Μας προβληματίζει πιστεύω όλους μας ότι λίγοι ή μήπως πολλοί συνάνθρωποί μας δεν συναισθάνονται αυτόν τον πόνο των χιλιάδων ανθρώπων που έχασαν τα πάντα σε λίγα δευτερόλεπτα.
Νιώθουν ότι πατούν σε ασφαλές μέρος;
Είναι δυνατόν;
Ταυτίζουν τους πονεμένους με τον αρχηγό του κράτους τους;
Είναι δυνατόν;
Ας κρατήσουμε αυτό μικρό αρχαίο "ρητό" γιατί όλοι οι άνθρωποι θα κριθούμε ενώπιον του Θεού για την συνείδησή μας πρωτίστως και όσοι είναι Χριστιανοί πιο... δύσκολα.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΔΕΚΑΤΗΣ ΕΒΔΟΜΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (29 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2023)
«… καθαρίσωμεν ἑαυτοὺς ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ
σαρκὸς καὶ πνεύματος» (Β΄ Κορ. Ζ΄ 1).
Εἴμεθα, ἆραγε, … καθαροί;;;
Τοῦτο τὸ ἁπλοῦν ἀλλὰ καὶ «δεικτικὸν»
ἐρώτημα, αἰσθάνομαι ὅτι γεννᾶται εἰς τὸν νοῦν καὶ τὴν καρδίαν, ἑνὸς ἑκάστου, ὅστις
παρηκολούθησε καὶ «ἐπρόσεξεν» εἰς τὸ σημερινὸν Ἀποστολικὸν ἀνάγνωσμα. Ἡ ἀνωτέρω
προτροπὴ τοῦ Θείου Ἀποστόλου Παύλου, ἀπευθυνομένη, τότε μὲν πρὸς τοὺς
Κορινθίους, διαχρονικῶς δὲ πρὸς ἅπαντας τοὺς Χριστιανούς, δεικνύει μίαν ἀναμφισβήτητον
πραγματικότητα! Καὶ αὕτη εἶναι, ὅτι ἅπαντες εἴμεθα … ρερυπωμένοι! Ἡ τοιαύτη ἀναντίλεκτος
πραγματικότης, παρ’ ὅτι ἀκούεται ἰδιαιτέρως … προσβλητικὴ καὶ δεικτική,
παραμένει ὅμως … παραδεκτὴ, σχεδόν, ἀπὸ τοὺς πάντας …! Τοῦτό δε, διότι, ὁ ρῦπος
περὶ τοῦ ὁποίου ὁμιλεῖ ὁ Ἀπόστολος, δὲν εἶναι ὁ … ἐξωτερικός, … ἐκεῖνος, ὅστις
λερώνει τὸ σῶμα τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἀμβλύνει τὴν ἐξωτερική του ἐμφάνισιν καὶ εἰκόνα,
ἀλλὰ ὁ ἀντίστοιχος ρῦπος τῆς ψυχῆς, ὅστις, ἐξωτερικῶς μέν, δὲν ἐπηρεάζει τὴν εὐμορφίαν
καὶ τὸ κάλλος τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ὅμως, … προσβάλλει καὶ λερώνει καὶ
τραυματίζει τὴν ἀνθρωπίνη ψυχή!
Ἐπειδή δε, … «τίς καυχήσεται ἁγνὴν ἔχειν τὴν
καρδίαν; ἢ τίς παρρησιάσεται καθαρὸς εἶναι ἀπὸ ἁμαρτιῶν;» (Παροιμ. Κ΄ 9),
ὡς ἤδη προείπωμεν, ἅπαντες γνωρίζομεν καὶ παραδεχόμεθα ταύτην τὴν ψυχικήν μας ἀσθένειαν,
καὶ πρὸς τοῦτο, … εἰς κάθε εὐχὴν καὶ προσευχὴν ἥντινα ἀπευθύνομεν πρὸς τὸν Εὔσπλαγχνον
Θεὸν καὶ Πατέρα ἡμῶν, τὰ κυρίαρχα αἰτήματα εἶναι, ἡ συγνώμη καὶ τὸ Θεῖον ἔλεος!
Ἡ ἰδία δὲ ἄποψις ὡς πρὸς τὴν ἀνθρωπίνην καθαρότητα, πλανᾶται καὶ πρὸς τούς, ἐκτὸς
τῆς Ἐκκλησίας, ἀνθρώπους! Εἴτε ἀθέους καὶ ἀπίστους, εἴτε αἱρετικοὺς καὶ εἰδωλολάτρας,
εἴτε κοσμικοὺς καὶ ὑψηλοβάθμους, ἀλλὰ καὶ κοινωνικῶς, ἀσήμους, ἡ πανανθρωπίνη
διαπίστωσις εἶναι, ὅτι … «οὐδεὶς καθαρὸς ἀπὸ ρύπου» (Ἰὼβ ΙΔ΄ 4-5)!
Οὗτος δὲ ὁ «ρῦπος» τῆς ψυχῆς, εἶναι,
ἀσφαλῶς, ἡ ἁμαρτία! Εἶναι ἡ ἐκτροπὴ ἐκ τοῦ Θείου Θελήματος καὶ παραβίασις τῶν
Θείων νόμων καὶ διατάξεων! Διὰ δὲ τοὺς ἐμμένοντας εἰς τὴν ἀθεϊστικὴν καὶ κοσμικὴν
διάλλεκτον, εἶναι ἡ παραβίασις τῆς ἰδίας συνειδήσεως καὶ τῶν … ὁρισμῶν καὶ
περιορισμῶν ταύτης! Βεβαίως οὗτοι οἱ … τελευταῖοι, τὰ ἴδια θεωροῦσιν ὡς καὶ οἱ
πιστοὶ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ θέλουσι … διαφόρως ἵνα τὰ ἑρμηνεύωσι καὶ προφέρωσι! Ἡ
πραγματικότης ὅμως παραμένει ἡ ἰδία …!
Ἡ κάθαρσις τῆς ψυχῆς …!
Κατόπιν τῶν ὅσων προανεφέρθησαν,
εἶναι αὐτονόητον ὅτι ἀπαιτεῖται … ἡ κάθαρσις τῆς ψυχῆς! Τοῦτό δε, διότι ἡ ἐνοχὴ
ποὺ δημιουργεῖ ἡ ἁμαρτία μέσα μας, εἶναι, πολλάκις, ἀφόρητος καὶ δυσβάστακτος! Ὁ
ἄνθρωπος, καὶ δὴ ὁ χριστιανός, ὅστις καὶ ἔχει … ἐνεργοῦσαν τὴν συνείδησίν του,
θεωρεῖ ὅτι θὰ πρέπῃ νὰ εἶναι συμφιλιωμένος μετ’ αὐτῆς! Καταθέτων δὲ ἐπὶ τοῦ
προκειμένου, ὁ μέγας ἐκ τῶν πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος,
λέγει: «Ἔχω, ἔνδον καθήμενον, τὸν ἀόρατον δικαστήν»! Οὗτος δὲ ὁ
«δικαστής», ὡς ἀντιλαμβάνεται ἕκαστος, εἶναι ἡ φωνὴ τῆς ἀλαθήτου ταύτης
συνειδήσεως, τὴν ὁποίαν ἔθεσεν ὁ Δημιουργὸς ἐντὸς ἡμῶν, ἵνα μᾶς κατευθύνῃ εἰς τὴν
σωτηρίαν! Συνεπῶς, εἶναι αὐτονόητον, ὅτι αἱ ἁμαρτίαι καὶ παραβάσεις μας αἱ ὁποῖαι
βαρύνουσι τὴν ψυχήν μας, θὰ πρέπῃ νὰ καθαίρωνται καὶ νὰ δύναται ὁ ἄνθρωπος νὰ αἰσθάνεται,
ψυχικῶς … ἀνένοχος καὶ ἐλεύθερος!
Ἡ τοιαύτη δὲ κάθαρσις ἐπέρχεται,
διὰ τῶν πνευματικῶν ἐκείνων τρόπων καὶ μέσων τὰ ὁποῖα μᾶς προσφέρει ἡ Ἐκκλησία!
Ἐν προκειμένῳ, θὰ περιορισθῶμεν ἀποκλειστικῶς, εἰς τοὺς ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας
συνειδητοὺς Χριστιανούς, διότι, ὡς εἶναι, δυστυχῶς, γνωστόν, ὁ πολὺς κόσμος, -
μηδὲ ἐξαιρουμένων καὶ … δῆθεν «συνειδητῶν» χριστιανῶν, - ἔχουσιν ἀποκοπεῖ κατ’
οὐσίαν ἐκ τοῦ σώματος Αὐτῆς, καὶ ἡ μυστηριακὴ ζωὴ τὴν ὁποίαν ὀφείλουσι νὰ διάγωσιν,
εἶναι … ἀνύπαρκτος!
Ὅταν, ὁ καλὸς Σαμαρείτης, - τῆς
γνωστῆς παραβολῆς - ἔφερε τὸν ἡμιθανῆ Ἰουδαῖον εἰς τὸ πανδοχεῖον διὰ νὰ τοῦ
παρασχεθῇ ἡ … θεραπεία του, ἀναχωρῶν τὴν ἑπομένην πρωΐαν διὰ τὸν προορισμόν του, ἀφῆκεν εἰς τὸν πανδοχέα,
δύο δηνάρια διὰ τῶν ὁποίων προεξώφλει τὸ κόστος διὰ ταύτην τὴν θεραπείαν του! Ἡ
ἑρμηνεία τῆς παραβολῆς ταύτης εἶναι γνωστὴ … τοῖς πᾶσι! Ὁ Ἰουδαῖος «εἰκονίζει»
τὸν κάθε ἄνθρωπον, ὅστις ἀνὰ πᾶσαν στιγμὴν πίπτει … «θῦμα» τοῦ ἐχθροῦ καὶ τῆς ἁμαρτίας˙ ἐνῶ ὁ Σαμαρείτης εἶναι ὁ
Σωτὴρ Κύριος, ὁ … «ἐλθὼν ἁμαρτωλοὺς σῶσαι»! Τὸ πανδοχεῖον εἶναι ἡ Ἐκκλησία, καὶ ὁ
… ἀναλαμβάνων τὴν θεραπείαν τοῦ τραυματίου εἶναι ὁ … ἱερεύς! Τέλός δε, τὰ δύο
δηνάρια, - καὶ ἐδῶ θὰ πρέπῃ νὰ προσέξωμεν ἰδιαιτέρως, - εἶναι τὰ δύο σωτηριώδη
Μυστήρια, ἡ Ἐξομολόγησις καὶ ἡ Θεία Εὐχαριστία!
Μόνον διὰ τούτων τῶν ἁγίων
Μυστηρίων, ἐπέρχεται ἡ κάθαρσις καὶ ὁ ἁγιασμὸς τοῦ χριστιανοῦ! Ὅσον καὶ ἂν ὁ ἀπομακρυνόμενος
ἐκ τῆς Ἐκκλησίας ἄνθρωπος, θέλει ἵνα φαντάζηται, τρόπους … «ξένους καὶ ἀλλοτρίους»,
διὰ νὰ … «ἀποκαθιστᾷ» τὴν ψυχικήν του καθαρότητα, ὁ Θεῖος Λόγος θὰ διευκρινίζῃ
πάντοτε, ὅτι αὕτη ἡ κάθαρσις εἶναι ἐμπεπιστευμένη εἰς τὰς χεῖρας τῶν ἐπισκόπων
καὶ τῶν ἱερέων πνευματικῶν! «Λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον· ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας,
ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται» (Ἰωάν. Κ΄ 22-23)!
Τὸ δῶρον τῶν … δώρων!
Πόσον θέλγεται ἕκαστος, ὅταν τοῦ
προσφέρει τις ἓν … δῶρον! Μάλιστα δε, ὅσον ἡ ἀξία τοῦ δώρου αὐξάνεται, τόσον καὶ
ἡ χαρὰ τοῦ λαμβάνοντος μεγαλώνει … Ἀλλὰ καὶ ἡ ἐκτίμησις πρὸς τὸν προσφέροντα τοῦτο,
γίνεται … ἀπερίγραπτος, καθόσον τὸ δῶρον εἶναι … σπάνιο καὶ «ἀκριβό»! Θὰ εἴπῃ
τις, ὅτι ταῦτα εἶναι αὐτονόητα! Τοιαύτη εἶναι ἡ «νοσηρὰ» ἀνθρωπίνη φύσις, ὥστε
νὰ καταθέτῃ … «κατάθεσιν καρδίας» πρὸ τοιούτων ἀνθρωπίνων καὶ ὑλικῶν πραγμάτων!
Ἂν ὅμως, διὰ τοιαῦτα μικρὰ (ὅσην ἀξίαν
καὶ ἂν ἔχουσι!) καὶ φθαρτὰ ὑλικὰ στοιχεῖα, τὰ ὁποῖα ἐνθουσιάζουσι τινὰς καὶ διὰ
τὰ ὁποῖα ὁ Θεῖος Λόγος εἶναι … κάθετος καὶ σκληρός, - «ὁ πλοῦτος ὑμῶν σέσηπε καὶ τὰ ἱμάτια
ὑμῶν σητόβρωτα γέγονεν, ὁ χρυσὸς ὑμῶν καὶ ὁ ἄργυρος κατίωται» (Ἰακ. Ε΄ 2-3)
– συγκινούμεθα καὶ ὑποχρεωνόμεθα, πόσῳ μᾶλλον διὰ τοῦτο τὸ ὑπερουράνιον δῶρον,
… τὸ δῶρον τῶν δώρων, δὲν θὰ πρέπῃ νὰ εὐχαριστῷμεν τὸν Κύριον καὶ Θεὸν ἡμῶν; Ἴσως,
μόνον ὀλίγοι, ἔχουσιν ἐκτιμήσει τὴν Θείαν ταύτην δωρεάν …! Ὀλίγοι, οἵτινες καὶ ἐξεμεταλεύθησαν
ταύτην καὶ ἔλαβον τὴν συγχώρησιν καὶ τὸν Ἁγιασμόν, ἐκ τοῦ Κυρίου! Οὗτοι εἶναι οἱ
… Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, οἵτινες καὶ ἡγιάσθησαν – καθόσον καὶ οὗτοι … ἁμαρτωλοί!
- διὰ τῶν ὡς ἄνω προαναφερθέντων … δύο δηναρίων! Μεταξὺ τούτων, ἂς προλάβωμεν
καὶ ἡμεῖς τὴν χάριν τῆς συγχωρήσεως τῆς Ἐκκλησίας μας, καθαρίζοντες … «ἑαυτοὺς
ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ σαρκὸς καὶ πνεύματος»! Ἀμήν!
Ἀρχιμ.
