ή κατέλαβαν ένα χώρο, τον ονομάτισαν κιόλας, διότι η κατοχή του χώρου δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση οικειοποίηση της ιστορίας του, καθότι Γεωγραφία είναι η ιστορία του χώρου, νοουμένου προφανώς αδιαιρέτως.

Πώς όμως θα ονομάσουμε αυτό το νεοσύστατο κράτος; Θα προσεγγίσω το θέμα αποφατικά, γιατί, με την οποιαδήποτε καταφατική προσέγγιση, μετατρέπεσαι από λύση σε μέρος του προβλήματος. Όποιος άνοιξε την πληγή, ας την κλείσει. Δεν μπορεί να ονομάζεται Μακεδονία και ας ονομαστεί όπως επιθυμεί. Εάν δεν τους αρέσουν τα προγονικά τους ονόματα, που σεβάστηκαν οι αιώνες και οι χιλιετίες, σε κάθε περίπτωση δεν μπορούν να οικειοποιηθούν πολιτισμό που ιστορικά δεν τους ανήκει. Αυτόκλητοι συνεταίροι στην ιστορική και πολιτισμική μας διαδρομή δεν νοούνται.

Για την πληρότητα της παρέμβασής μας να υπενθυμίσουμε ότι, στη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών της 13ης Απριλίου 1992, υπό τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, υιοθετήθηκε ως εθνική γραμμή από τους συμμετασχόντες, εκτός του ΚΚΕ, η άποψη «ούτε Μακεδονία ούτε παράγωγά της». Στη συνέχεια, η απόφαση αυτή παραβιάστηκε στην πράξη από τις θέσεις που υιοθέτησε η Ελλάδα στις διαπραγματεύσεις με τους Σλάβους γείτονές της.

«Μπορούμε πάλι να μιλήσουμε για εθνική γραμμή, χωρίς αυτή να προσλάβει ποτέ θεσμικό χαρακτήρα»,[6] όταν, την 3η Απριλίου 2008, ο τότε Πρωθυπουργός ξεκαθάρισε την Ελληνική θέση για το θέμα των Σλάβων βόρειων γειτόνων μας, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι : «Ναι στη σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, για όλες τις χρήσεις». Παρατηρούμε όμως μια πρώτη και σαφή υποχώρηση από τη θεσμικά εθνική γραμμή της 13ης Απριλίου 1992. Επιπλέον, η σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό είναι προβληματική, διότι ανοίγει μια επικίνδυνη κερκόπορτα, καθότι «αυτό το ψεύδος μπορεί να φυτρώνει μόνον από την λέξιν “Μακεδονία”, όπου και αν ευρίσκεται αυτή!»[7]

Αν οι Σλάβοι γείτονές μας είναι σε αυτό τον γεωγραφικό χώρο από τον 6ον μ.Χ. αιώνα ή, όπως ισχυρίζονται οι ίδιοι ως απόγονοι Μακεδόνων, από τον 4ο π.Χ. αιώνα, άραγε τώρα, τον 20όν αιώνα, θυμήθηκαν ότι είναι Μακεδόνες; Χρόνια, αιώνες, χιλιετίες πέρασαν, χωρίς να υποψιαστούν ότι είναι Μακεδόνες; Μέχρι την 2α Αυγούστου 1944 δεν υπήρχε «μακεδονικό έθνος», δεν υπήρχε «μακεδονική γλώσσα» ούτε η λεγόμενη «μακεδονική ιστορία». «Bugari ονόμαζαν οι ίδιοι τον εαυτό τους, δηλαδή Βούλγαροι. Το Bugari είναι ο σερβικός τύπος του εθνικού ονόματος Βούλγαροι».[8] Αν μια γενιά ορίζεται χρονικά ως το προσδόκιμο ζωής δια του τρία, τότε κάθε γενιά είναι περίπου 25 χρόνια. Έτσι, τρεις (3) γενιές των Σλάβων βόρειων γειτόνων μας, από το 1944 μέχρι σήμερα, έχουν ζήσει με το όνομα «Μακεδονία» και πενήντα τέσσερις (54) περίπου γενιές, από τον 6ον μ.Χ. αιώνα μέχρι το 1944, χωρίς το όνομα «Μακεδονία». Τονίζουμε και ξανατονίζουμε, με έντονη συναισθηματική φόρτιση, ότι τρεις (3) γενιές των Σλάβων γειτόνων μας ζουν με την ψευδαίσθηση του «Μακεδονισμού», ενώ (σχεδόν λησμονούμε ότι) πενήντα τέσσερις (54) γενιές ζούσαν με την αυτοσυνειδησία της σλαβικής τους καταγωγής και ταυτότητας! Είναι άραγε ντροπή να είσαι Σλάβος και δομείται μήπως ένας ιδιότυπος και αντιδημοκρατικός εθνικός ευγονισμός, με την τόσο όψιμη οικειοποίηση του «Μακεδονισμού»; Δεν ατιμάζουν άραγε τους προγόνους τους οι Σλάβοι βόρειοι γείτονές μας, όταν αρνούνται το όνομα και την ιστορία τους; Μέχρι τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, η περιοχή τους ονομαζόταν Παλιά Σερβία ή Νότια Σερβία ή Vardarska Banovina και οι κάτοικοι Νότιοι Σέρβοι. Σε χάρτες και σε γραμματόσημα αναγράφεται η ονομασία Vardarska Banovina. Τους γονείς και την Πατρίδα δεν τα επιλέγουμε. Είμαστε όμως υπερήφανοι για αυτούς, όποιοι και αν είναι. Οι Σλάβοι γείτονές μας γιατί απαρνούνται την εθνολογική τους κληρονομιά; Ποτέ στην ιστορία δεν αντάμωσαν με τους αρχαίους Μακεδόνες, για να έχουν μεταξύ τους κάποια ιστορική συνάφεια. «Όταν εμφανίστηκαν οι Σλάβοι στην ελληνική χερσόνησο, οι Μακεδόνες, όπως και οι άλλες ελληνικές φυλές, Ίωνες, Αιολείς, Δωριείς, είχαν χωνέψει μέσα στο μέγα πανελλήνιο των αλεξανδρινών, των ρωμαϊκών και των πρώιμων βυζαντινών χρόνων».[9] Έχουν, εννοείται, δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού οι — ομόδοξοι στη χριστιανική πίστη — Σλάβοι βόρειοι γείτονες, αλλά έχουν, εννοείται πάλι, και υποχρέωση «απέκδυσης» από τα ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία που δεν τους αναλογούν.

Ο Πρόεδρος της Ινδίας κ. Ραμ Ναθ Κοβίντ έκανε μία απρόσμενη ανάρτηση στο Twitter στις 19 Ιουνίου 2018, ενώ επισκεπτόταν επίσημα την Ελλάδα. «Ο πιο διάσημος Έλληνας που ήρθε στην Ινδία ήταν ασφαλώς ο Μέγας Αλέξανδρος. Έφτασε ως επικεφαλής ενός στρατού κατακτητών το 326 π.Χ., αλλά έφυγε ως φίλος. Κάθε Ινδός μαθητής γνωρίζει ότι ο Αλέξανδρος και ο Πώρος [=βασιλιάς των Ινδιών] αναμετρήθηκαν στη μάχη, αλλά μετά έγιναν σύμμαχοι». Όλα αυτά, παρότι η χώρα του, η Ινδία, έχει αναγνωρίσει τους Σλάβους βόρειους γείτονες ως «Μακεδόνες». Αν ο Μέγας Αλέξανδρος είναι Έλληνας, κύριε Πρόεδρε της μεγάλης χώρας των Ινδιών, τότε άραγε οι Μακεδόνες δεν είναι Έλληνες; Τι είναι; Ιστορικά πόσοι Μακεδόνες υπάρχουν;

«Είναι λοιπόν Ελλάδα και η Μακεδονία», όπως βεβαιώνει ήδη ο Στράβων (63 π.Χ. – 23 μ.Χ.) στα Γεωγραφικά (Ζ΄,9), χωρίς να γνωρίζει ότι η γνώμη του θα γίνει σημείο αναφοράς δύο χιλιετίες αργότερα. Πολύ χρήσιμη η μαρτυρία του Στράβωνα για την αναζήτηση της μακεδονικής ταυτότητας. Τέλος πάντων, αφού τόσο πολύ θέλουν οι Σλάβοι γείτονές μας να λέγονται Μακεδόνες, γιατί δεν ενσωματώνονται στην Ελλάδα; Η Μακεδονία είναι Ελλάδα. Υπάρχει τρόπος!

Παρά τους δόκιμους, νομίζουμε, ανωτέρω ισχυρισμούς μας και χωρίς να προκύπτει ως ιστορικό τους δικαίωμα, στους Σλάβους βόρειους γείτονες αποδόθηκε ωστόσο η επίσημη ονομασία «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας», σύμφωνα με το Άρθρο 1, παρ. 3α, της (α)συμφωνίας των Πρεσπών και τους επιτρέψαμε να αγκιστρωθούν στο όνομα Μακεδονία.

Β) Ιθαγένεια και Εθνικότητα

Η κερκόπορτα που άνοιξε ήδη ο γεωγραφικός προσδιορισμός, δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή μιας ανιστόρητης διαδρομής. Οι Σλάβοι γείτονες, αφού απόκτησαν όνομα με αδόκιμο ιστορικά τρόπο, θεμελιώνουν σιγά – σιγά την εθνική τους υπόσταση και ταυτότητα. Πρέπει, λοιπόν, ως λαός να έχουν ιθαγένεια. Αφού όμως ονομάστηκαν Βόρεια Μακεδονία, σαν φυσική ακολουθία τούς αναγνωρίσαμε ιθαγένεια μακεδονική ή και — ακόμη χειρότερα — εθνικότητα μακεδονική και χωρίς τον γεωγραφικό προσδιορισμό «βόρεια».