Τιμόθεος Γ. Παπασταύρου
Ἱεροκῆρυξ Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν
Γεννήθηκε από βιασμό όμως τώρα ως δικηγόρος υπερασπίζεται τα παιδιά και τις γυναίκες θύματα βιασμού.
Εάν την είχαν σκοτώσει κάνοντας "διακοπή κυήσεως" λόγω που η σύλληψή της δεν ήταν επιθυμητή και είχε προέλθει από βιασμό.... θα είχαμε αυτή την εξαιρετική παρουσία που συντρέχει σε κάθε πονεμένο;
LifeNews.com
Από Micaiah Bilger , 6 Δεκεμβρίου 2022, Ουάσιγκτον
Η Rebecca Kiessling από παιδί λαχταρούσε να μάθει ποιοι ήταν οι αληθινοί, οι βιολογικοί της γονείς. Υιοθετήθηκε νωρίς, ως βρέφος, και θυμάται από μικρή να έχει ένα σημειωματάριο για να μετράει αντίστροφα «τα χρόνια, τους μήνες και τις ημέρες» περιμένοντας να κλείσει τα 18 της χρόνια. Τότε θα μπορούσε να ζητήσει τα νομικά έγγραφα της καταγωγής της και να μάθει για τους γονείς της...
Το 1987, η νυν δικηγόρος του Michigan και υπέρμαχος της ζωής Rebecca Kiessling, είδε επιτέλους αυτά τα έγγραφα και γρήγορα συνειδητοποίησε ότι κάτι δεν ταίριαζε καλά με την περιγραφή του βιολογικού της πατέρα… Ήταν μια δυσάρεστη έκπληξη για κείνη καθώς έμαθε ότι η μητέρα που την γέννησε, η Joann, είχε βιαστεί στο δρόμο για το παντοπωλείο και με την απειλή ενός μαχαιριού, η σύλληψή της μάλιστα ήταν αποτέλεσμα αυτού του βιασμού…
Το γεγονός συντάραξε την Kiessling, που αποφάσισε να μοιραστεί την ιστορία της, με σκοπό να βοηθήσει την κοινωνία να αναγνωρίσει την αξία κάθε αγέννητου παιδιού, συμπεριλαμβανομένων και των «δύσκολων υποθέσεων» όπως των παιδιών του βιασμού. Ως δικηγόρος, υποστηρίζει επίσης τις μητέρες που είναι θύματα βιασμού.
«Η θυσία παιδιών υπήρχε από την εποχή της αρχαιότητας», δήλωσε σε συνέντευξή της στον New Yorker. «Δινόταν πάντα μια μάχη για να σωθεί η ανθρώπινη ζωή. Η μάχη συνεχίζεται εδώ και χιλιάδες χρόνια και νομίζω πως δεν θα τελειώσει ποτέ».
Τώρα που το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανέτρεψε τη Roe v. Wade, οι ελπίδες της έχουν αναπτερωθεί. Δηλώνει η ίδια: «Νομίζω ότι θα είναι δύσκολο να αρνηθούμε αυτή τη γενιά των παιδιών που θα γεννηθούν. Δεν μπορείς να αρνηθείς τη ζωή ενός ανθρώπου. Την ιστορία του»
Η Kiessling λειτουργεί με πολλούς τρόπους για να βοηθήσει τόσο τις μητέρες όσο και τα αγέννητα παιδιά που είναι όλοι τους θύματα του βιασμού. Αγωνίζεται εδώ και χρόνια έχοντας κατά νου το δικό της ιστορικό και γνωρίζοντας τις δυσκολίες, δεδομένου ότι η μητέρα που την γέννησε παραλίγο να την κάνει δύο φορές έκτρωση πριν την δώσει για υιοθεσία. «Είναι μια πράξη απόγνωσης και ένα σημάδι ότι εμείς ως κοινωνία τις έχουμε απογοητεύσει», είπε για τις μητέρες που κάνουν έκτρωση τα αγέννητα μωρά τους.
Και συνέχισε, « η κοινωνία θα πρέπει να προσφέρει σε αυτές τις πληγωμένες οικογένειες «πλήθος λύσεων», συμπεριλαμβανομένης της υλικής και συναισθηματικής υποστήριξης» Μέσω της δικηγορίας της και της οργάνωσης “Save the 1” που υποστηρίζει την αγέννητη ζωή που δημιουργήθηκε μέσα από βιασμό, ήδη υλοποιεί πολλούς από αυτούς τους στόχους. Διευθύνει μια διαδικτυακή ιδιωτική ομάδα υποστήριξης για μητέρες παιδιών που έχουν συλληφθεί από βιασμό. Είναι νομική συνήγορος για τις γυναίκες που δίνουν μάχη για την επιμέλεια με τους φερόμενους βιαστές τους και υποστηρίζει τη νομοθεσία που καθιστά δυσκολότερο για τους φερόμενους ως βιαστές να αποκτήσουν την επιμέλεια των παιδιών τους.
Η Kiessling καταθέτει ενώπιον των πολιτειακών νομοθετικών οργάνων, προτρέποντας τους νομοθέτες να συμπεριλάβουν και τα μωρά που έχουν συλληφθεί από βιασμό στους νόμους που προστατεύουν τα αγέννητα μωρά από την άμβλωση. Δίνει επίσης συνεντεύξεις υψηλού προφίλ, λέγοντας την ιστορία της για να υπερασπιστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους τους ανθρώπους.
Πρόσφατα στο CNN, εμφανίστηκε με τη δικηγόρο υπέρ των αμβλώσεων, Gloria Allred, η οποία μίλησε για την δική της παράνομη άμβλωση πριν από τη Roe. Η Kiessling της απάντησε εκφράζοντας τη λύπη της για τον χαμένο «γιο ή την κόρη» της και στη συνέχεια της εξήγησε: «Μπορεί εσύ να μην πιστεύεις ότι η ζωή τους έχει σημασία, αλλά ξέρεις κάτι; Αυτές οι ζωές έχουν σημασία για μένα.»
Αν και πολλοί υποστηρίζουν τη νομιμοποίηση της άμβλωσης σε περιπτώσεις βιασμού, η Kiessling δηλώνει ότι δεν θα σταματήσει να εργάζεται για να αλλάξει αυτή η γνώμη. Παιδιά σαν την ίδια δεν είναι απλώς «δύσκολες περιπτώσεις», όπως λέει. Είναι πολύτιμα ανθρώπινα όντα.
Πρωτοπρεσβύτερος π. Ἀναστάσιος Γκοτσόπουλος
Ἐφημέριος Ἱ. Ν. Ἁγ. Νικολάου Πατρῶν
Πάτρα 27 . 1 . 2023
Ο ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ καὶ τὸ “ΣΧΙΣΜΑ” τῶν ΙΩΑΝΝΙΤΩΝ
Ὁ Ἃγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος θεμελιώνει τὴν ἐκκλησιολογὶα του, δηλαδὴ τὴν περὶ τῆς Ἐκκλησίας διδασκαλία του, στὸν Ἀπ. Παῦλο, ὁ ὁποῖος προσδιορίζει τὴν Ἐκκλησία ὡς «τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ» ποὺ ἔχει μοναδικὴ Κεφαλὴ της τὸν ἴδιο τὸν Χριστό.
Ἡ εἰκόνα αὐτὴ τῆς Ἐκκλησίας ὡς τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ τονίζει δύο ἀπὸ τὶς θεμελιώδεις ἰδιότητές της, οἱ ὁποῖες εἶναι ἀδιάρρηκτα συνδεδεμένες ὡς «ἡ ἐν ἀληθείᾳ ἑνότητα». Ὁτιδήποτε καὶ ὁποιοσδήποτε ἀμφισβητεῖ ἢ προσβάλλει τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητα καὶ τὴν ἀλήθεια ποὺ αὐτὴ ἐκφράζει δὲν μπορεῖ νὰ παραμένει μέλος τῆς Ἐκκλησίας ἀλλὰ, ἐκβάλλεται ἀπὸ τὸ Σῶμα.
Ἔτσι κατανοοῦμε τὴν ἔνταση μὲ τὴν ὁποία ὁ Ἰω. Χρυσόστομος, ὅπως καὶ ὅλοι οἱ Πατέρες μέσα στοὺς αἰῶνες, εἶναι κατηγορηματικὰ ἀντίθετοι καὶ ἀναφέρονται μὲ τὰ σκληρότερα λόγια γιὰ τὴν αἵρεση καὶ τὸ σχίσμα.
Ἡ μὲν αἵρεση ἀλλοιώνει καὶ τελικὰ καταστρέφει τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀλήθεια, ἐνῶ τὸ σχίσμα προσβάλλει τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητα. Ἀμφότερες βέβαια οἱ καταστάσεις ὁδηγοῦν τοὺς ἐμπνευστὲς καὶ τοὺς ὀπαδοὺς τους ἐκτὸς Ἐκκλησίας, στὴν ἀπώλεια. Εἶναι χαρακτηριστικὴ ἡ φράση τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου «τοῦ εἰς αἵρεσιν ἐμπεσεῖν τὸ τὴν Ἐκκλησίαν σχίσαι οὐκ ἔλαττον ἐστὶ κακὸν» , ποὺ ὑποδηλώνει ὅτι ἡ προσβολή τῆς ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας εἶναι σοβαρότατο ἐκκλησιαστικὸ ἔγκλημα. Μάλιστα, γιὰ νὰ τονίσει τήν σοβαρότητα τοῦ σχίσματος φτάνει στὸ σημεῖο νὰ πεῖ ὅτι «οὐδὲν οὕτω παροξύνει τὸν Θεόν, ὡς τὸ Ἐκκλησίαν διαιρεθῆναι… οὐδὲ μαρτυρίου αἷμα ταύτην, ἒφησε, δύνασθαι τήν ἁμαρτίαν ἐξαλείφειν» . oὒτε τὸ αἷμα τοῦ μαρτυρίου δὲν ἐξαλείφει τήν ἁμαρτία τοῦ σχίσματος!
Α. Ἡ παρά τήν Δρῦ σύνοδος, ἡ ἐξορία καὶ ὁ μαρτυρικὸς θάνατος τοῦ Χρυσοστόμου.
Ὁ Ἰ. Χρυσόστομος ἐξελέγη Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως τὸ 398 μ.Χ. ἐπὶ αὐτοκράτορος Ἀρκαδίου καί τῆς συζύγου του Εὐδοξίας. Χαρακτῆρας εὐθὺς καὶ συνεπής στὴ χριστιανικὴ ζωή, αὐστηρός στὸν ἑαυτό του, ἐραστής τῆς ἁγιότητας, ἀνυπέρβλητος κήρυκας τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου, ἀσυμβίβαστος ὑπέρμαχος των ἀδυνάτων, «ἀπέναντι στοὺς ἰσχυρούς τῆς ἐποχῆς του ἔπαιξε τὸ ρόλο ἑνὸς Νάθαν μπροστά στὸν Δαυίδ, ἑνὸς Ἠλία μπρὸς στὴν Ἰεζάβελ, ἑνὸς Ἠσαΐα ἀπέναντι στοὺς ἱερεῖς τοῦ Βάαλ» . Το κήρυγμά του στὸ Ναό τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας συνήγειρε τὸν ἁπλὸ λαὸ ποὺ ἐκδήλωνε μὲ ἐνθουσιώδη χειροκροτήματα καὶ μὲ ἐκδηλώσεις μεγάλης ἀγάπης τήν χαρὰ καί τήν εὐγνωμοσύνη του στὸν καλό του Ποιμένα. Ὅμως, ἐνῶ ὁ ἁπλὸς λαὸς χαιρόταν τὸν Ἀρχιεπίσκοπὸ του, ἡ παρουσία του στὸ θρόνο τῆς Βασιλεύουσας σύντομα κατέστη ἀφόρητη γιά τὸ διεφθαρμένο πολιτικὸ καὶ ἐκκλησιαστικὸ κατεστημένο τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Γιά τὸ παλάτι τοῦ ἀβούλου Ἀρκαδίου, ἀλλά καὶ τῆς δυναμικῆς καὶ δόλιας Εὐδοξίας, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἦταν ἐπικίνδυνος. Το ἴδιο ἐπικίνδυνος ἦταν καὶ γιά τὴ μερίδα κληρικῶν καὶ κυρίως τῶν ἐπισκόπων ποὺ κέρδισαν τήν ἀρχιερωσύνη μὲ συναλλαγὲς (σιμωνία) καὶ συνέχιζαν νὰ ζοῦν ζωὴ τρυφιλὴ καὶ ἀνήθικη. Γιὰ νὰ ἀντιληφθοῦμε τὸ μέγεθος τῆς διαφθορᾶς τοῦ κλήρου σημειώνουμε ὅτι ὁ Χρυσόστομος σὲ διάστημα μικρότερο τῶν ἕξι ἐτῶν καθαίρεσε 13 ἐπισκόπους καὶ 70 πρεσβύτερους, ἐνῶ ἒγραψε τὴ μνημειώδη φράση: «οὐδένα γὰρ λοιπὸν δέδοικα ὡς τοὺς ἐπισκόπους, πλὴν ὀλίγων» !
Ἔτσι, τὸ Παλάτι καὶ μερίδα ἀθλίων ἐπισκόπων, «διεφθαρμένη συναγωγὴ» συνασπίστηκαν ἐναντίον τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καὶ «ἐζήτουν εὐκαιρίαν τοῦ παραδοῦναι αὐτὸν» (Λουκ. 25, 6). Καὶ ἡ εὐκαιρία ἐδόθη το Σεπτέμβριο 403 μΧ: Ὁ Ἀλεξανδρείας Θεόφιλος, ἄνθρωπος σκληρὸς καὶ ἀδίστακτος πνέων μένεα ἐναντίον τοῦ Χρυσοστόμου μὲ ὁμάδα 29 Αἰγυπτιωτῶν ἐπισκόπων βρέθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ μέ τήν σύμφωνη γνώμη τοῦ Παλατιοῦ συνέπραξε μέ τοὺς ἐκεῖ ἐχθρούς του ἐπισκόπους καὶ συγκρότησαν Σύνοδο 45 ἐπισκόπων στὴ Δρῦ (προάστιο τῆς Χαλκηδόνος, ἀπέναντι ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη). Τό ἐναντίον τοῦ Χρυσοστόμου ψευδὲς κατηγορητήριο περιελάμβανε 29 κατηγορίες (ἀπὸ βιαιοπραγίες, κλοπές, ἀνηθικότητες, περιφρόνηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς τάξεως μέχρι ἀνταρσία καὶ πολιτικὴ προδοσία)! Τό ἀποτέλεσμα ἦταν προδιαγεγραμμένο: Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Ἰωάννης καθαιρέθηκε καὶ μὲ αὐτοκρατορικὴ ἐντολὴ ὁδηγήθηκε στὴν ἐξορία κρυφὰ ἀπό τόν λαό , ὁ ὁποῖος ἐξέφρασε μὲ ἔντονο τρόπο τήν ἀποδοκιμασία του.
Λίγες μέρες μετά, καὶ ἐνῶ ὁ Ἰωάννης βρισκόταν ἐξόριστος στὴ Νικομήδεια, ἰσχυρὸς σεισμός στὴν Κωνσταντινούπολη κατατρόμαξε τήν αὐτοκράτειρα Εὐδοξία, ἡ ὁποὶα τὸν θεώρησε ὡς θεϊκὴ τιμωρία γιά τὴν ἐναντίον τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἂδικη κρίση. Μετανοημένη ἔστειλε ἀμέσως αὐτοκρατορικοὺς ἀπεσταλμένους καί τοῦ ζήτησε νὰ ἐπιστρέψει στὴ Βασιλεύουσα.
Στὶς 13 Νοεμβρίου 403 ὁ ἐξόριστος Ἀρχιεπίσκοπος ἐπιστρέφει στὸν θρόνο του μετὰ ἀπὸ μεγαλειώδη ὑποδοχὴ ποὺ τοῦ ἐπεφύλαξε ὅλος ὁ λαός στὸ Βόσπορο.
Ἀλλὰ ὁ Χρυσόστομος παραμένει… ἴδιος! Δὲν μπορεῖ νὰ σιωπήσει μπροστά στὴν περιφρόνηση τοῦ εὐαγγελικοῦ νόμου ἀπό τὸ Παλάτι καὶ συνεχίζει τὰ προδρομικά, ἐλεγκτικά του κηρύγματα. Τὸ ἀποτέλεσμα ἀναμενόμενο: μετὰ ἀπὸ λίγους μῆνες «πάλιν Ἡρωδιὰς μαίνεται, πάλιν ταράττεται»… Ἡ Εὐδοξία δὲν μποροῦσε νὰ τὸν ἀνεχθεῖ πλέον. Στὸ μιαρό της ἔργο συμπράττουν σὲ σύνοδο στὴν Κωνσταντινούπολη (Ἰανουάριος 404) καὶ πάλι οἱ γνωστοὶ ἐπίσκοποι-ἐχθροί τοῦ Ἁγίου: τὸν κατηγόρησαν ὅτι αὐθαίρετα ἀποκαταστάθηκε στὸν θρόνο, ἐνῶ εἶχε καθαιρεθεῖ. Ἡ ποινὴ ποὺ προβλέπεται γιά τὸ ἀδίκημα εἶναι ἐπικύρωση τῆς καθαὶρεσης καὶ ἀφορισμός.
Λόγῳ τῆς σφοδρῆς ἀντίδρασης τοῦ λαοῦ ἡ ἐκτέλεση τῆς ποινῆς ἀναβλήθηκε γιὰ λίγους μῆνες. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τελοῦσε ὑπὸ περιορισμό στὸ κτήριο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς. Ἀνήμερα ὅμως τὸ Μ. Σάββατο 404 μΧ., ἀποφάσισε νὰ μεταβεῖ στὸ ναὸ γιὰ νὰ λάβει μέρος στὴν Ἀναστάσιμη Πανυχίδα καὶ στὴν τελετή τῆς Βαπτίσεως περίπου 3.000 κατηχουμένων! Αὐτοκρατορικὸ ἀπόσπασμα διέκοψε τὴν Ἀκολουθία, συνέλαβε τὸν Ἀρχιεπίσκοπο καὶ διεσκόρπισε τοὺς πρός τὸ Βάπτισμα Κατηχουμένους, οἱ ὁποῖοι κατέφυγαν μαζὶ μέ τούς ἱερεῖς καὶ διακόνους στὰ δημόσια λουτρὰ γιὰ νὰ ὁλοκληρώσουν τή Βάπτιση!
Τελικά στὶς 20 Ἰουνίου 404 μΧ. αὐτοκρατορικὸ στρατιωτικὸ ἀπόσπασμα συνέλαβε τὸν Ἀρχιεπίσκοπο γιὰ νὰ τὸν ὁδηγήσει στὴν ἐξορία, στὴν Κουκουσὸ τῆς Μικρῆς Ἀρμενίας, 800 χιλιόμετρα μακρυὰ ἀπὸ τὴν Βασιλεύουσα. Στὴν Κουκουσσὸ ἔμεινε περίπου τρία χρόνια σὲ πολὺ δύσκολες συνθῆκες. Ὅμως ἡ φήμη τοῦ ἐξόριστου Ἁγίου Ἀρχιεπισκόπου ἔφτασε στὴν κοντινὴ Ἀντιόχεια τῆς Συρίας (περίπου 170 χιλιόμετρα) μὲ ἀποτέλεσμα πλήθη πιστῶν ἀπό τὴ μεγαλούπολη («τὴν Ἀθήνα τῆς Ἀνατολῆς») νὰ τὸν ἐπισκέπτονται . Ἡ κατάσταση αὐτὴ ἐξόργισε τὸν Ἀρχιεπίσκοπό της Πορφύριο, δεδηλωμένο ἐχθρό τοῦ Χρυσόστομου, ὁ ὁποῖος σὲ συνεννόηση μέ τὸν Κωνσταντινουπόλεως Ἀττικὸ καὶ τὸν Ἀλεξανδρείας Θεόφιλο ἀπευθύν-θηκαν στὸ νέο Αὐτοκράτορα Ἀρκάδιο καὶ κατόρθωσαν νὰ τὸν ἐξορίσουν στὶς ἐσχατιές τῆς Αὐτοκρατορίας, στὴν Πιτυούντα τοῦ Καυκάσου (σημερινὴ Γεωργία), σὲ περιοχὴ βαρβάρων, εἰδωλολατρῶν. Ὅμως λόγῳ τῆς κλονισμένης ἀπό τὶς κακουχίες ὑγείας του ἐκοιμήθη στὰ Κόμμανα τοῦ Πόντου , στὸ δρόμο γιά το νέο τόπο τῆς ἐξορίας του, στὶς 14 Σεπτεμβρίου 407 μΧ. σὲ ἡλικία 60 ἐτῶν.
Διετέλεσε Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως 9 χρόνια καὶ 7 μῆνες ἀπό τὰ ὁποῖα 3 χρόνια καὶ 3 μῆνες στὴν ἐξορία!
Ἀπό τὴ σύντομη αὐτὴ περιγραφή τῆς διώξεως καί τοῦ θανάτου τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Ἰωάννου δημιουργοῦνται κάποια ἐρωτήματα τὰ ὁποῖα σχετίζονται μέ τό κρίσιμο ἐρώτημα γιά τή στάση τοῦ Ἁγίου ἀπέναντι στὰ σχίσματα ποὺ ταλαιπωροῦν τήν Ἐκκλησὶα.
Β. Ἀποδέχθηκε ὁ Ἃγιος Χρυσόστομος τὶς συνοδικὲς ἀποφάσεις πού τὸν καθαίρεσαν; Ἀποδέχθηκε ὡς κανονικὸ ἐπίσκοπο τὸν διάδοχό του στὸ θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως;
Ἀσφαλῶς ὄχι! Οὐδέποτε ὁ Ἰ. Χρυσόστομος ἀποδέχθηκε οὔτε ἐφάρμοσε μέ τὴ θέλησή του τὶς συνοδικὲς ἀποφάσεις τῆς παρά τήν Δρῦ συνόδου (Σεπτέμβριος 403) καί τῆς συνόδου στὴν Κωνσταντινούπολη (Ἰανουάριος 404).
Καὶ μετά τὴ δεύτερη καταδίκη, μέχρι τὸ θάνατό του, θεωροῦσε τὸν ἑαυτό του κανονικὸ Ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως καὶ ὅσο τοῦ ἐπέτρεπαν οἱ συνθῆκες ἔτσι πολιτευόταν μέχρι τοῦ θανάτου του, διότι γιά τὸν Ἰωάννη οἱ σύνοδοι αὐτὲς δὲν στηρίζονταν στὴν ἐκκλησιαστικὴ τάξη καὶ παράδοση καὶ ὡς ἐκ τούτου δὲν ἀλήθευαν, οἱ δε ἀποφάσεις τους δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ εἶναι ἔγκυρες καὶ νὰ ἐφαρμοστοῦν ἀπό τοὺς πιστούς. Συνεπῶς, αὐτὸς παρέμενε ὁ μόνος κανονικὸς Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινου-πόλεως.
Εἶναι χαρακτηριστικά τὰ ὅσα γράφει ὁ Χρυσόστομος γιά τὸν διάδοχό του Ἀρσάκιο (26.6.404 ἕως 11.11.405): «Ἤκουσα γὰρ κἀγὼ περὶ τοῦ λήρου ἐκείνου τοῦ Ἀρσακίου, ὃν ἐκάθισεν ἡ βασίλισσα ἐν τῷ θρόνῳ, ὅτι ἔθλιψε τοὺς ἀδελφοὺς ὅλους μὴ θέλοντας αὐτῷ κοινωνῆσαι· πολλοὶ δὲ αὐτῶν δι' ἐμὲ καὶ ἐν τῇ φυλακῇ ἐναπέθανον. Ὁ γὰρ προβατόσχημος ἐκεῖνος λύκος, ὁ σχῆμα μὲν ἔχων ἐπισκόπου, μοιχὸς δὲ ὑπάρχων· ὡς γὰρ ἡ γυνὴ μοιχαλὶς χρηματίζει, ἡ ζῶντος τοῦ ἀνδρὸς ἑτέρῳ συναφθεῖσα· οὕτω καὶ οὗτος μοιχός ἐστιν, οὐ σαρκὸς, ἀλλὰ πνεύματος· ζῶντος γὰρ ἐμοῦ ἥρπασέ μου τὸν θρόνον τῆς Ἐκκλησίας» . Χαρακτηρίζει τὸν διάδοχό του Ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως Ἀρσάκιο «λῆρο» (φλύαρο) «προβατόσχημο λύκο» καὶ «μοιχό». Μάλιστα οὔτε κἂν τὸν ἀναγνωρίζει ὡς πραγματικὸ ἐπίσκοπο σημειώνοντας ὅτι «σχῆμα μὲν ἔχει ἐπισκόπου» στὴν πραγματικότητα «μοιχὸς ὑπάρχων». Ἐπίσης, ἀπό τήν ἐπιστολὴ αὐτή τοῦ Χρυσοστόμου πρός τὸν ἐπίσκοπο Κυριακό, ὁ ὁποῖος καὶ αὐτὸς εἶχε ἐξοριστεῖ γιατὶ ἀρνήθηκε τήν κοινωνία μέ τὸν νέο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀρσάκιο, πληροφορούμαστε ὅτι ὁ Ἀρσάκιος ἐξαπέλυσε διωγμὸ μὲ φυλακίσεις καὶ θάνατο ἐναντίον τῶν πιστῶν ποὺ δὲν ἦλθαν σὲ ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μαζί του.
Ἐπὶ πλέον δὲ, ἀξίζει νὰ ἐπισημάνουμε ὅτι μέχρι τῆς κοιμήσεώς του, ὅσο τοῦ ἐπέτρεπαν οἱ δύσκολες συνθῆκες τῆς ἐξορίας , ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἐνεργοῦσε ἀντίθετα μὲ τήν συνοδικὴ “καθαίρεση” καί τὸν “ἀφορισμὸ” ὡς κανονικὸς ἀρχιερέας. Ἐνδεικτικὰ ἀναφέρουμε:
1. Παρά τὶς σοβαρὲς ἀσθένειες, τοὺς κινδύνους ληστῶν καὶ βαρβάρων, τὸ ψῦχος, τήν ἐρημιὰ ὁ Ἅγιος δὲν παρέλειπε νὰ ἐνδιαφέρεται γιά τα πνευματικά του παιδιά στὴν Κωνσταντινούπολη τὰ ὁποῖα ὑπέφεραν ἀπό τοὺς διῶκτες του, ἐκκλησιαστικοὺς καὶ πολιτικούς. Παράλληλα, πολλαπλῶς ἐκδηλωνόταν ἡ ἀγάπη του πρός τοὺς νέους συμπολῖτες του στὴν ἐξορία. Ὅπως διασώζει ὁ βιογράφος τοῦ Ἁγίου, ὁ ἐπίσκοπος Ἑλενοπόλεως Παλλάδιος ἀπό τὶς προσφορὲς πού τοῦ ἔστελναν οἱ πιστοί τῆς Κωνσταντινούπολης ἀλλὰ, καὶ οἱ Ἀντιοχεῖς πού τὸν ἐπισκέπτονταν, «ὁ μὲν μακάριος Ἰωάννης οἰκήσας τήν Κουκουσὸν ἔτος ἓν, πλείστους διαθρέψας πένητας τῆς Ἀρμενίας… (ἔφθασε γὰρ κατ’ ἐκεῖνο καιρὸν μέγας λιμός τήν χώραν ἐκείνην)» .
Ὁ ἐπίσκοπος Ἀντιοχείας Μαρτύριος ἀναφέρει χαρακτηριστικὰ ὅτι «ἐν ἐρημίᾳ καθήμενος, ψυχὰς μυρίας τὰς μὲν ἐκ βαρβαρικῶν ἐξωνούμενος χειρῶν οἷς εἶχε μικροῖς καὶ πενιχροῖς χρήμασι . τὰς δὲ ἐκ τῶν τοῦ διαβόλου βρόχων ἀνασπῶν οἷς εἶχε πλουσίως πόνῳ καὶ χάριτι κτηθεῖσι λόγοις . ἑτέρους λιμῷ καὶ φυγῇ πολεμουμένους τοῖς τῆς ἁγίας χήρας διατρέφων ἀλεύροις. μοναστήριά τε φυτεύων ἐν φόνοις καὶ ἁρπαγαῖς συνεκτραφείσαις χώραις, ἅπερ ἅπαντα μικροῦ καί τήν Ἀντιόχου πόλιν ἅπασαν μετῴκισεν ὡς αὐτὸν» (ἂν καὶ βρισκόταν ὁ Ἰωάννης στὴν ἐρημιὰ μέ τὰ λίγα χρήματα ποὺ εἶχε ἐξαγόρασε πολλοὺς αἰχμαλώτους ἀπό τοὺς βαρβάρους, ἐνῶ μέ τὸν πλούσιο λόγο του ἀπέσπασε πολλοὺς ἀνθρώπους ἀπό τὶς δαιμονικὲς παγίδες. Ἄλλους ἔθρεψε μέ τὰ τρόφιμα πού τοῦ ἔστελνε ἡ διακόνισσα Ὀλυμπιάδα («ἡ ἁγία χήρα»). Συγκρότησε καὶ μοναστήρια σὲ περιοχὲς ποὺ εἶχαν συνηθίσει σὲ φόνους καὶ ληστεῖες καὶ πραγματικὰ ὅλη ἡ Ἀντιόχεια μετώκησε κοντά του).
2. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ἐπέδειξε ἰδιαίτερη φροντίδα στὴν κατήχηση τοῦ λαοῦ τῶν περιοχῶν στὶς ὁποῖες βρέθηκε ἐξόριστος: «οὐ μικρῶς διαλάμψας ταῖς ἀρεταῖς… ἐξήγειρεν γὰρ καθάπερ ἐξ ὕπνου τῆς ἀγνοίας πρὸς τὴν τοῦ λόγου ἀκτῖνα ἐκ πάσης περιχώρου τοὺς ἂγαν κεκαρωμένους τῇ ἀπιστίᾳ» καὶ «πολλοὺς πρός τήν ἀμώμητον πίστιν χειραγωγῶν, διδάσκων, βαπτίζων, χειροτονῶν καὶ θαυματουργῶν» .
3. Το ἐνδιαφέρον τοῦ Ἰωάννου γιά τὸν εὐαγγελισμό τοῦ λαοῦ δὲν περιορίστηκε μόνο στὴν περιοχὴ ποὺ ζοῦσε, ἀλλὰ ὡς πραγματικός Ἀρχιεπίσκοπος τῆς Βασιλεύουσας ἐκτεινόταν σὲ ὅλη τήν Αὐτοκρατορία: Κατά τὶς πρῶτες ἡμέρες τῆς ἐξορίας, εὑρισκόμενος προσωρινά στὴ Νίκαια καὶ ἀναμένοντας τὸ αὐτοκρατορικὸ διάταγμα γιὰ νὰ πληροφορηθεῖ τὸν τόπο τῆς ἐξορίας του ἐπέδειξε ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον γιά τήν ἱεραποστολή στὴ Φοινίκη (Λίβανο) ἀποστέλλοντας ἐπιστολὲς καὶ ἀναζητώντας καταλλήλους κληρικοὺς γιά τὸ ἔργο αὐτό, τοὺς ὁποίους βρῆκε καὶ ἀπέστειλε . Τὸ ἴδιο ἐνδιαφέρον ἐπέδειξε καὶ γιά τήν πρόοδο τῆς Ἐκκλησὶας τῶν Γότθων (Κριμαία) , ἐνῶ προσπάθησε νὰ καλλιεργήσει τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ δεδηλωμένου ἐχθροῦ του ἐπισκόπου Μαρουθά γιά τὸν εὐαγγελισμό τῶν Περσῶν . Στὴ μέριμνά του βρέθηκε καὶ ἡ Σαλαμῖνα τῆς Κύπρου ἡ ὁποία κινδύνευε ἀπὸ πνευματικῆς ἀπόψεως ὡς «ὑπό τῆς αἱρέσεως τῶν Μαρκιωνιστῶν πολιορκούμενη» . Καὶ ὅλη αὐτὴ ἡ ποιμαντικὴ μέριμνα ἀπὸ ἕναν “καθηρημένο”, “ἀναθεματισμένο” καὶ ἐξόριστο μὲ οἰκουμενικὴ ὅμως συνείδηση καὶ ποιμαντορικὴ εὐαισθησία Ἀρχιεπίσκοπο τῆς Βασιλεύουσας…
4. Ἀξιοσημείωτη εἶναι ἡ δράση τοῦ Ἰωάννου στὴν Ἀραβισσό, ὅπως μᾶς τήν περιγράφει ὁ Ἁγ. Συμεών Μεταφραστής: Στὴν περιοχὴ ζοῦσαν πολλοὶ εἰδωλολάτρες οἱ ὅποιοι ἀκούγοντας τὰ κηρύγματα τοῦ Χρυσοστόμου περί τοῦ προσώπου τοῦ Κυρίου τὸν “προκάλεσαν” πὼς θὰ βαπτιστοῦν ἐὰν θεραπεύσει ἕναν παράλυτο συμπολίτη τους. Ὁ Χρυσόστομος προσευχήθηκε καί στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ θεράπευσε τὸν παράλυτο.
Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν πολλοὶ εἰδωλολάτρες τῆς περιοχῆς νὰ πιστέψουν στὸ Χριστὸ καὶ νὰ βαπτιστοῦν. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος δὲν σταμάτησε ἀλλὰ προχώρησε ἔτι πλέον καὶ ἐνεργώντας ὡς κανονικὸς ἐπίσκοπος ἀναλαμβάνει τήν πλήρη ὀργάνωση τῆς «νεοπαγοῦς Ἐκκλησίας» ποὺ αὐτὸς θεμελίωσε: χειροτονεῖ ἑπτὰ ἐπισκόπους, ἀρκετοὺς πρεσβυτέρους καὶ διακόνους, μεταφράζει τό Ψαλτήρι καί τήν Κ. Διαθήκη, τοὺς παραδίδει τὴ Θ. Λειτουργία, συνεχίζει τήν κατήχηση, τοὺς ὁρίζει τυπικὸ λατρείας (ψαλμωδίες καὶ προσευχές). Μέσα σὲ λίγο χρόνο κατόρθωσε ὄχι μόνο νὰ αὐξηθεῖ ἀριθμητικὰ ἡ νεοπαγὴς Ἐκκλησία, ἀλλὰ καὶ νὰ προοδεύσει στὴ συμμόρφωσή της μέ τὶς εὐαγγελικὲς ἐντολὲς («Ἑπτὰ τοίνυν ἐπισκόπους σὺν ἅμα πρεσβυτέροις καὶ διακόνοις ἱκανοῖς τῷ πλήθει τῶν πιστευσάντων ἐπὶ τούτοις χειροτονήσας, εἴπερ εὕροι τινὰς αὐτῶν τὴν Ἑλλήνων φράσιν ἐπισταμένους (γνώριζαν τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα) τούτοις ὅσα καὶ γλώσσῃ χρησάμενος τὸν τε θεῖον Δαυΐδ καὶ τὴν Καινὴν ἅπασαν πρὸς τὴν Ἑλλάδα γλῶτταν δι' αὐτῶν μεταβάλλει. Καὶ παραδίδωσι μὲν τὸν τύπον τῆς ἀναιμάκτου θυσίας, ἐκδιδάσκει δὲ καὶ τὰ τῆς Καινῆς Διαθήκης. Εἶτα καὶ κανόνας αὐτοῖς εἰσηγεῖται ψαλμῳδίας καὶ προσευχῶν. Ὀλίγων δὲ ἡμερῶν πληθυνομένην ὁρῶν τὴν νεοπαγῆ ταύτην Ἐκκλησίαν, ἀλλὰ καὶ τῶν τοῦ Χριστοῦ ἐντολῶν οὐ μικρὰν ἐν αὐτοῖς τὴν ἐπίδοσιν, ᾡμολόγει τε τῷ Θεῷ χάριν, καὶ ἠγαλλιᾶτο τῷ πνεύματι, τοῖς ἀσθενέσιν αὐτῶν χεῖρας ἰασίμους ἐπιτιθείς, καὶ προῖκα τὸ πάντων κάλλιστον χαριζόμενος» ).
Σὲ αὐτή τή δράση τοῦ ”καθηρημένου” Ἀρχιεπισκόπου ἀναφέρεται ἐπιγραμματικὰ καὶ ὁ Λέων Στ΄ ὁ Σοφὸς: «Διά τοῦ ἑνὸς ἅπασαν τήν χώραν (πολλὴ δὲ καὶ ἀναρίθμητος ἣν) ἕλκει, βαπτίζει, τήν εὐσέβειαν ἐκδιδάσκει, καὶ τέλος πᾶσαν τάξιν ἐκεῖ συνέταξεν ἱερώσυνον» .
Γ. Ἀποδέχθηκαν οἱ πιστοὶ τὶς συνοδικὲς ἀποφάσεις πού τὸν καθαίρεσαν; Ἀποδέχθηκαν ὡς κανονικὸ ἐπίσκοπο καὶ εἶχαν ἐκκλησιαστικὴ καὶ λειτουργικὴ κοινωνία μέ τὸν διάδοχό του;
Ἀσφαλῶς ὄχι! Ὁ πιστὸς λαός τῆς Βασιλεύουσας ἀπό τήν πρώτη στιγμὴ δὲν ἀποδέχθηκε τήν καθαίρεση καί τήν ἐξορία τοῦ ποιμένα του. Παρά τοὺς ἀπηνεῖς καὶ σκληροὺς διωγμοὺς μεγάλο μέρος τῶν πιστῶν δὲν εἶχαν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία καὶ δὲν ἀναγνώρισαν ὡς ποιμένες τους τοὺς παρεισάκτους “διαδόχους” τοῦ Χρυσοστόμου, τὸν Ἀρσάκιο (26.6.404 ἕως 11.11.405) καί τὸν Ἀττικὸ (Μάρτιος 406 ἕως 10.10.425), διότι στὴ συνείδησή τους ὁ Χρυσόστομος παρέμενε ὁ Ἀρχιεπίσκοπός τους.
Ὁ λαὸς ποὺ παρέμεινε πιστός στὸν Χρυσόστομο καὶ δὲν μνημόνευε, δηλαδὴ δὲν εἶχε ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μέ τοὺς διαδόχους του Ἀρχιεπισκόπους, ὀνομάστηκαν ἀπό τοὺς κραττοῦντες περιφρονητικὰ «Ἰωαννίτες» καὶ θεωροῦνταν γιά τήν κρατικὴ Ἐκκλησία «σχισματικοί». Ἀποτελοῦν ὅμως ἔνδοξο στράτευμα στὴ ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀναμενόμενο λοιπὸν ἦταν το “σχίσμα” τῶν Ἰωαννιτῶν νὰ ἀναδείξει πολλοὺς ἁγίους μὲ πλέον ἔνδοξη τήν Διακόνισσα Ἁγία Ὀλυμπιάδα.
Εἶναι συγκινητικὴ ἡ ἀγάπη τοῦ λαοῦ καὶ ἡ προσπάθειά του νὰ προστατεύσει τὸν Ἀρχιεπίσκοπό του ἀπό τὴ μανία τῶν ἐχθρῶν του. Ἔφτασε στὸ σημεῖο νὰ δώσει καὶ τὸ αἷμα του γιὰ χάρη τοῦ Πατέρα του. Κατά τήν πρώτη, σύντομη ἐξορία, μετά τή σύνοδο τῆς Δρυός, ὁ Ἰωάννης γιὰ νὰ μὴ χυθεῖ αἷμα ὑπάκουσε στὴν αὐτοκρατορικὴ ἀντιπροσωπεία καὶ νύχτα, κρυφὰ ἀπό το λαό, παραδόθηκε στὸ αὐτοκρατορικὸ ἀπόσπασμα γιά τήν ἐξορία. Τήν ἑπόμενη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλεξανδρείας Θεόφιλος καὶ ἡ συνοδεία του εἰσῆλθαν ὡς νικητὲς καὶ ἐκκλησιαστικοὶ κατακτητές στὴ Βασιλεύουσα. Ὁ λαὸς ὅμως τῆς Κωνσταντινουπόλεως πληροφορήθηκε τήν ἐξορία τοῦ ποιμένα του καὶ διαμαρτυρήθηκε ἔντονα. Ὅταν ὁ Θεόφιλος «θέλησε νὰ μπεῖ στὸ ναὸ τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς, ἐκδιώχθηκε ἀπό τοὺς πιστούς. Οἱ Ἀλεξανδρινοί τῆς συνοδείας του τράβηξαν τά ὃπλα τους καί ἔγινε μάχη. Ἡ ἀντίσταση τοῦ λαοῦ ἦταν ἐνεργητική. Ἡ Ἐκκλησία καί τὸ βαπτιστήριο γέμισαν ἀπὸ πτώματα καὶ ἡ κολυμβήθρα, καθὼς λένε, ξεχείλισε ἀπὸ ἀνθρώπινο αἷμα. Καθὼς ἄρχισε ἡ σύγκρουση, οἱ ἀξιωματοῦχοι ἔστειλαν στρατό, γιὰ νὰ τήν ἐνισχύσουν. Δόθηκαν μάχες παντοῦ. Κάθε Ἐκκλησία μεταβλήθηκε σὲ φρούριο, ὃπου ὁ λαὸς ὀχυρωνόταν καὶ οἱ στρατιῶτες ἐφορμοῦσαν χτυπώντας μὲ λοστοὺς καὶ βέλη. Τὸ αἷμα κυλοῦσε στὰ θυσιαστήρια καὶ οἱ κραυγαλέες κατάρες ἀντικαθιστοῦσαν τὸν ὕμνο τῆς εὐσπλαχνίας… Οἱ στρατιῶτες ἔκαναν ἐπίθεση ἐναντίον τῶν μοναχῶν. Τοὺς ἔσφαζαν ὁμαδικὰ μές στὶς Ἐκκλησίες τους, ἐρευνοῦσαν τὰ κελλιά τους… καὶ ὡς τὸ δρόμο καταδίωκαν μέ τὸ σπαθὶ στὸ χέρι ὅσους κατὰφεραν νὰ διαφύγουν» .
Κατά τήν δεύτερη καὶ ὁριστικὴ ἐξορία, ἀκόμα καὶ μετά τὸ θάνατο τοῦ Ἁγίου οἱ διωγμοὶ ποὺ ὑπέστησαν οἱ πιστοί τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπό τήν κρατικὴ Ἐκκλησία ἦσαν φοβεροὶ καὶ ἐξαπλώθηκαν σὲ ὅλο τὸ ἀνατολικὸ τμῆμα τῆς Αὐτοκρατορίας.
Ἡ τριανδρία των Πατριαρχῶν (Ἀρχιεπισκόπων) τῆς Ἀνατολῆς: ὁ Κωνσταντινου-πόλεως Ἀρσάκιος (καὶ ἐν συνεχείᾳ ὁ Ἀττικός), ὁ Ἀλεξανδρείας Θεόφιλος καὶ ὁ Ἀντιοχείας Πορφύριος δὲν μποροῦσαν νὰ ἀνεχθοῦν νὰ ἀκούγεται κάπου το ὄνομα τοῦ ἐξορίστου Ἀρχιεπισκόπου Ἰωάννου. Ἡ παραμονὴ μάλιστα τοῦ Χρυσοστόμου στὴν Κουκουσὸ (τόπος τῆς ἐξορίας του) πλησίον τῆς Ἀντιόχειας καὶ ἡ μετάβαση τῶν Ἀντιοχέων στὴν Κουκουσὸ γιὰ νὰ συναντηθοῦν μέ τὸν μεγάλο ἐξόριστο αὔξησε τὸν φθόνο τῶν ἐχθρῶν του καὶ μεθόδευσαν τὴ μετάβασή του σὲ ἄλλο ἔρημο τόπο, ὅπως ἤδη ἀναφέραμε.