Γράφεται, λοιπόν, στο Άρθρο 1, παρ. 3β, της (α)συμφωνίας των Πρεσπών (ελληνικά και αγγλικά) :

«Η ιθαγένεια του δεύτερου Μέρους θα είναι Μακεδονική / πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, όπως αυτή θα εγγράφεται σε όλα τα ταξιδιωτικά έγγραφα».

“The nationality of the second Party shall be Macedonian / citizen of the Republic of North Macedonia, as it will be registered in all travel documents”.

Μία πρωταρχικής σημασίας αντίρρηση αφορά στη μετάφραση της αμφίσημης λέξης “nationality” με τη λέξη «ιθαγένεια». Η αγγλική λέξη “nationality” δηλώνει εθνικότητα, ιθαγένεια, υπηκοότητα ή εθνότητα, ανάλογα με τον τύπο του κειμένου όπου εμφανίζεται ο όρος, αν και η εθνότητα αποδίδεται κυρίως με τη λέξη “ethnicity”, όπως και η ιθαγένεια με τη λέξη “citizenship”, αλλά και “nationality”.[10]

«Οι λεξιλογικοί προσδιορισμοί είναι σαφείς και διακριτοί και στις δύο γλώσσες : nation είναι το έθνος, nationality είναι η εθνικότητα, citizenship είναι η ιθαγένεια, ethnicity είναι η εθνότητα. […] Ευρύτερος είναι ο όρος, εθνικότητα, ο οποίος περιλαμβάνει και την ιθαγένεια. Όταν επί του Αγγλικού κειμένου επιλέγεται ο ευρύτερος όρος (nationality), ο αντίστοιχος (εθνικότητα) πρέπει να χρησιμοποιηθεί και επί του Ελληνικού. […] Πέραν, όμως αυτού, […], αν δεν διορθωθεί, να κριθεί ως κώλυμα παρουσιάσεώς του στη Βουλή. Προφανώς, η εκδοχή του κειμένου της συμφωνίας η οποία εκ των πραγμάτων, θα ισχύει […] erga omnes, προς την οποία όλοι θα προστρέχουν, είναι η Αγγλική», υποστηρίζει ο αρθρογράφος Π. Κ. Μακρής.[11]

Ο Καθηγητής Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου και πρώην Υπουργός κ. Χάρης Π. Παμπούκης ισχυρίζεται : «Η διεθνής κοινωνία βασίζεται στα κράτη, μετά τη Συνθήκη της Βεστφαλίας (1648), τα οποία είναι υποκείμενα του διεθνούς δικαίου και όχι στα έθνη, τα οποία δεν είναι»[12]. Έτσι, κατά τον κύριο Καθηγητή, το “nationality” δηλώνει την ιθαγένεια, που αναφέρεται στο κράτος, το οποίο είναι υποκείμενο του διεθνούς δικαίου και όχι η εθνικότητα, η οποία αναφέρεται στα έθνη, που δεν είναι υποκείμενα του διεθνούς δικαίου. Ουσιαστικά, όμως, ο κύριος Καθηγητής επιβεβαιώνει έμμεσα αυτό που αρνείται άμεσα. Το κείμενο των Πρεσπών είναι κείμενο νομικό και, με τις προηγούμενες αποσαφηνίσεις, η λέξη “nationality” μπορεί να αποδοθεί με τη λέξη «ιθαγένεια». Είναι όμως και κείμενο πολιτικό, εντός του οποίου, λοιπόν, μπορεί κάλλιστα να αποδοθεί με τη λέξη «εθνικότητα». Συνεπώς, Μακεδονική Ιθαγένεια νομικά και Μακεδονική Εθνικότητα πολιτικά. «Όπερ έδει δείξαι», όπως λέμε στα Μαθηματικά, κύριε Καθηγητά.

Μία δεύτερη αμάχητη και ουσιώδους σημασίας αντίρρηση είναι ο ισχυρισμός του κ. Σταύρου Λυγερού : «Το όνομα της ιθαγένειας / υπηκοότητας σε όλα τα κράτη είναι πάντα παράγωγο της κρατικής ονομασίας. Ο πολίτης της Νότιας Αφρικής είναι Νοτιοαφρικανός, για παράδειγμα. Οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας, τηρουμένων των αναλογιών, έπρεπε να είναι Βορειομακεδόνες όσον αφορά την ιθαγένεια».[13] Εμείς τους αναγνωρίσαμε ιθαγένεια μακεδονική χωρίς γεωγραφικό καθορισμό και, αντί να απαλείψουμε τον αλυτρωτισμό, επικυρώσαμε τον πυρήνα του. Ο περιώνυμος γεωγραφικός προσδιορισμός, κάτι σαν προσωπείο της υποχώρησης, ξεχάστηκε ήδη. Αυτό ήταν, δεν θα τον ξαναδούμε.

Στις 15 Μαρτίου 1992, ο αείμνηστος Κίρο Γκλιγκόροφ (1917-2012), Πρόεδρος των Σλάβων βόρειων γειτόνων, είχε δεχτεί ότι: «Είμαστε Σλάβοι και ήρθαμε στην περιοχή τον 5ο και 6ο μ.Χ. αιώνα. Δεν έχουμε καμία σχέση με τον Αλέξανδρο τον Έλληνα και την Μακεδονία του». Ακολούθησε η εναντίον του δολοφονική απόπειρα, την 3η Οκτωβρίου 1995, ενώ το καθεστώς Νίκολα Γκρούεφσκι, το 2012, συμπεριφέρθηκε εκδικητικά και με αναξιοπρέπεια στον πρώην Πρόεδρο, εξαιτίας της προηγούμενης θαρραλέας παραδοχής της σλαβικής τους καταγωγής. Στους Σλάβους γείτονες, τώρα και με την υπογραφή της Ελλάδας, αποδόθηκε πλήρης, χωρίς τον περιλάλητο γεωγραφικό προσδιορισμό, μακεδονική ιθαγένεια, έστω, αν σας σκανδαλίζει η μακεδονική εθνικότητα. Νέο οδυνηρό βήμα υποχώρησης.

Γ) Γλώσσα

Οι Σλάβοι βόρειοι γείτονες ώς εδώ προσμετρούν : Βόρεια Μακεδονία γεωγραφικά, με μακεδονική ιθαγένεια νομικά και μακεδονική εθνικότητα πολιτικά, όπως την εξηγήσαμε προηγουμένως. Αλήθεια, ποια θα είναι η γλώσσα τους; Ίδωμεν.

Ιστορικά, οι αρχαίες ελληνικές διάλεκτοι (ιωνική – αττική, αρκαδοκυπριακή, αιολική και δωρική) είχαν από τον 4ο π.Χ. αιώνα υποχωρήσει και σταδιακά αντικατασταθεί από την Αλεξανδρινή Κοινή. Σε αυτή λοιπόν την Κοινή Ελληνική γράφτηκε η Καινή Διαθήκη και, συνεπώς, και οι Επιστολές του Αποστόλου Παύλου, κείμενα χριστιανικής πίστης αλλά και μνημεία παγκόσμιου γλωσσικού πολιτισμού. Έστω ότι ο Μέγας Αλέξανδρος μάθαινε τα ελληνικά σαν ξένη γλώσσα. Οι Επιστολές του Αποστόλου Παύλου προς τους Θεσσαλονικείς, τους Κορίνθιους, τους Φιλιππησίους, γράφτηκαν στην Αλεξανδρινή Κοινή γλώσσα, που καταλάβαιναν και οι Μακεδόνες της Θεσσαλονίκης και οι Μακεδόνες της Πέλλας και των Φιλίππων και ο λαός της Κορίνθου και οι Λακεδαιμόνιοι και όλοι οι Έλληνες μαζί : στα ελληνικά. Οι Σλάβοι γείτονες ξέρουν άραγε να διαβάζουν μακεδονικά; Ξέρουν μήπως να διαβάζουν τις Επιστολές του Αποστόλου Παύλου, που εστάλησαν στους Μακεδόνες και τους άλλους Έλληνες της 1ης μ.Χ. εκατονταετίας; Ακόμα πιο πολύ, ξέρουν άραγε να διαβάζουν τις επιγραφές, που με τόση φροντίδα φυλάσσονται από τους αιώνες και τις χιλιετίες στα έγκατα της μακεδονικής γης και η αρχαιολογική σκαπάνη ανασύρει στο φως; Ακόμη, μπορούν μήπως να μας εκθέσουν δικά τους κείμενα ή ανασκαφικά ευρήματα, που να δηλώνουν, έστω υπαινικτικά, τη μακεδονική προέλευση του βουλγαρικού γλωσσικού τους ιδιώματος; Ενός σλαβικού ιδιώματος, με Κυριλλική γραφή, που δεν έχει καμία σχέση με τα μακεδονικά του Μ. Αλεξάνδρου, δηλαδή με την ελληνική γραφή. Όση σχέση έχουν τα ελληνικά των Ελλήνων της Αμερικής με τα αμερικάνικα αγγλικά, άλλη τόση σχέση έχουν τα σλαβικά των Σλάβων εποίκων ενός μικρού μέρους της ιστορικής Μακεδονίας με τα μακεδονικά.

Τα μακεδονικά δεν είναι νεκρή γλώσσα, είναι η ομιλούμενη ελληνική, όπως διαμορφώθηκε μέσα στην ιστορική της διαχρονία.

Στο 20σέλιδο κείμενο των Πρεσπών, στο Άρθρο 1, παρ. 3γ, αναφέρεται ως επίσημη γλώσσα των Σλάβων βόρειων γειτόνων μας η «μακεδονική γλώσσα», όπως αναγνωρίστηκε από την Τρίτη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την τυποποίηση των Γεωγραφικών Ονομάτων, που διεξήχθη στην Αθήνα το 1977. Όπως λέει το ίδιο το κείμενο, η Συνδιάσκεψη αυτή αναφερόταν σε τυποποίηση γεωγραφικών ονομάτων και όχι σε αναγνώριση γλωσσών ή γλωσσικών ιδιωμάτων. Επομένως, ο ισχυρισμός ακόμα και Ελλήνων διαπραγματευτών, λες και έψαχναν για επιχειρήματα υπέρ των Σλάβων γειτόνων, αν είναι ποτέ δυνατόν, ότι οι γείτονες είχαν αναγνωρισμένη «μακεδονική γλώσσα», δεν είναι ακριβής ούτε αμάχητος. Τώρα αμαχητί η μακεδονική γλώσσα παραδόθηκε στους Σλάβους βόρειους γείτονες, οι οποίοι δεν μπορούν να διαβάσουν ούτε μια λέξη από τα κείμενα της μακεδονικής γλώσσας, που διαχρονικά διασώθηκαν ή που επιμελώς φυλάσσει η μακεδονική γη και φέρνει στο φως η αρχαιολογική έρευνα. Οι Βέλγοι δεν ομιλούν «βελγικά», έχουν τρεις επίσημες γλώσσες, τα ολλανδικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά. Οι Ελβετοί δεν ομιλούν «ελβετικά», ομιλούν γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά και ρομανσικά. Οι Βραζιλιάνοι ομιλούν πορτογαλικά. Οι Αργεντινοί ομιλούν ισπανικά. Στους Σλάβους γείτονες, έστω και αν αποδόθηκε, όπως τους αποδόθηκε, η ονομασία Βόρεια Μακεδονία, η γλώσσα τους, η οποία είναι ιδίωμα ή διάλεκτος της βουλγαρικής, ονομάστηκε «μακεδονική». Ο σλαβικός εθνικός ευγονισμός χρειάζεται μάλλον ομόλογη γλωσσική έκφραση. Την κατασκευάσαμε ήδη. Η γλώσσα αυτή, που οι Σλάβοι βόρειοι γείτονες ονόμασαν «μακεδονική», «δεν διαθέτει προϊστορία, σε πλήρη και εκκωφαντική αντίθεση με αυτό που συμβαίνει με όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς. Δεν διαθέτει παρελθόν και πρόκειται για προϊόν «επεξεργασίας» και όχι φυσικής εξέλιξης».[14] Το βουλγαρικό γλωσσικό ιδίωμα, με το Κυριλλικό αλφάβητο, που ονομάστηκε «μακεδονική» γλώσσα, δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τα ελληνικά των Μακεδόνων. Υφαρπάζουν έτσι και το όνομα της γλώσσας της αρχαίας Μακεδονίας και αλλοιώνουν τον γλωσσικό πολιτισμό όλης της ανθρωπότητας. Αναπάντητη θα αφήσουμε απρόσμενη δήλωση θεσμικού παράγοντα, ο οποίος ισχυρίστηκε: «Δεν μιλάμε μακεδονικά, οπότε δεν τους δώσαμε τη μακεδονική γλώσσα». Τι να υποθέσουμε; Άγνοια ιστορική; Ιδεοληψία; Ενδοτισμό; Πολιτισμικό μηδενισμό;

Όμως η μεροληψία της (α)συμφωνίας των Πρεσπών συνεχίζεται στο επίμαχο Άρθρο 7, παρ. 1, παρ. 2 και παρ. 3, όπου οι όροι «Μακεδονία» και «Μακεδόνες» νοούνται ως εξής:

• για την Ελλάδα (σημ.: η αρίθμηση του γράφοντος) : α) η περιοχή, β) ο πληθυσμός της βόρειας περιοχής της Ελλάδας, δηλαδή της Μακεδονίας γ) ο ελληνικός πολιτισμός, δ) η ιστορία, ε) η κουλτούρα, στ) η κληρονομιά, από την αρχαιότητα έως σήμερα.

• για τους Σλάβους γείτονες (σημ.: η αρίθμηση του γράφοντος): α) η επικράτεια, β) η γλώσσα, γ) ο πληθυσμός, δ) η ιστορία, ε) ο πολιτισμός, στ) η κληρονομιά.

Αριθμητική ισορροπία, αλλά ποιοτική ανισορροπία, διότι :

Από τη σύγκριση των όρων και των χαρακτηριστικών των δύο μερών, για τη βόρεια περιοχή της Ελλάδας, δηλαδή τη Μακεδονία, εμφανίζονται οι συνώνυμοι όροι «πολιτισμός» και «κουλτούρα», κάτι που παράγει τεχνητή αριθμητική ισορροπία και απουσιάζει εκκωφαντικά η γλώσσα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Μια απουσία που δημιουργεί αγεφύρωτη ποιοτική διαφορά, εις βάρος μας. Η γλώσσα δόθηκε ως χαρακτηριστικό ΜΟΝΟ στους Σλάβους γείτονες. Δεν είναι μεταφραστικό λάθος. Τα «μακεδονικά» δόθηκαν ως γλώσσα των Σλάβων βόρειων γειτόνων και στο Άρθρο 1, παρ. 3γ, και στο Άρθρο 7, παρ. 1, παρ. 3 και παρ. 4, παρότι οι Σλάβοι δεν ανταμώθηκαν ποτέ με τους αρχαίους Μακεδόνες. Η Μακεδονία της Ελλάδας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, γλωσσικά, είναι άφωνη. Στα χαρακτηριστικά που τους αναγνωρίζει η (α)συμφωνία των Πρεσπών δεν συμπεριλαμβάνεται κάποια γλωσσική έκφραση. Ούτε Μακεδονικά, ούτε Ελληνικά. Προφανώς, αν έλεγαν ότι ο Μέγας Αλέξανδρος και οι γηγενείς Μακεδόνες ανά τους αιώνες ομιλούν μακεδονικά, τότε τα «μακεδονικά» των Σλάβων δεν θα «χωρούσαν». Πόσα μακεδονικά υπάρχουν; Τα Κυριλλικά των Σλάβων ή τα ελληνικά των Μακεδόνων, μέσα στην ιστορική τους διαχρονία; Αν πάλι έλεγαν ότι μίλαγαν ελληνικά, τη γλώσσα που δίδασκε ο Αριστοτέλης στον Μέγα Αλέξανδρο, τότε θα αναγνώριζαν τους αρχαίους Μακεδόνες ως Έλληνες και θα κατέρρεε όλο το κατασκευασμένο αφήγημά τους. Έτσι, τους Έλληνες Μακεδόνες, διαχρονικά, τους άφησαν άγλωσσους και άφωνους. «Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου»,[15] μας δηλώνει ο ποιητής του Αιγαίου. «Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;»,[16] μας υπενθυμίζει ο εθνικός μας ποιητής. Απίστευτο και όμως αληθινό. Σε μια λόγια Πατρίδα, όπου, με το εκφραστικό της μέσο, τη διαχρονική ελληνική γλώσσα, γράφτηκε ο φιλοσοφικός λόγος της αρχαίας Ελλάδας, ο Θείος Λόγος της Καινής Διαθήκης και απαράμιλλη σύγχρονη ποίηση που προσμετρά, μέχρι στιγμής, δύο (2) Νόμπελ λογοτεχνίας στον 20ό αιώνα, ο Μέγας Αλέξανδρος και οι γηγενείς Μακεδόνες ανά τους αιώνες εμφανίζονται βουβοί, για να δικαιολογηθεί η «κατασκευή» της «μακεδονικής» γλώσσας των επήλυδων Σλάβων γειτόνων μας. Χονδροειδής, ανιστόρητος και αγενής τρόπος, για τον αφελληνισμό των Μακεδόνων και τον «Μακεδονισμό» των Σλάβων. Οι εμπνευστές της (α)συμφωνίας των Πρεσπών ισχυρίζονται ότι είναι μια συμφωνία – μοντέλο, μια συμφωνία – πρότυπο, ένα διπλωματικό αριστούργημα. Φαντάζεστε να μην ήταν;

Επιπρόσθετα για τους Σλάβους βόρειους γείτονες, στο ίδιο επίμαχο Άρθρο 7, παρ. 4, αναγράφεται : «Το δεύτερο μέρος σημειώνει ότι η επίσημη γλώσσα του, η μακεδονική γλώσσα, ανήκει στην ομάδα των Νότιων Σλαβικών γλωσσών». Αλήθεια μια γλωσσική έκφραση που ανήκει σε Σλαβική ομάδα επήλυδων του 6ου μ.Χ. αιώνα, διότι τότε έχουμε κάθοδο σλαβικών φύλων στη χερσόνησο του Αίμου, η οποία χρησιμοποιεί το σλαβικό Κυριλλικό αλφάβητο του 9ου μ.Χ. αιώνα και όψιμα, μόλις τον 20ό μ.Χ. αιώνα, «ανακαλύπτει» ότι είναι «μακεδονική» γλώσσα, με αναγωγή στους Μακεδόνες του 4ου π.Χ. αιώνα, πόσο αληθινή μπορεί να είναι ως ονομασία; Μάλλον κίβδηλη μου φαίνεται. Εσείς τι λέτε; Παρενθετικά, αφού οι Σλάβοι γείτονες, ανεξάρτητα από το όνομα της γλώσσας τους, γλωσσικά είναι Σλάβοι, του 6ου μ.Χ. αιώνα, πώς άραγε εθνολογικά είναι «Μακεδόνες», με αναγωγή στους Μακεδόνες του 4ου π.Χ. αιώνα; Αδικαιολόγητο χάσμα χιλίων (1000) χρόνων. Άραγε τώρα, τον 20όν μ.Χ. αιώνα, το κατάλαβαν; Μάλλον κάλπικη μου φαίνεται, λοιπόν, και η εθνική τους ταυτότητα. Εσείς τι λέτε;