Ἀλλὰ οἱ διωγμοὶ ἐναντίον τοῦ προσώπου τοῦ Χρυσοστόμου συνεχίστηκαν καὶ μετά τὸ θάνατό του στὸ πρόσωπο τῶν Ἰωαννιτῶν, οἱ ὅποιοι δὲν ἐνέδωσαν στὶς πιέσεις, καὶ συνέχιζαν νὰ μὴν μνημονεύουν τοὺς ἐπισκόπους ποὺ ἀποδέχθηκαν τήν καθαίρεση τοῦ Ἰωάννη. Ὁ παρείσακτος διάδοχός του «θεασάμενος μηδένα τῶν Ἀνατολικῶν αὐτῷ ἐπισκόπων κοινωνοῦντα, μήτε μὴν τοῦ τῆς πόλεως λαοῦ, διὰ τὰ οὕτως ἀνόμως παρακολουθήσαντα καὶ ἀθέσμως, παρασκευάζει… ταῖς ἀντιγραφαῖς (δηλαδὴ αὐτοκρατορικές ἀποφάσεις), καταναγκάζεσθαι τοὺς μὴ κοινωνοῦντας» ἐπὶ ποινῇ δήμευσης περιουσίας, ἔκπτωσης ἀπό τὸ ἀξίωμα, προστίμου, ἐξορίας ὅσους δὲν ἔχουν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μαζί του καὶ μέ τὸν Ἀλεξανδρείας Θεόφιλο καὶ Ἀντιοχείας Πορφύριο.
Οἱ περιγραφὲς τοῦ βιογράφου τοῦ Χρυσοστόμου Παλλαδίου, ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως, γιά τὸ τί ὑπέστησαν οἱ ἐπίσκοποι καὶ οἱ λοιποὶ κληρικοὶ ποὺ παρέμειναν πιστοί στὸν Ἀρχιεπίσκοπό τους μᾶς θυμίζουν μαρτυρολόγια τῶν ρωμαϊκῶν χρόνων. Τέτοιο μίσος, τέτοια μανία ἐπέδειξε ἡ τριανδρία τῶν Πατριαρχῶν τῆς Ἀνατολῆς ἐναντίον τους . Εὔστοχα σημειώνει ὁ Ἁγ. Ἰωάννης ἀναφερόμενος στοὺς ἐπισκόπους ποὺ δίωκαν τὰ πνευματικά του παιδιὰ: «Μηδὲν σὲ τούτων σκανδαλιζέτω, μὴ ἱερεὺς νῦν φαῦλος γεγενημένος καὶ λύκου παντὸς ἀγριώτερον ἐπιπηδῶν τῇ ἀγέλῃ, μὴ τῶν ἀρχόντων, μὴ τῶν κρατούντων τις πολλὴν ὠμότητα ἐνδεικνύμενος» .
Καὶ ὅμως . οἱ Ἰωαννίτες παρέμειναν πιστοί στὸν Πατέρα τους ὅσο ζοῦσε, ἀλλὰ καὶ μετά τὸ θάνατό του συνέχιζαν νὰ εἶναι ἀποκομμένοι ἐκκλησιαστικὰ ἀπὸ ὅσους δέν τὸν μνημόνευαν ὡς κανονικὸ Ἀρχιεπίσκοπο. Μόνο ὅταν 30 χρόνια μετά τὸν θάνατο τοῦ Χρυσοστόμου στὸν θρόνο τῆς Βασιλεύουσας ἀνέβηκε ὁ μαθητής του Πρόκλος καὶ ἐνέγραψε τό ὄνομά του στὰ Δίπτυχα, τότε οἱ Ἰωαννίτες ἀποκατέστησαν τήν κοινωνία μέ τήν Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ ἀπαίτησαν τήν ἐπιστροφή τοῦ ἱεροῦ Λειψάνου τοῦ Ἁγίου στὴν Κωνσταντινού-πολη (438 μ.Χ.).
Ὁλόκληρη τήν ἐκκλησιαστική μας παράδοση γιά το “σχίσμα” τῶν Ἰωαννιτῶν τήν συγκεφαλαιώνει ὁ Ἃγ. Συμεὼν Μεταφραστής, ὅταν γράφει γιά τοὺς Ἰωαννίτες : «ὅσοι δὲ τῶν αὐτῷ (τῷ Ἰωάννῃ) κεκοινωνηκότων ἦσαν ἐπίσκοποι τε καὶ ἱερεῖς ἁπλῶς, οἱ διὰ τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ ζῆλον ἐκκλησίαν ἐμίσησαν πονηρευομένων, τούτους δὴ πάντας δημεύσεις, ἐξορίαι, θάνατοι καὶ κολάσεις ποικίλαι διεμερίζοντο…. Ἦν οὖν ὁρᾷν τοὺς μὲν τὰς ἐγγὺς που φυλακὰς πληροῦντας, τοὺς δὲ τὰς μακρὰν ἠπείρους καὶ νήσους οἰκεῖν κατακρισομένους, πολλαῖς πρότερον καὶ χαλεπαῖς ταῖς βασάνοις κατεργασθέντας» . Γιά τὸν Ἃγ. Συμεὼν ὅσοι ἐπίσκοποι καὶ ἱερεῖς κοινωνοῦσαν μέ τὸν Χρυσόστομο καὶ φυσικὰ δὲν κοινωνοῦσαν μέ τοὺς ἐχθρούς του ἐπισκόπους μὴ μνημονεύοντάς τους καὶ γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ ὑπέστησαν δημεύσεις, ἐξορίες, θανάτους καὶ ποικίλες τιμωρίες τὸ ἔκαναν «διά τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ ζῆλον» καὶ ἐξαιτίας αὐτοῦ τοῦ «ζήλου» «ἐμίσησαν τήν ἐκκλησίαν πονηρευομένων»! Δηλαδὴ ἡ τότε κρατικὴ ἐκκλησία ποὺ δίωκε τὸν Χρυσόστομο καὶ ὅσους κοινωνοῦσαν μαζί του ἦταν, κατά τὸν Ἃγ. Συμεὼν, «ἐκκλησία πονηρευομένων»!
Δ. Ποιὰ στάση τήρησε ὁ Χρυσόστομος ἀπέναντι στοὺς πιστοὺς ποὺ ἀρνοῦνταν τήν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μέ τὸν διάδοχό του;
Ἂς δοῦμε ὅμως ποιὰ στάση τήρησε ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἔναντι των πιστῶν ποὺ δὲν μνημόνευαν τοὺς διαδόχους του και εἶχαν διακόψει κάθε ἐκκλησιαστικὴ καὶ λειτουργικὴ κοινωνία μαζί τους. Ὑπενθυμίζουμε ὅτι ὁ ἴδιος ὁ ἱερὸς Πατὴρ ἦταν ἐξαιρετικὰ αὐστηρὸς μὲ ὅσους ἔσχιζαν τήν Ἐκκλησία λέγοντας γιά το σχίσμα ὅτι «οὐδὲν οὕτω παροξύνει τὸν Θεόν, ὡς τὸ Ἐκκλησίαν διαιρεθῆναι… οὐδὲ μαρτυρίου αἷμα ταύτην ἒφησε δύνασθαι τήν ἁμαρτίαν ἐξαλείφειν» .
Στοιχούμενος σὲ αὐτὴ τὴν ἐκκλησιολογική του θέση ὁ Ἰωάννης λίγο πρὶν παραδοθεῖ στὴν αὐτοκρατορικὴ κουστωδία ποὺ θά τὸν μετέφερε στὴν ἐξορία, κατά τὸν συγκινητικό ἀποχωρισμό του ἀπό τοὺς στενοὺς συνεργάτες του (ἐπισκόπους καὶ διακόνισσες) ζήτησε ἀπό τὶς διακόνισσες νὰ ἀναγνωρίσουν καὶ νὰ ἔρθουν σὲ ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μέ τὸ διάδοχό του («κλίνατε αὐτῷ τὴν κεφαλὴν ὑμῶν ὡς Ἰωάννῃ»). Αὐτὸ ὅμως θὰ γινόταν μέ τὶς ἑξῆς προϋποθέσεις: α) αὐτὸς νὰ χειροτονηθεῖ χωρίς τή θέλησή του («ἄκων ἀχθῇ ἐπὶ τὴν χειροτονίαν»), β) νὰ μὴν ἐπιδιώξει νὰ καταλάβει τὸ θρόνο («μὴ ἀμφιβατεύσας τὸ πρᾶγμα») καὶ γ) νὰ ἔχει τὴν συγκατάθεση ὅλων («κατὰ συναίνεσιν τῶν πάντων»): «ὃς ἂν ἄκων ἀχθῇ ἐπὶ τὴν χειροτονίαν, μὴ ἀμφιβατεύσας τὸ πρᾶγμα, κατὰ συναίνεσιν τῶν πάντων, κλίνατε αὐτῷ τὴν κεφαλὴν ὑμῶν ὡς Ἰωάννῃ . οὐ δύναται γὰρ ἡ Ἐκκλησία ἄνευ ἐπισκόπου εἶναι» . Φυσικὰ καμία ἀπό τὶς προϋποθέσεις ποὺ ἔθεσε ὁ Χρυσόστομος δὲν πληρώθηκαν στὸ πρόσωπο τῶν διαδόχων του καὶ γιά το λόγο αὐτὸ ὅλοι οἱ στενοὶ συνεργάτες τοῦ Ἁγίου, ὅπως ἤδη εἴδαμε, ἀρνήθηκαν τήν ὁποιαδήποτε ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μαζί τους καί, φυσικά, δέν τοὺς μνημόνευαν ὡς ἐπισκόπους καὶ ποιμένες τους.
Γιά τὸ λόγο αὐτὸ καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἰωάννης ὄχι μόνο δέν τοὺς ἐπιτίμησε, ἀλλὰ ἀντίθετα ἐπιστρατεύοντας πρόσωπα Παλαιᾶς τε καὶ Καινῆς Διαθήκης μέ τὴ ρητορικὴ δεινότητα πού τὸν χαρακτήριζε τοὺς συνεχάρη, τοὺς ἐπαίνεσε καί τοὺς ἐνθάρρυνε στὸν ἀγῶνα αὐτό.
Γιά τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο ὁ ἀγῶνας τῶν Ἰωαννιτῶν δὲν ἀφοροῦσε μόνο τήν προσωπική του δικαίωση καὶ ἀποκατάσταση στὸ θρόνο του, οὔτε ἀφοροῦσε μόνο τήν Ἐκκλησὶα τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀλλά τήν ἀνά τήν οἰκουμένη Ἐκκλησὶα καί τοὺς ἱεροὺς θεσμούς της . Γράφοντας πρός τοὺς φυλακισμένους στὴ Χαλκηδόνα ἐπισκόπους, πρεσβυτέρους καὶ διακόνους σημειώνει: «Διὸ δὴ παρακαλῶ τὴν ὑμετέραν ἀγάπην … πλείονα καὶ τὴν προθυμίαν ἐπιδείξασθαι, καὶ καθ' ἑκάστην ἡμέραν μεριμνᾷν ὑπὲρ τῶν κατὰ τὴν οἰκουμένην Ἐκκλησιῶν, ὅπως ἂν γένοιτό τις διόρθωσις ἡ προσήκουσα» . Σὲ ἂλλη ἐπιστολή του κάνει χρήση «τῶν καλῶν τούτων ἱδρώτων καὶ ἀγώνων, τῶν μόχθων, καὶ πόνων, καὶ τῶν κινδύνων, οὓς ὑπὲρ τῶν Ἐκκλησιῶν τῶν κατὰ τὴν οἰκουμένην κειμένων ὑπομεμενήκατε» .
Φτάνει μάλιστα στὸ σημεῖο νὰ σημειώσει ὅτι αὐτοὶ ποὺ ἀγωνίστηκαν ἐναντίον τῆς ἐκκλησιαστικῆς καταστάσεως ποὺ ἐπικράτησε μετά τήν ἐκδίωξή του εἶναι «δίκαιοι μυριάκις» καὶ πρέπει «εἰς τὸν τῶν μαρτύρων καταλεγῆναι χορὸν», «μετὰ τῶν μαρτύρων, μετὰ τῶν Ἀποστόλων, μετὰ τῶν γενναίων καὶ ὑψηλῶν ἀνδρῶν στήσονται, λάμποντες ἀπὸ τῶν κατορθωμάτων, ἀπὸ τῶν παθῶν, ἀπὸ τῶν στεφάων, ἀπὸ τῶν βραβείων, ἀπὸ τῆς πολλῆς παρρησίας» !
Ἀξίζει νὰ δοῦμε πῶς ἡ Χρυσοστομικὴ πένα ἀναφέρεται στοὺς Ἰωαννίτες ἄνδρες, γυναῖκες καὶ παιδιὰ: «Οἱ τοσαύτας σφαγὰς προσδοκήσαντες… πρὸς τοὺς κρατοῦντας τῆς οἰκουμένης ἁπάσης ἀποδυσάμενοι… νόμοις πατρώοις καὶ θεσμοῖς Ἐκκλησίας ἐπηρεασθεῖσι παραστάντες καὶ διὰ τῶν ρημάτων καὶ τῶν πραγμάτων τὴν παρρησίαν ἐπιδειξάμενοι καὶ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν ἀποθνήσκοντες καὶ ἄνδρες καὶ γυναῖκες καὶ παῖδες, πῶς οὐκ ἂν εἶεν δίκαιοι μυριάκις εἰς τὸν τῶν μαρτύρων καταλεγῆναι χορόν;… οὗτοι ἑαυτῶν μὴ φεισάμενοι, ἐννόησον πόσον λήψονται μισθόν, οὐ μίαν, οὐ δύο καὶ τρεῖς ἡμέρας, ἀλλ’ ὁλόκληρον τὸν βίον ἐπὶ τῆς παρατάξεως ἱστάμενοι ταύτης βαλλόμενοι λοιδορίαις, ὕβρεσιν, ἐπηρείαις, συκοφαντίαις. Οὐδὲ γὰρ τοῦτο μικρόν… καὶ γὰρ οὐσίας ἐπέδωκαν πολλοί… οἱ μὲν πατρίδος, οἱ δὲ καὶ αὐτῆς ἐξεβλήθησαν τῆς ζωῆς… πρὸς ἄρχοντας παρρησιαζόμενοι, βασάνων καταφρονοῦντες, ἀπειλῶν καταγελῶντες, δεικνύντες ὅσον ἐστὶν ἀρετὴ» .