Ωστόσο, στο 20σέλιδο κείμενο των Πρεσπών, είναι η πρώτη και τελευταία φορά που αναφέρεται και αναγνωρίζεται ως σλαβικό το γλωσσικό ιδίωμα των γειτόνων. Σχεδόν παντού κρύβεται η σλαβική τους καταγωγή. Αυτή η ομολογημένη σλαβική γλωσσική καταγωγή των γειτόνων μας είναι, νομίζω, μια χαραμάδα αλήθειας ικανή να αποδομήσει τη «μακεδονική» αυταπάτη τους. Σλάβοι είναι οι άνθρωποι, ως Σλάβοι αυτοπροσδιορίζονται στις στιγμιαίες αναλαμπές της αυτογνωσίας τους, Σλαβικό το Κυριλλικό τους αλφάβητο, Σλάβοι εθνικά που παραδόξως κρύβονται ως Σλάβοι πίσω από το προσωπείο του «Μακεδονισμού», χωρίς να τους καταδιώκει κανένας. Αφότου είχε υπογραφεί η (α)συμφωνία των Πρεσπών, ίσως εκ του ασφαλούς, ο ΥΠΕΞ των Σλάβων βόρειων γειτόνων μας κ. Νίκολα Ντιμιτρόφ, σε μια μάλλον στιγμιαία αναλαμπή της υπαρξιακής και προσωπικής του αυτογνωσίας δήλωσε : «Είμαστε Σλάβοι» και «Ως πολίτης γνωρίζω ότι η γλώσσα μου είναι μία από τις νοτιοσλαβικές γλώσσες, όπως και ο πολιτισμός μας, η παράδοσή μας […]. Νομίζω ότι για μας είναι υγιές να είμαστε υπερήφανοι γι’ αυτό που είναι δικό μας και πιστεύω ότι αυτή η περιπέτεια (του εξαρχαϊσμού) πρέπει να τελειώσει».[17] Θεωρητικά πολύ σωστά.

Όμως όλο το αφήγημα του «Μακεδονισμού» των Σλάβων γειτόνων μας είναι αυτή η προσπάθεια εξαρχαϊσμού τους, από τον 6ο μ.Χ. αιώνα, με παρελθοντικό άλμα χιλίων ετών, στον 4ο π.Χ. αιώνα. Μόνο που τώρα δεν τελειώνει αυτό το κατασκευασμένο αφήγημα του «Μακεδονισμού», τώρα αρχίζει με τη συναίνεση (το απεύχομαι) και της Ελλάδας. Ας μην αυταπατώμεθα. Ο προαναφερθείς ΥΠΕΞ των Σλάβων βόρειων γειτόνων μας, την 29η Αυγούστου 2018, στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, απαντώντας σε σχετική ερώτηση Έλληνα Ευρωβουλευτή, άλλαξε ρότα : «Όταν η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ, η χώρα μου θα λέγεται Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας και θα είμαστε Μακεδόνες, που θα μιλάμε τη μακεδονική γλώσσα».[18]

Από το συνδυασμό των δύο προηγούμενων δηλώσεων του πολιτικού ανδρός, προκύπτει αμάχητα για τους γείτονές μας ότι: Είναι Σλάβοι, αλλά θέλουν να φαίνονται Μακεδόνες.

Αναμφίβολα η παραχώρηση κατασκευασμένης «μακεδονικής» γλώσσας, λειτουργεί καταλυτικά για τον αφελληνισμό των Μακεδόνων, τον «Μακεδονισμό» των Σλάβων, τη νόθευση του γλωσσικού μας πολιτισμού και της Παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς. Ενός γλωσσικού πολιτισμού, που αποτελεί, αγλάϊσμα του ανθρώπου και σέμνωμα των αιώνων.

Δ) Παγκόσμιος Ιστός

Όπως αναφέρεται στο Άρθρο 1, παρ. 3ε, οι κωδικοί των Σλάβων βόρειων γειτόνων για τις πινακίδες των αυτοκινήτων θα είναι NM και NMK, θα έχουν δηλαδή γεωγραφικό προσδιορισμό “North”. Όλοι όμως οι άλλοι κωδικοί παραμένουν MK και MKD, όπως επισήμως αποδόθηκαν από τον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης (ΔΟΤ). Ο Διεθνής Οργανισμός τυποποιεί ό,τι επίσημα του δοθεί. Αλλάζει το όνομα, αλλάζει και η τυποποίηση. Τυποποίηση είναι, δεν είναι γραμμένο σε πέτρα, δεν είναι θέσφατο. Στο Διαδίκτυο, λοιπόν, με την παγκόσμια αναγνωσιμότητα, τους παραχωρήθηκε το ακρωνύμιο «Μακεδονία», χωρίς γεωγραφικό προσδιορισμό. Τέτοια ελληνική επιτυχία, πώς να την αντέξουμε;

Ε) Συμπεράσματα

Παραβλέπουμε προς ώρας άλλες αμφίσημες ή ασαφείς ή αντιφατικές πτυχές της (α)συμφωνίας των Πρεσπών. Ενδεικτικά, η Κοινή Διεπιστημονική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του Άρθρου 8, παρ. 5, ποια σχολικά εγχειρίδια θα αναθεωρήσει; Η γνώμη της θα είναι άραγε υποχρεωτική για όλη την επιστημονική κοινότητα; Ομοίως, το Άρθρο 13, για το περίκλειστο κράτος των βόρειων γειτόνων, πώς άραγε θα ερμηνευτεί στην πράξη; Δε χρειαζόταν καθόλου αυτό το Άρθρο, αφού όλα τα σχετικά θέματα ρυθμίζονται από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Θα τους παραχωρήσουμε μήπως εμπορικές ζώνες στα λιμάνια της Θεσσαλονίκης και της Καβάλας; Γιατί δεν τους παραχωρεί η Βουλγαρία ή η Αλβανία; Θα τους εκχωρήσουμε μήπως αλιευτικά δικαιώματα στην ελληνική ΑΟΖ;

Συγκεντρωτικά, οι Σλάβοι γείτονές μας κέρδισαν το “erga omnes”, όπως συνοπτικά παρουσιάζεται κατωτέρω :

α/α Χαρακτηριστικό Αναγνώριση

1 Όνομα Βόρεια Μακεδονία

2 Ιθαγένεια νομικά Εθνικότητα πολιτικά Μακεδονική

3 Γλώσσα Μακεδονική

4 Παγκόσμιος Ιστός Μακεδονία, MK ή MKD

Δηλαδή, με γεωγραφικό προσδιορισμό «Βόρεια Μακεδονία» ως επικράτεια, παραδόθηκε ήδη στους γείτονες κρατική οντότητα. Η μόνη Μακεδονία ως κρατική οντότητα είναι η Βόρεια Μακεδονία των Σλάβων επήλυδων. Μια σλαβική Βόρεια Μακεδονία, ως κρατική οντότητα, έχει το πλεονέκτημα να διεκδικεί ως αλύτρωτο ό,τι μακεδονικό υπάρχει γύρω της.

Χωρίς γεωγραφικό προσδιορισμό, όλα τα υπόλοιπα, ήτοι μακεδονική ιθαγένεια, νομικά, και μακεδονική εθνικότητα, πολιτικά, όπως τα αναλύσαμε ανωτέρω, χαρίστηκαν στους Σλάβους βόρειους γείτονες, μακεδονική γλώσσα αναγνωρίστηκε στους σφετεριστές του πολιτισμού μας και στον παγκόσμιο ιστό τους αποδόθηκε το ακρωνύμιο της Μακεδονίας (MK και MKD).

Τι έλαβε η Ελλάδα; Ό,τι απέμεινε : μια Μακεδονία, ως βόρεια περιοχή της ελληνικής επικράτειας και όχι ως κρατική οντότητα, χωρίς ιθαγένεια ή εθνικότητα, χωρίς γλώσσα, χωρίς τη διαδικτυακή αναγνώριση, κάτι σαν πουκάμισο αδειανό. Αν θέλετε, θετικά, πήραμε το «Βόρεια», δώσαμε ΟΛΑ τα άλλα. Με τέτοια ετεροβαρή (α)συμφωνία, το “erga omnes” ακυρώνεται από μόνο του. Φαντάζει πολύ ειρωνικό ότι οι Σλάβοι γείτονες αναγνωρίζουν την ελληνική κληρονομιά μας, από την αρχαιότητα έως σήμερα, αφού όμως έχουν οικειοποιηθεί ένα τιμαλφές της, τη Μακεδονία μας. Μια οικειοποίηση από την οποία απουσιάζει η ηθική αντίληψη της καλής γειτονίας των όμορων λαών. Ένα ερώτημα, όχι ρητορικό, σε όσους συμφωνούν με την (α)συμφωνία των Πρεσπών : Αν η Μακεδονία δεν ήταν Πατρίδα, αλλά εμπορική επωνυμία συμφερόντων τους, θα τη χάριζαν άραγε τόσο γενναιόδωρα;