Λίγο πιὸ κάτω ἀντιδιαστέλλει τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς καὶ κρατικοὺς διῶκτες μέ τὰ ἱερὰ θύματά τους: «ἐννόησον πόσας δώσουσιν οὗτοι δίκας ἐν τῷ φοβερῷ δικαστηρίῳ τότε ἐκείνῳ, πόσας ὑποστήσονται τιμωρίας, τὸ γε εἰς αὐτοὺς ἧκον, τὴν οἰκουμένην ταράξαντες ἅπασαν, τοσαύτας ἀνατρέψαντες ἐκκλησίας, τοσαύτῃ πολεμήσαντες εἰρήνῃ, μυρία πανταχοῦ σκάνδαλα θέντες; Οἱ δὲ παρ’ ἐκείνων παθόντες, ἅπερ ἔπαθον, μετὰ τῶν μαρτύρων, μετὰ τῶν Ἀποστόλων, μετὰ τῶν γενναίων καὶ ὑψηλῶν ἀνδρῶν στήσονται, λάμποντες ἀπὸ τῶν κατορθωμάτων, ἀπὸ τῶν παθῶν, ἀπὸ τῶν στεφάνων, ἀπὸ τῶν βραβείων, ἀπὸ τῆς πολλῆς παρρησίας… οἱ μὲν γὰρ ἐπιβουλευόμενοι, τὴν οἰκουμένην ἐραστὰς ἔχουσιν, ἐπαινετάς, θαυμαστάς, ἀνακηρύττοντας, στεφανοῦντας, τοὺς εἰδότας, τοὺς οὐκ εἰδότας, τοὺς ἀπὸ πραγμάτων, τοὺς ἀπὸ φήμης τὰ ἐκείνων μανθάνοντας, τοὺς συναλγοῦντας μυρίους, τοὺς συναγωνιζομένους, τοὺς τὰ χρηστὰ συνευχομένους αὐτοῖς πάντας» .
Μὲ ἰδιαίτερο ἐνθουσιασμὸ γράφει στὴν πολλὰ παθοῦσα διακόνισσα Πενταδία γιά τὴ νίκη τήν ὁποία κατήγαγε κατά τῶν ἐχθρῶν: «Χαῖρε τοίνυν καὶ εὐφραίνου τοιαύτην ἀραμένη νίκην, καὶ τοιούτους εὐκόλως ἐπιστομίσασα θῆρας, καὶ τὰς ἀναισχύντους αὐτῶν ἐμφράξασα γλώττας, καὶ λυσσῶντα ἀποῤῥάψασα στόματα. Τοιοῦτον γὰρ ἡ ἀλήθεια μεθ' ἧς ἠγωνίσω, καὶ ὑπὲρ ἧς ἐσφάγης πολλάκις … Χαῖρε τοίνυν καὶ εὐφραίνου (οὐ γὰρ παύσομαι συνεχῶς ταῦτα λέγων τὰ ῥήματα), ἀνδρίζου, καὶ κραταιοῦ, καὶ καταγέλα πάσης ἐπαγομένης σοι παρ' αὐτῶν ἐπιβουλῆς» .
Σὲ ἄλλη ἐπιστολή του στὴν ἰδία διακόνισσα Πενταδία τῆς ζητεῖ νὰ μὴν φύγει ἀπό τήν Πόλη ἀλλὰ νὰ παραμείνει ἐκεῖ καὶ νὰ συνεχίζει νὰ ἀγωνίζεται γιὰ νὰ ἐνθαρρύνει καί τοὺς ἄλλους πιστοὺς μέ τὸ ἀνδρεῖο παράδειγμά της: «Τῶν μὲν στεφάνων σε μακαρίζω, οὓς ἀνεδήσω καὶ νῦν, διὰ τῆς ἀνδρείας πάντα ἑλομένη παθεῖν ὑπὲρ τῆς ἀληθείας. Διὰ τοῦτο καὶ τὸν Θεὸν ὑπερασπίζοντά σου ἔχεις μετὰ πολλῆς τῆς σφοδρότητος. Ἕως γὰρ θανάτου, φησὶν, ἀγώνισαι ὑπὲρ τῆς ἀληθείας, καὶ ὁ Κύριος πολεμήσει ὑπὲρ σοῦ. Ὅπερ καὶ γέγονε. Μέχρι γὰρ τοσούτου δραμοῦσα τὸν καλὸν τοῦτον ἀγῶνα, πολλὰ ἄνωθεν ἐπεσπάσω τὰ βραβεῖα· τούτου μὲν οὖν ἕνεκεν χαίρω. Ἐπειδὴ δὲ ἔγνων, ὅτι βουλεύῃ περὶ ἀποδημίας, καὶ μεταστῆναι ἐκεῖθεν βούλει, παρακαλῶ σου τὴν τιμιότητα μηδὲν τοιοῦτον ἐννοῆσαι μηδὲ βουλεύσασθαι. Πρῶτον μὲν δι' αὐτὸ τοῦτο, ὅτι δὴ στήριγμα τῆς πόλεως εἶ τῆς αὐτόθι, καὶ λιμὴν εὐρὺς, καὶ βακτηρία, καὶ τεῖχος ἀσφαλὲς τοῖς καταπονουμένοις. Μηδὲ τοσαύτην ἀπὸ τῶν χειρῶν ἐμπορίαν ῥίψῃς, μηδὲ τοσοῦτον πρόῃ κέρδος, τοσούτους καθ' ἑκάστην ἡμέραν συνάγουσα θησαυροὺς ἀπὸ τῆς παρουσίας τῆς αὐτόθι. Οἵ τε γὰρ ὁρῶντες, οἵ τε ἀκούοντές σου τὰ κατορθώματα, οὐ μικρὰ κερδαίνουσιν. Οἶσθα δὲ ἡλίκον τοῦτο φέρει σοι τὸν μισθόν. Πρῶτον μὲν, ὅπερ ἔφην, διὰ τοῦτο παρακαλοῦμεν αὐτόθι μένειν· καὶ γὰρ πεῖραν οὐ μικρὰν δέδωκας τῆς ὠφελείας, ἣν παρέσχες διὰ τῆς αὐτόθι παραμονῆς» .
Συγκινητικὲς εἶναι οἱ ἐπιστολὲς ποὺ ἀπευθύνει στοὺς κληρικοὺς ποὺ βρίσκονται φυλακισμένοι γιὰ χάρη του: «Μακάριοι καὶ τῶν δεσμῶν ὑμεῖς, καὶ τῆς γνώμης, μεθ' ἧς φέρετε τὰ δεσμὰ, ἀποστολικὴν ἀνδρείαν ἐν τούτοις ἐπιδεικνύμενοι· ἐπεὶ κἀκεῖνοι καὶ μαστιγούμενοι, καὶ ἐλαυνόμενοι, καὶ δεσμούμενοι, μετὰ πολλῆς ταῦτα ἔφερον τῆς ἡδονῆς· οὐ μόνον δὲ μετὰ πολλῆς ἔφερον τῆς ἡδονῆς, ἀλλὰ καὶ τὰ αὑτῶν ἐποίουν ἐν ταῖς ἁλύσεσιν ὄντες, καὶ τὴν οἰκουμένην μεριμνῶντες ἅπασαν. Διὸ δὴ παρακαλῶ τὴν ὑμετέραν ἀγάπην μηδὲν ἐντεῦθεν ἀναπεσεῖν, ἀλλ' ὅσῳ πλείων ὑμῖν ἡ ὀδύνη γίνεται ἐξ ὧν πάσχετε, πλείονα καὶ τὴν προθυμίαν ἐπιδείξασθαι, καὶ καθ' ἑκάστην ἡμέραν μεριμνᾷν ὑπὲρ τῶν κατὰ τὴν οἰκουμένην Ἐκκλησιῶν, ὅπως ἂν γένοιτό τις διόρθωσις ἡ προσήκουσα, μηδὲ εἰς τὴν ὀλιγότητα ὑμῶν ἀπιδόντες, καὶ τῷ περιελαύνεσθαι πανταχόθεν, ὑπτιώτεροι γένησθε. Δι' ὧν γὰρ πάσχετε, μείζονα τὴν παρὰ τῷ Θεῷ παῤῥησίαν κτώμενοι, πλείονα εὔδηλον ὅτι καὶ τὴν δύναμιν ἕξετε» .
Σὲ ἄλλους κληρικοὺς ποὺ καὶ αὐτοὶ βρίσκονταν φυλακισμένοι γιὰ τὸν ἴδιο λόγο γράφει: «Μακάριοι καὶ τρισμακάριοι, καὶ πολλάκις τοῦτο ὑμεῖς τῶν καλῶν τούτων ἱδρώτων καὶ ἀγώνων, τῶν μόχθων, καὶ πόνων, καὶ τῶν κινδύνων, οὓς ὑπὲρ τῶν Ἐκκλησιῶν τῶν κατὰ τὴν οἰκουμένην κειμένων ὑπομεμενήκατε, λαμπροὶ μὲν ἐν γῇ, λαμπροὶ δὲ ἐν οὐρανοῖς διὰ τούτων γενόμενοι. Καὶ γὰρ ἄνθρωποι πάντες οἱ νοῦν ἔχοντες ἀνακηρύττουσιν ὑμᾶς, καὶ στεφανοῦσιν, ἐκπληττόμενοι τὴν εὐτονίαν ὑμῶν, τὴν ἀνδρείαν, τὴν καρτερίαν, τὴν προσεδρείαν. Ὅ τε φιλάνθρωπος Θεὸς, ὁ μείζονας ἐκ πολλοῦ τοῦ περιόντος τιθεὶς ἀεὶ τῶν πόνων τὰς ἀμοιβὰς, τοσούτοις ἀμείψεται ἀγαθοῖς, ὅσοις ἀμείβεσθαι Θεῷ πρέπον τοὺς οὕτω γενναίως ἀγωνιζομένους ὑπὲρ τῆς κατὰ τὴν οἰκουμένην ἅπασαν εἰρήνης. Διὰ τοῦτο καὶ ἡμεῖς οὐ παυόμεθα μακαρίζοντες ὑμᾶς, ἐντρυφῶντες ὑμῶν τῇ μνήμῃ διηνεκῶς, ἐπὶ διανοίας περιφέροντες, εἰ καὶ πολλῷ διῳκίσμεθα τῷ τῆς ὁδοῦ μήκει» .
Ὁ Χρυσόστομος ἐπαινεῖ, ἐνθαρρύνει καὶ προτρέπει τοὺς πιστοὺς κληρικοὺς καὶ λαϊκοὺς νὰ συνεχίσουν τὸν ἀγῶνα ἐναντίον τῆς νοσηρῆς ἐκκλησιαστικῆς καταστάσεως ποὺ ἀκολούθησε τήν ἐξορία του, διότι θεωροῦσε αὐτόν τὸν ἀγῶνα τους ὡς τὴ μοναδικὴ ἐλπίδα γιὰ ἀποκατάσταση τῆς κανονικῆς τάξεως στὴν Ἐκκλησὶα τῆς Κωνσταντινου-πόλεως: «Χρήσασθε τοίνυν εἰς καιρὸν τῇ προθυμίᾳ, καὶ δι' ἑαυτῶν, καὶ δι' ἑτέρων, ὧν ἂν οἷόν τε ᾖ, ταῦτα καὶ πρᾶξαι καὶ εἰπεῖν σπουδάσατε, ἵνα τὸ κατέχον κλυδώνιον καταστεῖλαι δυνήσεσθε. Μάλιστα μὲν γὰρ ἔσται τι καὶ πλέον σπουδαζόντων ὑμῶν» .
Σὲ ἐπιστολή του στὸν ἐπίσκοπο Θεοδόσιο τὸν παρακαλεῖ νὰ συνεχίσει τὸν ἀγῶνα πού καὶ τὸν ἲδιον τὸν ἀγωνιζόμενον τιμᾶ καὶ τὶς Ἐκκλησίες προφυλάσσει καὶ νὰ ἀποστρέφεται μέ τήν πρέπουσα ἀνδρεία αὐτοὺς ποὺ δημιούργησαν ταραχές στὴν οἰκουμένη καὶ συντάραξαν τὶς Ἐκκλησὶες. Θεωρεῖ ὁ ἱερὸς Πατὴρ ὅτι αὐτὴ ἡ ἀνδρεία στάση θὰ εἶναι ἡ ἀρχὴ ἀπαλλαγῆς ἀπό τὴ συμφορά, αὐτὸ θὰ εἶναι ἡ ἀσφάλεια γιά τὶς Ἐκκλησίες αὐτὸ θὰ βοηθήσει στὴν ἐξάλειψη τῶν δεινῶν, ὅταν οἱ σώφρονες διακόψουν κάθε ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μὲ «τοὺς τοσαύτας ταραχὰς ἐμβαλόντας»: «παρακαλοῦμεν ὑμᾶς καθάπερ καὶ ἔμπροσθεν ἐποιήσατε, κοσμοῦντες τε ἑαυτοὺς καὶ τὰς Ἐκκλησίας ἀσφαλιζόμενοι, οὕτω καὶ νῦν ποιήσατε, καί τοὺς τοσαύτας ταραχὰς ἐμβαλόντας εἰς τήν οἰκουμένην ἅπασαν καὶ τὰς Ἐκκλησίας διαταράξαντας ἀποστρέφεσθαι μετά τῆς προσηκούσης ὑμῖν ἀνδρείας. Τοῦτο γὰρ ἀρχή τῆς λύσεως τοῦ χειμῶνος, τοῦτο ἀσφάλεια ταῖς Ἐκκλησίαις, τοῦτο τῶν κακῶν διόρθωσις, ὅταν ὑμεῖς οἱ ὑγιαίνοντες ἀποστρέφησθε καὶ μηδὲν ἒχητε πρὸς αὐτοὺς» .