Πολύ ενισχυτική των απόψεών μας είναι η στάση του Ακαδημαϊκού και πρώην Υπουργού Παιδείας, αείμνηστου Κωνσταντίνου Ι. Δεσποτόπουλου, τον Ιούνιο του 1998, στη Γενική Συνέλευση της Διεθνούς Ενώσεως Ακαδημιών, στις Βρυξέλλες. Στην προοπτική εισδοχής νέου μέλους με το όνομα «Ακαδημία της Μακεδονίας», ο αλησμόνητος Καθηγητής υποστήριξε αρμοδίως, με απαράμιλλο σθένος, τα εξής : «Η ονομασία Μακεδονία τού περί τα Σκόπια κράτους είναι κίβδηλη, είναι προϊόν απάτης. Ήλθα να σας αποτρέψω από διάπραξη αδικήματος διεθνούς δικαίου, αλλά και από την προσβολή της Ιστορίας, […]. Εξ άλλου, δεν αρμόζει στη Διεθνή Ένωση Ακαδημιών να επικυρώνει διαστρέβλωση των δεδομένων και της Γεωγραφίας και της Ιστορίας. […] Το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους τού περί τα Σκόπια κράτους είναι η αρχαία Παιονία και η αρχαία Δαρδανία, όπου και τα Σκόπια και ο πληθυσμός τους είναι Σλάβοι επήλυδες τον έκτο μ.Χ. αιώνα, όπως μαρτυρεί και η γλώσσα των. […] Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere (δηλ. “αυτό που εξαρχής είναι κακό δεν είναι δυνατόν με την πάροδο του χρόνου να γίνει καλό”)».[19] Η υποψήφια για εισδοχή στη Διεθνή Ένωση Ακαδημία της Μακεδονίας έγινε δεκτή ως Ακαδημία με έδρα τα Σκόπια. Ο αξέχαστος Φιλόσοφος Κωνσταντίνος Ι. Δεσποτόπουλος επέτυχε να μη γίνει χρήση του ονόματος «Μακεδονία». Πόσοι άραγε σήμερα με ευκολία δεν θα ονόμαζαν εθνικιστή ή και ακροδεξιό τον αοίδιμο στοχαστή, ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, το 1990 προτάθηκε από τον Ενιαίο Συνασπισμό (όπου μετείχε και το ΚΚΕ), κατά την τέταρτη και πέμπτη ψηφοφορία, για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας;

Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας της 17ης Ιουλίου 2018, κατά την οποία, σε περίπτωση που η συμφωνία δεν τεθεί σε ισχύ, «τόσο στο σύνολό της όσο και ως προς τις διατάξεις της ξεχωριστά, δεν θα δεσμεύει οποιοδήποτε από τα μέρη με οποιονδήποτε τρόπο», είναι, εννοείται, νομικά σωστή. Ωστόσο, ο Πρωθυπουργός των Σλάβων βόρειων γειτόνων μας υποστήριξε, χωρίς η Ελληνική Κυβέρνηση να τον διαψεύσει : «Με τη συμφωνία των Πρεσπών επιβεβαιώθηκε η «μακεδονική» ταυτότητα και γλώσσα, εντός και εκτός συνόρων».[20] «Με απλά λόγια, οι γείτονές μας παίρνουν και από την Ελλάδα, τη μοναδική χώρα που τους το είχε αρνηθεί έως τώρα, τη μακεδονική σφραγίδα, την οποία θα διατηρήσουν, ανεξάρτητα από το αν στοιχεία της συμφωνίας θα αθετηθούν ή θα καταρρεύσουν στο μέλλον».[21] Η προηγούμενη δημοσιογραφική διαπίστωση του εβδομαδιαίου εντύπου δεν αντιτίθεται στη νομική άποψη του Συμβουλίου της Επικρατείας, γιατί είναι πολιτική ανάλυση και όχι νομική απόφαση. Επομένως, η μεγάλη ζημιά ήδη έχει γίνει. Τα γενόμενα δεν ξεγίνονται. Οι Σλάβοι γείτονες θα προβούν σε αναθεώρηση του αλυτρωτισμού τού Συντάγματός τους, όσο θα προβούν, διότι ο αλυτρωτισμός θριαμβευτικά ενσωματώθηκε και στην (α)συμφωνία των Πρεσπών, η οποία δεν ακυρώνει, αλλά επικυρώνει τον αλυτρωτισμό, αφού ο «Μακεδονισμός», που τους χαρίστηκε, είναι ο πυρήνας και το όχημα του αλυτρωτισμού.

Συμπερασματικά, η (α)συμφωνία των Πρεσπών ίδρυσε μακεδονικό έθνος, όπως ακριβώς το οραματίστηκε η Γ΄ Κομουνιστική Διεθνής (ΚΟΜΙΝΤΕΡΝ). Γιατί να το κρύψουμε άλλωστε, «ήταν δίκαιο και έγινε πράξη».

Αξίζει εν τούτοις εδώ να αναφέρουμε ότι ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, σε συνέντευξη που παραχώρησε σε τηλεοπτικό σταθμό, δήλωσε : «Πρόκειται για μια, κατά την άποψή μας, απαράδεκτη συμφωνία. […] θα την καταψηφίσουμε στη Βουλή, αν έρθει και όταν έρθει». Και πιο κάτω : «το ζήτημα είναι ότι εξακολουθούν με αυτή τη συμφωνία να υπάρχουν τα αλυτρωτικά συνθήματα, οι αλυτρωτικές απόψεις και μάλιστα με την υπογραφή της ελληνικής κυβέρνησης σ’ αυτή τη συμφωνία, όπως είναι ο “Μακεδόνας πολίτης”, η “Μακεδονική γλώσσα”. Αυτό ιστορικά είναι απαράδεκτο, είναι ανιστόρητη αυτή η θεωρία».[22]

29η Μαΐου 1453 : άλωση της Πόλης, 1922 : Μικρασιατική Καταστροφή, 24η Ιουλίου 1974 : εισβολή στη μαρτυρική Κύπρο, 17η Ιουνίου 2018 : (α)συμφωνία των Πρεσπών. Αποφράδες ημέρες και οδυνηρά ορόσημα του Ελληνισμού. Τουλάχιστον στην Πόλη, στη Μικρά Ασία, στην Κύπρο, ο Ελληνισμός αμύνθηκε, εδώ στις Πρέσπες έπεσε αμαχητί, παραδόθηκε. Οι Έλληνες όμως δεν παραδίδουν και δεν παραδίδονται, μάχονται μέχρις ενός, εδώ και τουλάχιστον τρεις χιλιάδες χρόνια. Υπογράφηκε μια συμφωνία τόσο ετεροβαρής και υπέρ των Σλάβων γειτόνων μας. Πηγαίο αναβλύζει το ερώτημα : Μια τόσο ευνοϊκή υπέρ των Σλάβων συμφωνία, γιατί (α)ψηφίστηκε, στο δημοψήφισμα της 30ής Σεπτεμβρίου 2018, από τους γείτονές μας, αφού 40% ψήφισαν και 60% (α)φήφισαν και απέσχον; Η πολιτική και ιστορική ανάλυση του γράφοντος εστιάζει στην Βορειοατλαντική πλευρά της συμφωνίας. Μιας συμφωνίας, δηλαδή, ευάλωτης, γιατί είναι προϋπόθεση της εισόδου των Νότιων Σλάβων στο ΝΑΤΟ, ένα στρατιωτικό συνασπισμό που αντιπαρατίθεται προς την ηγέτιδα των ανατολικών Σλάβων, τη Ρωσία. Έχουμε, συνεπώς, μια ηχηρή αποχή, ως μία κατά το μάλλον ή ήττον σιωπηρή έκφραση αλληλεγγύης της σλαβικής ψυχής.

Παρόλα αυτά :

• την 30ή Σεπτεμβρίου 2018, ο λαός των Σλάβων (α)ψήφισε την (α)συμφωνία των Πρεσπών.

• την 19η Οκτωβρίου 2018, το Κοινοβούλιο των Σλάβων ψήφισε την (α)συμφωνία των Πρεσπών.

«Ευρώπη των λαών». Ποιος άραγε το αμφισβητεί;

Αφόρητες οι πιέσεις της Δύσης για λύση ενός κατασκευασμένου προβλήματος των Σλάβων βόρειων γειτόνων μας, όπου η Ελλάδα καλείται να πληρώσει το κόστος της λύσης του προβλήματος, που δε δημιούργησε η ίδια. Μιας Δύσης ευαισθητοποιημένης μόνο στα δικά της συμφέροντα. Η Ελλάδα ανήκει πολιτικά στη Δύση, δεν είναι όμως αποικία της. Δεν εποφθαλμιούμε την κληρονομιά των Σλάβων γειτόνων μας. Οι Σλάβοι βόρειοι γείτονες έχουν αναγνωρισμένη πατρίδα, δεν είναι Παλαιστίνιοι ή, ακόμη χειρότερα, δεν είναι Κούρδοι. Γιατί λοιπόν δεν αρκούνται σε αυτό, αλλά διεκδικούν, υφαρπάζουν και οικειοποιούνται το ιστορικό μας είναι και τα τιμαλφή του πολιτισμού μας; Δεν είναι ρητορικό το ερώτημά μας. Γιατί; Αν η κοινωνική δικαιοσύνη είναι προϋπόθεση της κοινωνικής συνοχής, αναλογικά η πανανθρώπινη δικαιοσύνη είναι προϋπόθεση της διεθνούς και διακρατικής ειρήνης. Η (α)συμφωνία των Πρεσπών, αφελληνίζει τους Μακεδόνες, δομεί το «Μακεδονισμό» των Σλάβων και ταυτόχρονα νοθεύει την παγκόσμια γλωσσική κληρονομιά, την οποία σεβάστηκαν οι αιώνες. Από όσα Κοινοβούλια και αν κυρωθεί, η συνείδηση των Πανελλήνων και όλης της πολιτισμένης ανθρωπότητας διαχρονικά δεν πρόκειται να την αποδεχτεί. Τα κρατικά μορφώματα και συμφέροντα είναι βραχύβια, η αλήθεια θα πορευτεί μέχρι το τέλος της ιστορίας.

ΣΤ) Τι να κάνουμε τώρα;

«Η κρίση θα περάσει, όμως, η παρακμή θα μείνει», μας υπενθυμίζει τόσο εύστοχα και διορατικά ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος Β΄.[23]

Όσο λοιπόν υπάρχουν πατρίδες, όσο υπάρχουν σύνορα, όλοι οι Έλληνες ας δώσουμε την υπόσχεση ότι θα υπερασπιστούμε την πατρίδα μας, όπως όλοι οι πατριώτες τις πατρίδες τους, μικρές ή μεγάλες, απανταχού της Γης. «Ο μακεδονικός αγώνας ήταν ανταρτοπόλεμος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας», ισχυρίζεται ο αείμνηστος Βασίλης Ραφαηλίδης.[24] Τότε το κράτος των Αθηνών, αδιάφορο, παρακολουθούσε τα γεγονότα. Τώρα το κράτος δεν είναι αδιάφορο, είναι υποχωρητικό. Μιλούσε προκαταβολικά η Κυβέρνηση για συμφωνία, διαρκούσης της διαπραγμάτευσης, ακυρώνοντας έτσι τα επιχειρήματά της, αφού, όπως φάνηκε από το αποτέλεσμα, παραδόθηκε παντού, εκχωρώντας κυριαρχικά δικαιώματα, έστω άυλα, χωρίς, εννοείται, να το δικαιούται.

Τι απομένει;

Ανένδοτος Μακεδονικός Αγώνας αντίστασης, μέχρι τέλους. Τι και αν 143 χώρες, από τις 194 του ΟΗΕ, έχουν αναγνωρίσει τους Σλάβους γείτονές μας ως Μακεδόνες; Διερωτώνται και πρώην και νυν Υπουργοί μήπως, με τέτοια πλειοψηφική αναλογία, ματαιοπονούμε ανθιστάμενοι. Δεν πρέπει να θέτουν τέτοια ερωτήματα οι άνθρωποι που διαχειρίστηκαν ή διαχειρίζονται τη συλλογική μας ζωή. Έπρεπε να γνωρίζουν ότι όλοι περιμένουν το ΝΑΙ, με την υπογραφή, δηλαδή την παράδοση, της Ελλάδας, γιατί η Μακεδονία είναι Ελλάδα και η Ελλάδα είναι και Μακεδονία, και απεύχονται το ΟΧΙ της στοιχειώδους ιστορικής αλήθειας. Να μην μπερδευτούμε : όταν λέμε ΟΧΙ, εννοούμε το ελλαδικό του 1940 ή το κυπριακό του 2004.

Έχουν άραγε όλα τα μέλη του Ελληνικού Κοινοβουλίου επίγνωση του χρέους που αναλαμβάνουν απέναντι στην Ιστορία και στην ιστορική αλήθεια; Έχουν συναίσθηση της ευθύνης τους στην απευκταία περίπτωση κύρωσης της (α)συμφωνίας των Πρεσπών; Η Ιστορία σίγουρα, η Δικαιοσύνη ενδεχομένως, θα τους ζητήσει ευθύνες.

Απαίτηση επιτακτική είναι η διεξαγωγή δεσμευτικού δημοψηφίσματος, για να αποφανθεί ο ίδιος ο λαός για την πατρίδα του, όπως αποφάνθηκε ο Κυπριακός Ελληνισμός το 2004, επί αειμνήστου Τάσσου Παπαδόπουλου. Ποιος φοβάται τη λαϊκή βούληση;

Κοντολογίς, ας αναλάβουμε όλοι τον σταυρό που μας αποθέτει το πατριωτικό μας καθήκον και όχι τον ρόλο που μας απονέμουν ρευστά συμφέροντα. Είμαστε δυνατοί, γιατί είμαστε αληθινοί. «Ουκ εάλω η βασιλεύουσα ψυχή των Ελλήνων».[25] Όλη η σιωπηλή πλειοψηφία να συστρατευτεί ειρηνικά για τη Μακεδονία μας, να συστρατευτεί ειρηνικά για την Ελλάδα μας. Τούτη την Πατρίδα την έχουμε όλοι μαζί, όλοι οι Έλληνες.

[1] Γιώργου Σεφέρη, Ποιήματα, Ἰκαρος, 22η έκδοση, σ. 201.

[2] Βασίλη Ραφαηλίδη, Οι Λαοί των Βαλκανίων, Εικοστού πρώτου, σσ. 128 – 129.

[3] Ό.π., σ. 27.

[4] Ιωάννη Μάζη, «Οι χάρτες που όρισαν τη “γεωγραφική Μακεδονία”», Οδός, εβδομαδιαία εφημερίδα Καστοριάς, 11 Οκτ. 2018, σ. 15.

[5] Αθανάσιου Αγγελόπουλου, «Η ονομασία του κράτους των Σκοπίων», Το Παρόν της Κυριακής, 31 Δεκ. 2017.

[6]Σταύρου Λυγερού, «Μακεδονικό : Αποδόμηση της κυβερνητικής προπαγάνδας σημείο προς σημείο», https://slpress.gr, 13 Ιουνίου 2018.

[7] Νικολάου Α. Παπαδόπουλου, «Συνέντευξις επί του Σκοπιανοῦ»,Μαΐστρος, 4 Οκτωβρίου 2018, σ. 4.

[8] Νικολάου Π. Ανδριώτη, Το Ομοσπονδιακό κράτος των Σκοπίων και η γλώσσα του, Τροχαλία, 1992. Κατάρτισις (ανάτυπο), τ. 40/2018. Ι. Μ. Χίου, Ψαρών & Οινουσσών, σ. 24.

[9] Ό.π., σ. 25.

[10] Βλ. τα λήμματα λ.χ. στα ηλεκτρονικά λεξικά https://glosbe.com ή https://www.linguee.com, με παραδείγματα από επίσημες μεταφράσεις κειμένων προερχόμενων από τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

[11] Π. Κ. Μακρή, «Ούτε η συμφωνία των Πρεσπών είναι κακή, ούτε η αντιπολίτευση κακώς την απορρίπτει …», Υ.Γ.1, Διπλωματικός Ταχυδρόμος, Θέρος 2018, σ. 8.

[12] Χάρη Π. Παμπούκη, «Αποψη: Περί ιθαγένειας και εθνότητας με αφορμή τη συμφωνία των Πρεσπών», Καθημερινή, 9 Ιουλίου 2018.

[13] Σταύρου Λυγερού, ό.π.

[14] Xenofonb@gmail.com, «Η γλώσσα ως τεκμήριο εθνικής ταυτότητας», Το Ποντίκι, 4 Οκτωβρίου 2018, σ. 26.

[15] Οδυσσέα Ελύτη, Το Άξιον Εστί, Ίκαρος, 121993, σ. 28.

[16] Διονύσιου Σολωμού, Ποιήματα και Πεζά, Γράμματα, 2006, σ. 280.

[17] Εφημερίδα Πρώτο Θέμα, www.protothema.gr, ηλεκτρονική έκδοση, 21 Ιουνίου 2018.

[18] Η Εφημερίδα των Συντακτών, www.efsyn.gr, ηλεκτρονική έκδοση, 29 Αυγούστου 2018.

[19] Κωνσταντίνου Ι. Δεσποτόπολου, Α»ναπολήσεις, τ. Γ΄, Παπαζήσης 2013, σσ. 131 – 132.

[20] Εφημερίδα Πρώτο Θέμα, www.protothema.gr, ηλεκτρονική έκδοση, 29 Ιουνίου 2018.

[21] Το Ποντίκι, 14 Ιουνίου 2018, σ. 2.

[22] Ριζοσπάστης, Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2018, σ. 6.

[23] Ομιλία Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ. Ιερώνυμου Β΄, Ιερός Ναός Χρυσοσπηλαιωτίσσης, 10 Μαρτίου 2017.

[24] Βασίλης Ραφαηλίδης, ό.π., σ. 169.

[25] Νικηφόρος Βρεττάκος, Λειτουργία κάτω από την Ακρόπολη, Θεμέλιο, 52012, σ. 11.

Ταπεινό αφιέρωμα για μία πολύ μεγάλη μορφή! Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος

Συμπληρώνονται φέτος ένδεκα χρόνια ἀπὸ τὴν ἐκδημία τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κυροῦ Χριστοδούλου.

Ταπεινὸ ἀφιέρωμα σ’αὐτὸν τὸν μεγάλο ἄνδρα, ποὺ μὲ τιμοῦσε μὲ τὴ φιλία καὶ τὴν ἐμπιστοσύνη του, εἶναι οἱ γραμμές ποὺ ἀκολουθοῦν.

Ὁ ἀείμνηστος Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ὑπῆρξε μιὰ σπάνια ἐκκλησιαστικὴ προσωπικότητα, γιγαντιαίων, θὰ ἔλεγα, διαστάσεων.

Σὲ ὅλη του τὴ ζωὴ διακρίθηκε γιὰ τὸ ἀνεπίληπτο ἦθος, τὴν ἄριστη ἐπιστημονική του κατάρτιση, τὴ θαυμαστὴ γλωσσομάθεια, τὴν ἐκπληκτικὴ ὀργανωτική του ἱκανότητα, τὴ συγκινητική του εὐαισθησία σὲ θέματα εἰρήνης, κοινωνικῆς δικαιοσύνης, ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων καὶ σεβασμοῦ τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου.