Ε. Συμπερασματικὰ: Εἶναι ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ὑπερασπιστὴς σχίσματος;
Ἀσφαλῶς, ὄχι! Ὅμως, πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ προτρέπει τοὺς πιστοὺς ποὺ τὸν σέβονταν νὰ παραμείνουν μακρυὰ ἀπὸ τοὺς ἐπισκόπους τους νὰ μὴν ἔχουν καμμία λειτουργικὴ κοινωνία μαζὶ τους καὶ νὰ μὴν τοὺς μνημονεύουν ὡς κανονικοὺς ποιμένες τους;
Ὅπως πολὺ συνοπτικὰ εἴδαμε ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος οὐδέποτε ἀποδέχθηκε τὶς ἀποφάσεις τῶν συνόδων Δρυὸς καὶ Κωνσταντινουπόλεως ποὺ τὸν καθαίρεσαν καὶ ἀφόρισαν. Τὴν ἰδία στάση τήρησε καὶ μέρος τοῦ πιστοῦ λαοῦ τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ ἀρνήθηκε τὴν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μὲ τοὺς διαδόχους του. Ἔτσι δημιουργήθηκε στὴν Βασιλεύουσα τὸ “σχίσμα” τῶν Ἰωαννιτῶν. Καὶ ὅμως ὁ Ἰωάννης ἀντὶ νὰ ἐπιπλήξει τοὺς πιστοὺς γιὰ τὴ ”σχισματικὴ” τους συμπεριφορὰ τοὺς ἐπαινεῖ ἰδιαιτέρα καὶ τοὺς ἐνθαρρὺνει νὰ τὴν συνεχίσουν! Ὅμως, πῶς εἶναι δυνατὸν ὁ κατ’ ἐξοχὴν ὑπερασπιστὴς τῆς κανονικῆς τάξεως, ὁ διαπρύσιος κήρυκας τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας καὶ σφοδρὸς πολέμιος τοῦ σχίσματος νὰ ἐπαινεῖ καὶ οὐσιαστικὰ νὰ ἐνθαρρύνει τὸ “σχίσμα” τῶν πνευματικῶν του παιδιῶν;
Θὰ πρέπει νὰ προσεχθεῖ ἰδιαιτέρα ὅτι ὁ Ἰ. Χρυσόστομος δὲν προσεγγίζει τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητα ἐπιπόλαια, μὲ νομικοὺς ὃρους καὶ ἐξωτερικὰ κριτήρια ἀλλὰ καθαρὰ ἁγιοπνευματικά. Δὲν τὸν ἐνδιαφέρει μιὰ ἐξωτερική, ἐπίπλαστη ἑνότητα ποὺ δὲν ἑδράζεται ἐπὶ στερεᾶς βάσεως καὶ δὲν διαποτίζεται ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Εὔστοχα ἐπισημαίνει ὁ μελετητὴς τοῦ ἱεροῦ Πατρὸς καὶ ἐκφραστὴς τοῦ χρυσοστομικοῦ ἤθους, πρωτοπρεσβύτερος π. Θεόδωρος Ζήσης, ἀναφερόμενος στὴ χρυσοστομική ἑρμηνεία τοῦ Παύλειου «ἓν σῶμα καὶ ἓν πνεῦμα» (Ἐφεσ. 4, 4) : «Πιστεύει ὁ αὐθεντικὸς ἑρμηνευτὴς τοῦ Παύλου, … ὅτι καλῶς ὁ Ἀπόστολος μετὰ τὸ “ἓν σῶμα” ἔθεσε καὶ τὸ “ἓν πνεῦμα”, γιὰ νὰ δείξει ὅτι … δὲν ἀρκεῖ νὰ εἶναι κανεὶς ἐνσωματωμένος στὴν Ἐκκλησὶα, στὸ “ἓν σῶμα”, χρειάζεται νὰ ἔχει καὶ τὸ πνεῦμα τῆς Ἐκκλησίας, καὶ αὐτὸ ἰσχύει … ὄχι μὲ τοὺς αἱρετικοὺς… ἀλλὰ μὲ ὅσους Ὀρθοδόξους ἀνήκουν στὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, δὲν ἔχουν ὅμως τὸ πνεῦμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ εἶναι φίλοι τῶν αἱρετικῶν» .
Γιὰ τὸν Ἰ. Χρυσόστομο ἡ ἀπουσία τοῦ Πνεύματος τῆς Ἀληθείας σὲ ἕνα ἐκκλησιαστικὸ σῶμα καταλύει τὴν οὐσιαστικὴ ἑνότητά του ἀκόμα καὶ ὅταν πληροῦνται τὰ λοιπὰ ἐξωτερικὰ στοιχεῖα ποὺ τὴ συγκροτοῦν καὶ συνεπῶς καθιστᾶ τὸ ἐκκλησιαστικὸ αὐτὸ σῶμα ὄχι Σῶμα Χριστοῦ ἀλλὰ σχισματικὴ ὁμάδα. Σὲ αὐτὴ τὴν περίπτωση οἱ πιστοὶ ἔχουν καθῆκον ἀναλόγως μὲ τὴ θέση καὶ τὶς δυνατότητές τους νὰ ἀντισταθοῦν ἀγωνιζόμενοι ἐναντίον τῆς σχισματικῆς αὐτῆς ὁμάδας. Ἀντιθέτως, σὲ κρίσιμες καὶ ἔκτακτες στιγμὲς τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας ἔχει παρατηρηθεῖ ὅτι ὃπου ὑπάρχει πόνος, ἀγωνία καὶ ἀγῶνας γιὰ πιστότητα στὴν ἐκκλησιαστικὴ τάξη καὶ παράδοση, ἐκεῖ, ἀκόμα καὶ ὅταν ἐξωτερικὰ φαίνεται νὰ ὑφίσταται σχισματικὴ κατάσταση, ἐπαναπαύεται τὸ Πνεῦμα τῆς Ἀληθείας, ἐκεῖ βρίσκεται ὁ Χριστός, ἐκεῖ φανερώνεται ἡ Ἐκκλησία Του. Δὲν πρόκειται, λοιπόν, περὶ σχίσματος, ἀλλὰ γιὰ τὴν ἁγία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ! Αὐτὸ μᾶς ἔδειξαν οἱ Ἰωαννίτες …
Μὲ ἂλλα λόγια, γιὰ τὸν Ἰωάννη, σὲ σχίσμα βρίσκονται ὅσοι περιφρονοῦν καὶ ἐνεργοῦν ἀντίθετα μὲ τὴν κανονικὴ τάξη καὶ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας ἀκόμα καὶ ὅταν ἔχουν μὲ τὴν ἀνοχὴ ἢ τὴν συνεπικουρία τῆς κρατικῆς ἐξουσίας ὑψηλὴ θέση στὴν Ἱεραρχία καὶ ἀναγνωρίζονται ὡς ἐκκλησιαστικοὶ ἡγέτες. Ἀντίθετα, δὲν εἶναι σχισματικοὶ ἀλλὰ κανονικὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας ἂξια τιμῆς καὶ σεβασμοῦ ὅσοι ὑπακούουν, σέβονται, τιμοῦν καὶ ἀγωνίζονται γιὰ τὴν κανονικὴ τάξη καὶ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας ἀκόμα καὶ ἂν εἶναι ὀλίγοι ἢ βρίσκονται σὲ διάσταση καὶ δὲν κοινωνοῦν ἐκκλησιαστικὰ μὲ τοὺς ἔχοντες τοὺς θρόνους ἐπισκόπους οἱ ὁποῖοι οὐσιαστικὰ εἶναι «ψευδεπίσκοποι καὶ ψευδοδιδάσκαλοι» (κανόνας 15ος Πρωτοδευτέρας).
Οἱ διάδοχοι, λοιπόν, τοῦ Χρυσοστόμου Ἀρσάκιος καὶ Ἀττικὸς μὲ τὴν συνειδητὴ παρανομία καὶ τὴν περιφρόνηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς τάξεως αὐτοὶ ὁδηγήθηκαν στὸ σχίσμα, τὸ ὁποῖο ἀγωνίστηκαν μὲ αὐξημένο προσωπικὸ κόστος νὰ ἐξαλείψουν οἱ Ἰωαννίτες.
Εἶναι ἀπολύτως σαφὴς ἡ θέση τῶν σαράντα ἐπισκόπων ποὺ στάθηκαν στὸ πλευρὸ τοῦ Χρυσοστόμου, οἱ ὁποῖοι μὲ τὴ σύμφωνη γνώμη τοῦ Ἰωάννη ἀπάντησαν στὴ σύνοδο τῆς Δρυὸς καὶ ἰδιαιτέρως στὸν Ἀλεξανδρείας Θεόφιλο: «Μὴ κατάλυε τὰ πράγματα τῆς Ἐκκλησίας, καὶ μὴ σχίζε τὴν Ἐκκλησίαν, δι’ ἣν ὁ Θεὸς εἰς σάρκα κατῆλθεν» . Δηλαδή, ἔργο σχίσματος διαπράττει ὅποιος μὲ βάση τοὺς ἱεροὺς κανόνες παρανομεῖ.
Αὐτὸ ἐπαναλαμβάνει καὶ ὁ Ἰ. Χρυσόστομος καὶ ἀκριβολογεῖ σημειώνοντας: «δύο γὰρ εἰσὶ διαιρέσεις ἀπὸ τοῦ σώματος τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ . μιὰ μέν, ὅταν ψέξωμεν τὴν ἀγάπην, δεύτερα δὲ ὅταν ἀνάξια τοῦ τελεῖν εἰς ἐκεῖνο τὸ σῶμα τολμήσωμεν . ἑκατέρως γὰρ χωρίζομεν ἑαυτοὺς τοῦ πληρώματος» . Δὲν πρόκειται, λέει ὁ ἱερὸς Πατήρ, γιὰ διαίρεση τοῦ Σώματος ἀλλὰ γιὰ «διαίρεση ἀπὸ τοῦ σώματος τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ», ἡ ὁποία διαπράττεται μὲ δύο τρόπους: Στὴν πρώτη περίπτωση ἔχουμε σχίσμα ὅταν ἔχει ψυγεῖ ἡ ἀγάπη καὶ χωριζόμαστε. Στὴ δεύτερη περίπτωση σχίσμα δημιουργεῖται ἀπὸ ὅσους τολμοῦν νὰ ἐνεργήσουν παρανομίες πάνω στὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τὴν Ἐκκλησία. Στὴ δεύτερη περίπτωση αὐτὸς ποὺ ἐνεργεῖ κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο χωρίζει τὸν ἑαυτὸ του ἀπὸ τὸ Σῶμα, «χωρίζομεν ἑαυτοὺς τοῦ πληρώματος». Ἀκριβέστερα γιὰ τὸν ἱερὸ Πατέρα δὲν ἔχουμε σχίσιμο τῆς Ἐκκλησίας, διότι ἡ ἑνότητά της παραμένει ἀδιατάρακτη, ἀλλὰ ἀπόσχιση «ἀπὸ τοῦ σώματος τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ» ὅσων τολμοῦν νὰ ἀσεβήσουν στὸ ἱερὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας.
Μὲ ἀλλὰ λόγια ἡ ἑνότητα μὲ τὴν Ἐκκλησία δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἀπροϋπόθετη. Θεμελιώδης προϋπόθεση γιὰ νὰ ἑδρασθεῖ σὲ στερεὰ βάση ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητα εἶναι ἡ ἀλήθεια, δηλαδὴ ἡ πιστότητα στὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση καὶ τάξη. Ὅποιος περιφρονεῖ τὴν ἀλήθεια αὐτὸς «σχίζει τὴν Ἐκκλησὶα» ἤ ἀκριβεστέρα ἀποσχίζεται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, αὐτὸς δημιουργεῖ τὸ σχίσμα καὶ αὐτὸς εἶναι ὑπαίτιός του.
Αὐτὴ ἀκριβῶς τὴν ἐκκλησιολογία ποὺ διαποτίζει ὁλόκληρη τὴν ἐκκλησιαστικὴ μας παράδοση ἦλθε ὁ 15ος Κανόνας τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου ἐπὶ Μ. Φωτίου νὰ τὴν περιβάλει μὲ κανονικὸ κῦρος: Αἰτιολογώντας γιατὶ δὲν πρέπει νὰ τιμωρηθοῦν ἀλλὰ ἀντιθέτως «τῆς πρεπούσης τιμῆς τοῖς ὀρθοδόξοις ἀξιωθήσονται» ὅσοι κληρικοὶ -ἀκόμα καὶ πρὸ συνοδικῆς καταδίκης- διακόπτουν τὴν κοινωνία καὶ δὲν μνημονεύουν (δηλαδὴ ἀποτειχίζουν) τὸν ἐπίσκοπο ποὺ κηρύττει δημόσια αἵρεση, ἀποφαίνεται ὅτι αὐτοὶ δὲν δημιουργοῦν σχίσμα μὲ τὸ νὰ διακόπτουν τὴν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία ἀλλὰ ἀντίθετα φρόντισαν νὰ γλυτώσουν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ σχίσματα: «οὐ σχίσματι τὴν ἕνωσιν τῆς ἐκκλησίας κατέτεμον, ἀλλὰ σχισμάτων καὶ μερισμῶν τὴν ἐκκλησίαν ἐσπούδασαν ῥύσασθαι» ἀφοῦ «οὐ γὰρ ἐπισκόπων, ἀλλὰ ψευδεπισκόπων καὶ ψευδοδιδασκάλων κατέγνωσαν» .
Οὐσιαστικὰ στὴν περίπτωση τῶν Ἰωαννιτῶν τέθηκε τὸ διαχρονικὸ καὶ πάντα κρίσιμο ἐρώτημα: Ποιός, τελικά, ἔχει ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα; Αὐτὸς ποὺ συμμορφώνεται μὲ τὴν παρανομία καὶ τὴν ἀσέβεια καί ὑποτάσσεται δουλικὰ ὑπηρετώντας ὄχι τὴν ἀλήθεια ἀλλὰ διαφορὲς σκοπιμότητες πρὸς ἴδιον, συνήθως, ὄφελος ἢ αὐτὸς ποὺ ἀγωνιᾶ γιὰ τὴν ἀλήθεια καὶ ἀγωνίζεται μὲ ταπείνωση καὶ φόβο Θεοῦ καταβάλλοντας ἐνίοτε καὶ αὐξημένο προσωπικὸ κόστος;
Ἡ Ἐκκλησία τὸ 438 μ.Χ., 30 χρόνια μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Μεγάλου Πατρός, ἀποκατέστησε καὶ τυπικὰ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως Ἰωάννη καὶ δικαίωσε τὸ φρόνημα, τὸ ἦθος καὶ τοὺς ἀγῶνες τῶν Ἰωαννιτῶν καταδικάζοντας μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο ὅλες τὶς παρανομίες, ἀθλιότητες, ἀσέβειες καὶ αὐθαιρεσίες ποὺ διέπραξαν πάνω στὸ ἐκκλησιαστικὸ Σῶμα οἱ πρὸς καιρὸν ἰσχυροὶ ἐκκλησιαστικοὶ καὶ κρατικοὶ παραγόντες, οἱ πραγματικὰ σχισματικοὶ.
Πορεία τῆς δεύτερης ἐξορίας τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου (404-407 μ.Χ.)
(Α. THIERRY, Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, Μεγαλομάρτυρας μετὰ τοὺς διωγμούς, μτφρ. Θ. Σουγκάκη-Β. Τάτση, ἐκδ. «Χριστιανικὴ Ἐλπίς», Θεσσαλονίκη 20032, σ. 330-331).
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΡΙΑΚΟΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΑ (22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2023)
«Ταῦτα μελέτα, ἐν τούτοις ἴσθι» (Α΄ Τιμόθ. Δ΄ 15).
Ἡ ἀξία τοῦ Θείου Λόγου.