Ὑπῆρξε ὁ πλέον λειτουργικὸς Ἀρχιεπίσκοπος τοῦ τελευταίου αἰώνα, ποὺ ἕλκονταν ἀπὸ τὸν πλοῦτο τῆς λειτουργικῆς παραδόσεως καῖ τὸ θάμβος τῆς ὀρθοδόξου μυστηριακῆς ζωῆς.

Ἄριστος γνώστης καὶ ἐκτελεστῆς τῆς πατρώας βυζαντινῆς μουσικῆς, ὑποδειγματικὸς καὶ βιωματικὸς ἐκκλησιαστικὸς λειτουργὸς, δεινὸς καὶ χειμαρρώδης ὁμιλητὴς, μὲ γνήσιο ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα καὶ γνώση τῆς νέας εὐρωπαϊκῆς καὶ βαλκανικῆς πραγματικότητας.

Ὁ μακαριστὸς Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ἀγωνίστηκε νὰ συνθέσει τὴ λειτουργικὴ μὲ τὴν κοινωνικὴ διακονία τῆς Ἐκκλησίας, ὥστε νὰ μὴν εἶναι «τὸ θεωρητικὸν ἀκοινώνητον καὶ τὸ πρακτικὸν ἀφιλοσόφητον», ὅπως ἀναφέρει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Ἔδωσε ὤθηση στὴν ἀξιοποίηση τοῦ διαδικτύου καὶ τῶν νέων τεχνολογιῶν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος.

Οἱ πρωτότυπες τοποθετήσεις του σὲ θέματα βιοηθικῆς ἰατρικῆς προλάμβαναν τὴν ἐποχή του καὶ ἔδειχναν πρὸς τὰ ἔξω τὸ καινούργιο πρόσωπο τῆς Ἐκκλησίας. Πρότεινε στὴν Ἱερὰ Σύνοδο τὴ θεσμοθέτηση εἰδικῶν συνοδικῶν ἐπιτροπῶν, οἱ ὁποῖες ἄρχισαν τὴ μελέτη κρίσιμων ζητημάτων τῆς ἐποχῆς μας.

Παράλληλα ἐπέδειξε μεγάλο ἐνδιαφέρον γιὰ τὸ κοινωνικὸ καὶ φιλανθρωπικὸ ἔργο, παίρνοντας μιὰ σειρὰ πρωτοβουλιῶν, ὅπως τὴν παροχὴ ἐπιδόματος τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὸ τρίτο παιδὶ τῶν οἰκογενειῶν ποὺ ζοῦν στὴ Θράκη, στὴ στήριξη τῶν κακοποιημένων γυναικῶν, στὴν ἐνίσχυση τῶν παλλινοστούντων, στὶς οἰκολογικὲς πρωτοβουλίες, στὴν ὑποστήριξη τοῦ θεσμοῦ τῶν ἐθελοντῶν καὶ γενικὰ στὴν ἐνίσχυση τῶν εὐπαθῶν κοινωνικῶν ὁμάδων.

Ὁ ἀείμνηστος Χριστόδουλος εἶχε μιὰ ξεχωριστὴ ἀγάπη στὴν Ἑλλάδα, ὡς διαχρονικὴ πολιτιστικὴ ὀντότητα, ὡς κοιτίδα ὑψηλῶν ἀξιῶν καὶ ὡς συνέχεια μιᾶς ἀνυπέρβλητης πνευματικῆς παρακαταθήκης. Μὲ παρρησία καὶ τόλμη τοποθετήθηκε συχνὰ στὰ ἐθνικὰ ζητήματα τῆς χώρας, τονώνοντας τὴν αὐτοπεποίθηση καὶ τὴν αἰσιοδοξία τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ.

Κατηγορήθηκε ὁ μακαριστὸς ὡς ἐθνικιστὴς καὶ λαϊκιστὴς. Ὁ ἴδιος ἀπάντηση κάποτε: «Μερικοὶ μὲ λένε ἐθνικιστὴ καὶ ἄλλοι λαϊκιστή. Λάθος. Οὔτε ἐθνικιστὴς εἶμαι οὔτε λαϊκιστής. Ὑπηρετῶ καὶ ἀγαπῶ τὴν Ἐκκλησία μας μὲ ὅλες μου τὶς δυνάμεις. Ἀγαπῶ καὶ τὴν πατρίδα μας τὴν Ἑλλάδα, τὴν ἔνδοξη χώρα μας».

Πράγματι ὁ Χριστόδουλος δὲν ἦταν ἐθνικιστής. Ἦταν ἕνας ἁγνὸς πατριώτης. Ὡς ἐμβριθῆς περὶ τὰ θεολογικὰ, γνώριζε πολὺ καλὰ ὅτι ὁ ἐθνικισμὸς ὡς διχαστικὸ γεγονὸς κατατέμνει τὴν οἰκουμενικότητα τῆς Ὀρθοδοξίας, καταστρατηγεῖ τὴν ἑνότητα τῶν ἀνθρώπων καὶ, ἔρχεται σὲ πλήρη ἀντίθεση μὲ τὸ κήρυγμα τῆς παγκοσμιότητας καὶ ὑπερφυλετικότητας τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας.

Ὁ ἀείμνηστος Πρωθιεράρχης ἦταν ἰδιαίτερα ἀνήσυχος καὶ εὐαίσθητος γιὰ τὰ ἐθνικά μας θέματα. Διαρκῶς ἐπεσήμαινε τοὺς ἐθνικοὺς μας κινδύνους στοὺς πολίτες τῆς χώρας καὶ ἐνημέρωνε γι’αὐτὰ θεσμικοὺς φορεῖς καὶ προσωπικότητες τοῦ ἐξωτερικοῦ.

Ἰδιαίτερα ἀνήσυχος ἦταν γιὰ τὸ Μακεδονικό. Στὴν μὲ ἡμερομηνία 17-11-2004 ἐπιστολή του πρὸς στοὺς ἀρχηγοὺς τῶν εὐρωπαϊκῶν κρατῶν καὶ τοὺς προκαθημένους τῶν Ἐκκλησιῶν ἐκφράζει τὴ μεγάλη του ἀγωνία γιὰ τὸ ζήτημα αυτό.

«Ἡ χρήση τοῦ ὀνόματος ‘Μακεδονία’ ἀπὸ τὰ Σκόπια», γράφει, «εἶναι κάτι περισσότερο ἀπὸ μιὰ ἁπλὴ καὶ ἀθώα πολιτιστικὴ ὑπεξαίρεση. Καὶ αὐτό, γιατὶ στὴν περιοχή μας τὰ ὅρια τοῦ πολιτιστικοῦ, τοῦ πολιτικοῦ καὶ τοῦ ἐπεκτατικοῦ εἶναι ἀμυδρά». Παράλληλα μὲ τὴν πολιτικὴ διάσταση τοῦ μακεδονικοῦ ζητήματος, ἀσχολήθηκε καὶ μὲ τὴν ἐκκλησιαστική, στηρίζοντας τὸν μαρτυρικὸ Ἀρχιεπίσκοπο Ἀχρίδος Ἰωάννη.

Ἀλλὰ καὶ στὸ βορειοηπειρωτικὸ ζήτημα ὁ Χριστόδουλος ἔδωσε δυναμικὴ παρουσία. Πάλιν καὶ πολλάκις ἀναφέρθηκε στὶς συνθῆκες κάτω ἀπὸ τὶς ὁποῖες ζοῦν οἱ ἀδελφοὶ βορειοηπειρῶτες χριστιανοὶ, ἐξέφρασε τὴν ἀγανάκτησή του γιὰ τὴ βία καὶ τὴν καταπίεση τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεώς τους καὶ τόνισε ὅτι καὶ γιὰ τὸ μεγάλο αὐτὸ ἐθνικό μας πρόβλημα χρειάζεται σωστὴ ἐθνικὴ στρατηγικὴ καὶ ὑπεύθυνη ἀντιμετώπιση, γιατὶ «οἱ καιροὶ οὐ μενετοὶ καὶ οἱ ἱστορικὲς εὐθῦνες μεγάλες».

Μὲ ξεχωριστὴ ἀγωνία μιλοῦσε γιὰ τὸ κυπριακὸ ζήτημα καὶ τὶς ἀδικίες ποὺ ἔγιναν σὲ βάρος τοῦ κυπριακοῦ ἑλληνισμοῦ. Σὲ ὁμιλία του στοὺς Εὐρωβουλευτὲς τόνισε: «Ἔχω ἀγωνία γιὰ τὸ μέλλον τῆς Κύπρου... Ἡ Κύπρος εἶναι τούτη τὴν ὥρα κάρβουνο στὴν ψυχή μου, καὶ ἐλπίζω καὶ προσεύχομαι...».

Κατὰ τὴν ἐπίσημη ἐπίσκεψή του στὴν Κύπρο διεπίστωσε ὅτι ὁ κυπριακὸς ἑλληνισμὸς παραμένει ἀταλάντευτα προσηλωμένος στὶς πνευματικὲς καὶ ἐθνικὲς του καταβολές. Κυριαρχεῖται ἀπὸ τὸ ἀδιαπραγμάτευτο αἴτημα μιᾶς δίκαιης καὶ βιώσιμης λύσης, ποὺ θὰ ἐπανενώσει πραγματικὰ τὴν Κύπρο σὲ ἕνα ἐλεύθερο, ἑνιαῖο, ἀνεξάρτητο καὶ δημοκρατικὸ κράτος.

Ἀλλὰ καὶ στὸ κουτσοβλαχικὸ ζήτημα ἦταν ἀπόλυτος. Στὰ ἐγκαίνια τοῦ ἱεροῦ ναοῦ ἁγίου Νικολάου Νυμφαίου Φλωρίνης εἶχε πεῖ: «Οἱ Βλάχοι ἦταν καὶ εἶναι γνησιότατοι Ἕλληνες. Πρωτοστάτησαν στοὺς ἐθνικοὺς ἀγῶνες καὶ τὴν κοινωνικὴ εὐποιΐα, καλλιέργησαν τὰ γράμματα καὶ τὶς τέχνες καὶ γενικὰ διέπρεψαν σὲ κάθε τομέα τῆς ἑλληνικῆς ζωῆς».

Θυμᾶμαι στὸ περιθώριο τῆς ἐπισήμου ἐπισκέψεώς του στὴν Ἐκκλησία τῆς Ρουμανίας, ὅπου εἶχα τὴν τιμὴ νὰ τὸν συνοδεύσω, εἶχε πεῖ στὸν τότε Μητροπολίτη Μολδαβίας καὶ νῦν Πατριάρχη Ρουμανίας Δανιήλ: «ἡ προσπάθεια νὰ ἀποδειχθεῖ ὅτι οἱ Βλάχοι τῆς Μακεδονίας, Ἠπείρου καὶ Θεσσαλίας ἦρθαν ἀπὸ τὴ Δακία, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ὅτι εἶναι ἱστορικὰ ἀτεκμηρίωτη, εἶναι λογικὰ ἀκατανόητη καὶ πρακτικὰ ἀσύμφορη, ἀφοῦ κανένας δὲν ἀφήνει τὶς εὔφορες πεδιάδες τῆς Δακίας γιὰ νὰ ἐγκατασταθεῖ στὰ κατσάβραχα τῆς Πίνδου καὶ τοῦ Βοΐου».

Ἐκεῖνο ποὺ ἰδιαίτερα τὸν στενοχωροῦσε ἦταν ὁ βιασμὸς τῆς ἱστορικῆς ἀλήθειας καὶ ὁ ἀνεπίτρεπτος ἀκρωτηριασμός της στὴν προκρούστεια κλίνη τῶν ἰδεολογικῶν προκαταταλήψεων, τῶν ὑλιστικῶν σχημάτων, τῆς μονολιθικῆς σκέψεως καὶ τῶν σοφιστικῶν συλλογισμῶν.

Ἡ διατήρηση τῆς ἱστορικῆς μήμης εἶναι γιὰ τὸν Χριστόδουλο βασικὴ προϋπόθεση ἐπιβιώσεως τῶν Ἐθνῶν. Ἡ λήθη εἶναι νέκρωση τῆς ἱστορίας καὶ παρακώλυση τῆς ἱστορικῆς συνέχειας, δηλαδὴ ἱστορικὸς θάνατος.

Ἡ συντήρηση τῆς ἐθνικῆς μνήμης, ἀντίθετα, παροντοποιεῖ τὴν ἱστορία καὶ ἐξασφαλίζει τὴ συνέχεια. Πάντα τόνιζε ὅτι «ἡ ἱστορικὴ ἐξέλιξη στὶς διαπροσωπικὲς καὶ διακρατικὲς σχέσεις δὲν πρέπει νὰ μᾶς ὁδηγήσει στὸ νὰ λησμονοῦμε τὴν ἱστορικὴ ἀλήθεια».

Νοῦς ἀνοικτὸς καὶ δεκτικὸς στὶς προκλήσεις τῶν καιρῶν, καθὼς ἦταν, χωρὶς ἀγκυλώσεις καὶ ἐσωστρέφειες, φρόντιζε γιὰ τὴν ἐνίσχυση τοῦ ρόλου τῆς Ὀρθοδοξίας στὸν κόσμο, προβάλλοντας μὲ συνέπεια τὴν ὀρθόδοξη παράδοση καὶ μαρτυρία στὰ εὐρωπαϊκὰ καὶ διεθνῆ φόρα.

Ὑπῆρξε ὑπέρμαχος τῆς εὐρωπαϊκῆς ἑνώσεως μὲ τὴν προϋπόθεση ὅτι αὐτὴ θὰ σέβεται τὴν ταυτότητα καὶ ἰδιοπροσωπία τοῦ κάθε λαοῦ, τὴ γλώσσα του, τὴ θρησκεία, τὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμα, τὴν παράδοση καὶ τὴν κληρονομιά του. Ἤθελε μιὰ Εὐρώπη-παράγοντα σταθερότητας γιὰ ὅλο τὸν κόσμο, στὴν ὁποία οἱ ἡγέτες της δὲν θὰ ἀποφασίζουν μὲ βάση τὸ συμφέρον, ἀλλὰ τὸ δίκαιο. Μιὰ Εὐρώπη-παράγοντα ἀνεκτικότητας πρὸς τοὺς ἄλλους πολιτισμοὺς καὶ τὶς θρησκεῖες καὶ συνεργασίας μὲ ὅλους τοὺς λαοὺς τῆς γῆς.

Ἰδιαίτερα σκληρὸς ἦταν στὴν ἄρνηση τῶν εὐρωπαίων ἡγετῶν νὰ ἀναγραφεῖ στὸ Σύνταγμα τῆς Εὐρώπης ὁ Χριστιανισμὸς, ὡς θεμέλιο τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ. Πίστευε ὅτι δὲν εἶναι δυνατὸν οἱ εὐρωπαϊκοὶ λαοὶ νὰ πορεύονται σὲ μιὰ προσπάθεια συνενώσεως καὶ συνεργασίας μὲ κριτήρια μόνον τὰ οἰκονομικὰ συμφέροντα.

Ἀλλὰ ὅτι χρειάζεται καὶ μιὰ ἀνώτερη πνευματικὴ θεώρηση καὶ σκοποθεσία, ποὺ θὰ ἀποτελεὶ τὴν ἐμπνέουσα δύναμη γιὰ τὰ ἄτομα καὶ τὶς κυβερνήσεις. Καὶ αὐτὴ ἡ δύναμη εἶναι ὁ Χριστιανισμός.

«Εὐρώπη», τόνισε ὁ μακαριστὸς Χριστόδουλος, «δὲν εἶναι ἕνας γεωγραφικὸς ὅρος. Ἡ Εὐρώπη εἶναι πολιτιστικὸ μόρφωμα. Ἡ ἀναφορὰ στὸν Χριστιανισμὸ δὲν ζητήθηκε ὡς πράξη παρεμπόδισης τοῦ λαϊκοῦ κράτους, ἀλλὰ ὡς πράξη διαφύλαξης τῆς εὐρωπαϊκῆς συνείδησης».

Πέρασαν δέκα ὁλόκληρα χρόνια ἀφότου ὁ ἀείμνηστος Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ἔπαυσε νὰ βρίσκεται σωματικὰ κοντά μας. Ἔφυγε γιὰ τὴν ἀτέρμονη αἰωνιότητα, ὅπου «ἦχος καθαρὸς ἑορταζόντων». Μὲ τὸ κεφάλι ψηλά. Μὲ τὴ συνείδηση ἀναπαυμένη ὅτι «τὸν καλὸν ἀγώνα ἠγωνίσατο».

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος μὲ τὴ λιπαρὰ μόρφωση, τὸ ὑψηλὸ ἦθος, τὸν ἀκάματο ζῆλο, τὴ γρηγοροῦσα συνείδηση καὶ τὸ ὑψηλὸ αἴσθημα ἑλληνορθόδοξης εὐθύνης, δὲν πέθανε. Γιατὶ οἱ μεγάλοι δὲν πεθαίνουν.

Δὲν πεθαίνουν καὶ ὅταν ἀκόμη βρίσκονται ἐν τάφῳ. Καὶ ὁ Χριστόδουλος ἀνήκει στοὺς Μεγάλους. Γι’αυτὸ καὶ ζεῖ στὴ συνείδηση τοῦ λαοῦ ποὺ τὸν ἀναπολεῖ στὶς μεγάλες ἐθνικὲς κρίσεις, στὰ ἔργα του, στὰ βιβλία του, στὶς εὐεργεσίες του, στὶς ὑποθῆκες ἀρχῶν καὶ συνέπειας ποὺ ἔδωσε μὲ τὴ ζωή του.

Ὁ Χριστόδουλος ὑπῆρξε ἀσυμβίβαστος στὶς ἀρχές του. Δὲν ὑποχώρησε μπροστὰ σὲ ἐξουσίες ποὺ θέλησαν νὰ τραυματίσουν τὸ ἦθος τοῦ λαοῦ μας, νὰ χαλαρώσουν τὶς ἀντιστάσεις του ἀπέναντι σὲ ξενόφερτες συνήθειες ποὺ ἀντιστρατεύονται τὴν παράδοση καὶ ἀσεβοῦν ἀπέναντι στὴν ἱστορία του.

Σὲ μιὰ κοινωνία ποὺ προβάλλει ἀλλοτριωμένα πρότυπα ζωῆς καὶ δημιουργεῖ δευτερογενεῖς πλασματικὲς ἀνάγκες, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ἀνοίγει δρόμους, προβληματίζει καὶ ὁδηγεῖ τοὺς νεωτέρους στὸ δρόμο τοῦ θρησκευτικοῦ καὶ ἐθνικοῦ χρέους.

Οἱ πνευματικὲς του παρακαταθῆκες εἶναι ὁλόκληρο ἰδεολογικὸ οἰκοδόμημα καὶ ἀποτελοῦν ὁδηγὸ συμπεριφορᾶς γιὰ ὅλους μας. Παρακαταθῆκες ποὺ μεταφράζονται σὲ ἐκκλησιαστικὸ ἦθος, σεβασμὸ στὴν παράδοση καὶ τὶς ἀξίες τοῦ Γένους, ἀγάπη μέχρι θυσίας γιὰ τὴν ὀρθόδοξη πίστη καὶ τὴν πατρίδα.