Ὁ Θεῖος Ἀπόστολος Παῦλος, γράφει
πρὸς τὸν μαθητήν του, τὸν Ἀπόστολον Τιμόθεον ἐπίσκοπον Ἐφέσου, - ὅστις καὶ …
κατὰ σύμπτωσιν, ἑορτάζει σήμερον, – καὶ μεταξὺ τῶν λοιπῶν συμβουλῶν διὰ τῶν ὁποίων
τὸν κατευθύνει εἰς τὴν ὑψίστην ἀποστολήν του, τοῦ συνιστᾷ καὶ τὴν ὡς ἄνω
προτροπήν. Οἱ λόγοι τοῦ Παύλου, δὲν εἶναι λόγοι ἀνθρώπινοι καὶ παροδικοί, ἀλλὰ
εἶναι Θεῖοι Λόγοι οἵτινες καὶ ἔχουσι Θείαν δύναμιν, καὶ οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦσι τὴν
ἀπαραίτητον στήριξιν καὶ δύναμιν διὰ τὸν μαθητήν του …! Δὲν τὸν ἐνισχύει δι’ ὑλικῶν
καὶ κοσμικῶν ἐφοδίων, οὔτε, βεβαίως, τὸν κατευθύνει μὲ συμβουλὰς ματαίας καὶ ἀσχέτους
πρὸς τὴν Θείαν ἀποστολήν του! Αἱ συμβουλαὶ τοῦ Παύλου, - ὡς ἠκούσαμεν ταύτας,
σήμερον, ἐκ τοῦ Ἀποστολικοῦ ἀναγνώσματος, - εἶναι καθοριστικαὶ καὶ ἄμεσοι ὡς πρὸς
τὴν ὠφέλειαν καὶ σωτηρίαν καὶ τοῦ ἰδίου, ἀλλὰ καὶ τοῦ ποιμνίου του!
Ὁ Λόγος τοῦ Κυρίου τὸν ὁποῖον ὁ ἴδιος
ὁ Κύριος ἐδίδαξεν εἰς τὸν Παῦλον, - εὐθὺς μετὰ τὸ ὅραμα ἐκεῖνο τῆς Δαμασκοῦ, καὶ
τὴν μετάνοιαν καὶ ἐπιστροφὴν καὶ βάπτισίν του, - αὐτὸς οὗτος ὁ Θεῖος Λόγος εἶναι
ἐκεῖνος διὰ τοῦ ὁποίου, καλεῖται ὁ Τιμόθεος ἵνα παιδαγωγήσῃ καὶ καταρτίσῃ τὸ
ποίμνιόν του! Ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ ὁ παντοδύναμος, εἶναι τὸ … «μεγάλο ὅπλο» καὶ τοῦ
Τιμοθέου, ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν ἄλλων Ἀποστόλων καὶ τῶν πατέρων καὶ τῶν Ἁγίων, ἐπὶ
τοῦ ὁποίου, καὶ οἱ ἴδιοι θὰ στηρίζωνται, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἄλλους θὰ στηρίζουν καὶ
θὰ κατευθύνουν εἰς τὴν σωτηρίαν! Τοῦτο, ἄλλωστε, συνέστησεν ὁ Διδάσκαλος εἰς αὐτούς,
ὀλίγον πρὸ τῆς Θείας Αὐτοῦ Ἀναλήψεως! Συγκεκριμμένως, … ὅταν ἐκάλεσε τούτους ἵνα
πορευθῶσιν «εἰς πάντα τὰ ἔθνη», καὶ ἵνα κηρύξωσι πρὸς τοὺς «ἐν
σκότει καὶ σκιᾷ θανάτου καθημένους», … ὑπεγράμμισεν, ὅτι … «διδάσκοντες
αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν» (Ματθ. ΚΗ΄ 20)!
Οὗτος εἶναι ὁ Παντοδύναμος ἐκεῖνος
Λόγος, διὰ τοῦ ὁποίου ἐδημιουργήθῃ, ἀλλὰ καὶ συντηρεῖται, πᾶς ὁ ὁρατὸς καὶ ἀόρατος
κόσμος! Οὗτος εἶναι, ὁ Λόγος ἐκεῖνος τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ζωοποιός, διὰ τοῦ ὁποίου … ἀσθενεῖς
ἠγέρθησαν ἐκ τῶν κλινῶν τῶν ἀσθενειῶν των, τυφλοὶ ἐπανεῦρον τὴν ὅρασίν των,
λεπροὶ ἐκαθαρίσθησαν, δαιμονιῶντες ἀπηλλάγησαν ἐκ τῶν πονηρῶν πνευμάτων,
παραλυτικοὶ εἶδον καὶ πάλιν κινούμενα τὰ … νεκρὰ σωματικά των μέλη, καὶ νεκροί,
ἀκόμη, ἠγέρθησαν ἐκ τῶν τάφων καὶ ἐπανῆλθον εἰς τὴν ζωήν! Οὗτος ὁ Θεῖος Λόγος,
εἶναι ἐκεῖνος τὸν ὁποῖον, ὁ Τιμόθεος καλεῖται νὰ μελετᾷ καὶ νὰ εἶναι ἀφοσιωμένος
πρὸς τοῦτον, … καί, βεβαίως, ὄχι μόνον οὗτος (ὁ Τιμόθεος), ἀλλὰ καὶ πάντες οἱ
θέλοντες, εὐσεβῶς καὶ κατὰ Θεὸν … ζῆν!
Γνωρίζομεν, ἆραγε, ποῖος εἶναι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ;
Εἶναι, δυστυχῶς, πικρὰ ἡ ἀλήθεια,
ὅτι ἀκόμη καὶ … συνειδητοὶ χριστιανοί, ἀκόμη καὶ κληρικοί, χαμηλόβαθμοι καὶ ὑψηλόβαθμοι,
… δὲν γνωρίζουσι, ἀλλ’ οὔτε καὶ ἐνδιαφέρονται διὰ τὸν Θεῖον Νόμον! Ἀναγινώσκουσι
μὲν ἀποσπασματικῶς τοῦτον, κατὰ τὰς ὧρας τῆς Θείας λατρείας, ἀλλὰ δὲν μελετῶσι
κατ’ ἰδίαν καὶ ἐμβριθῶς τοῦτον, ὡς τὴν … μόνην Ἀλήθειαν! Ἡ Ἁγία Γραφὴ εἶναι ἁπλῶς,
ἕνα βιβλίο ἐπὶ πλέον εἰς τὴν βιβλιοθήκην τῶν ὡς ἄνω ἀναφερθέντων, καὶ ἴσως … ἓν
διακοσμητικὸν στοιχεῖον! Ὅμως, διὰ τῶν προεκτεθεισσῶν συμβουλῶν καὶ παραινέσεων
τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, … ὄχι ἁπλῶς θὰ πρέπῃ νὰ μελετῶμεν τὸν Θεῖον Λόγον, ἀλλὰ νὰ
γίνῃ Οὗτος, ὁ βασικὸς κανὼν εἰς τὴν ζωήν μας! Νὰ … προσαρμοσθῶμεν εἰς Αὐτόν! Νὰ
κινούμεθα … μὲ «γνώμονα καὶ πυξίδα»,
τὰς Θείας ἐντολάς …! Ἐκεῖνος ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν Ἰησοῦν τοῦ Ναυῆ, - «οὐκ ἀποστήσεται
ἡ βίβλος τοῦ νόμου τούτου ἐκ τοῦ στόματός σου, καὶ μελετήσεις ἐν αὐτῷ ἡμέρας καὶ
νυκτός, ἵνα εἰδῇς ποιεῖν πάντα τὰ γεγραμμένα· τότε εὐοδωθήσῃ, καὶ εὐοδώσεις τὰς
ὁδούς σου καὶ τότε συνήσεις» (Ἰησ. Ναυῆ Α΄ 8), – θὰ ἔπρεπε νὰ ἰσχύῃ καὶ
δι’ ἡμᾶς, ἅπαντας τοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς!
Τοῦτό δε, διότι, τὸ μικρὸν τοῦτο
βιβλίον, - τὸ ὁποῖον ἀξιούμεθα νὰ δυνάμεθα νὰ κατέχωμεν καὶ νὰ μελετῶμεν, καὶ τὸ
ὁποῖον, πρὶν … κάποιας δεκαετίας, ἠδύνατο νὰ ἀποκτήσῃ κάποιος, καταβάλων
τεράστιον κόστος, - εἶναι ὁ ἴδιος ὁ … Λόγος! Εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός! Εἶναι ἡ
μόνη … Ἀλήθεια! Ἄν, δι’ ἄλλα ἀναγνώσματα, … κοπτώμεθα καὶ ἐξοδεύομεν … οὒκ ὀλίγα,
διὰ τοῦτον, τὸν ΜΟΝΟΝ, ἐπὶ τῆς γῆς, ΘΗΣΑΥΡΟΝ, θὰ ἔπρεπε νὰ δαπανήσωμεν καὶ αὐτὴν
ταύτην τὴν ἀπαραίτητον τροφὴν καὶ ἐνδυμασίαν ἡμῶν, προκειμένου νὰ μανθάνωμεν τὰς
Θείας Ἀληθείας καὶ ἐν ταυτῷ νὰ ἐκβάλλωμεν εἰς τὸ περιθώριον, τὰ ψεύδη διὰ τῶν ὁποίων
μᾶς τροφοδοτεῖ ἀκαταπαύστως ὁ κόσμος καὶ οἱ … ὑπηρέται του!
«Πιστὸς ὁ λόγος καὶ πάσης ἀποδοχῆς
ἄξιος», εἶπε σήμερον ὁ Παῦλος εἰς τὸν μαθητήν του˙ καὶ τοῦτο σημαίνει, ὅτι
… δὲν θὰ πρέπῃ νὰ ἀμφιβάλλωμεν, οὐδὲ νὰ ἀμφισβητῶμεν … εἰς τὸ παραμικρόν, τὰς Ἀληθείας
τοῦ Θείου Νόμου! «Πιστὸς ὁ λόγος» … καὶ μάλιστα τόσον πιστὸς καὶ ἀληθὴς καὶ ἀξιόπιστος,
ὅσον οὐδεὶς ἄλλος …! Τόσον ἀληθὴς καὶ σωτήριος, … ὥστε, ὁ μέγας οὗτος κορυφαῖος
Ἀπόστολος νὰ ὁμιλῇ … καθέτως, περὶ τοῦ οἵουδήποτε ἄλλου ἀνθρωπίνου, ἢ καὶ
«θείου» λόγου, λέγων τοῦτα τὰ μοναδικά … «ἀλλὰ καὶ ἐὰν ἡμεῖς ἢ ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εὐαγγελίζηται
ὑμῖν παρ' ὃ εὐηγγελισάμεθα ὑμῖν, ἀνάθεμα ἔστω. ὡς προειρήκαμεν, καὶ ἄρτι
πάλιν λέγω· εἴ τις ὑμᾶς εὐαγγελίζεται παρ' ὃ παρελάβετε, ἀνάθεμα ἔστω»
(Γαλ. Α΄ 8-9)! Τοῦτον, ὅμως … δυστυχῶς, τὸν μόνον σωτήριον καὶ Ἀληθῆ
Λόγον, τὸν περιεφρονήσαμεν, - ὡς προείπωμεν, - καὶ προετιμίσαμεν λόγους ἄλλους,
ἀνθρωπίνους καὶ ψευδεῖς καὶ ἀνοήτους καὶ εὐτελεῖς καὶ προστύχους καὶ βλασφήμους,
καὶ …, καὶ … καὶ …!
Ὁ Αἰώνιος Θεῖος Λόγος!
Ὅσον, ὅμως, καὶ ἐὰν ἡμεῖς, ἀποβάλλαμεν
ἐκ τῆς ζωῆς μας, τὸν Λόγον τοῦ Κυρίου τὸν … Ἀθάνατον, καὶ προετιμήσαμεν …
λόγους κοσμικοὺς, ἀνθρωπίνους καὶ ἀνοήτους, … ἂς ἔχωμεν ὑπ’ ὄψιν μας, ὅτι … δὲν
εἴμεθα οἱ … πρῶτοι! Ἄλλοι, πολὺ περισσότεροι καὶ κατέχοντες τὰ ὕπατα κοσμικὰ ἀξιώματα,
προέλαβον ἡμᾶς εἰς τὸ νὰ προσβάλλωσι καὶ βλασφημήσωσι τὸν Λόγον τοῦ Κυρίου, ἀλλ’
οὗτοι πάντες ἐχάθησαν καὶ ἐξεχάσθησαν καὶ συνετρίβησαν, καὶ μόνον ἡ ἀπαισία ἱστορική
τους μνήμη, συνεχίζει νὰ … ρυπαίνῃ τὰς σελίδας τῆς ἱστορίας! Τοῦτο, … ἂς τὸ ἔχουσιν
ὑπ’ ὄψιν τους, ἅπαντες ἐκεῖνοι οἱ … ἀνόητοι «φιλόδοξοι», οἵτινες θεωροῦσιν, ὅτι
θὰ καταρρίψωσι καὶ θὰ ἐξαφανίσωσι τὸν Λόγον τοῦ Θεοῦ! «Πρὸς κέντρα λακτίζωσιν»,
ὡς εἶπεν ὁ Κύριος πρὸς τὸν Σαῦλον, κατ’ ἐκεῖνο τὸ προαναφερθέν, ὅραμα τῆς
Δαμασκοῦ!
Πρὸς ἐκείνους, ὅμως, οἵτινες … ἐπιμένουσιν
εἰς τὴν Θείαν χάριν καὶ Ἀγάπην τοῦ Σωτῆρος, καὶ … ὁ Θεῖος Λόγος εἶναι δι’ αὐτοὺς
ἡ πηγὴ τῆς Ζωῆς καὶ τῆς Ἀθανασίας, λέγομεν ἀπεριστρόφως καὶ μετὰ πάσης
βεβαιότητος, ὅτι … «Πιστὸς Κύριος ἐν πᾶσι τοῖς Λόγοις Αὐτοῦ» (Ψαλμ. ΡΜΔ΄ 13α)!
Ἀρχιμ.
Τιμόθεος Γ. Παπασταύρου
Ἱεροκῆρυξ
Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν
ΚΥΡΙΑΚΗ ΕΙΚΟΣΤΗ ΕΝΑΤΗ (15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2023)
«δι’ ἃ ἔρχεται ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας» (Κολ. Γ΄
6).
Ὀργὴ Θεοῦ.
Ὀργίζεται, ἆραγε, ὁ Θεός; Ἕνα ἐρώτημα,
ἡ ἀπάντησις τοῦ ὁποίου, διχάζει τοὺς πατέρας καὶ ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας! Οἱ
μέν, θεωροῦσιν ὅτι ὁ Κύριος ὡς ἡ … αὐτο-ἀγάπη, δὲν ὀργίζεται ἀπέναντι στὸ ἠγαπημένο
του πλᾶσμα … τὸν ἄνθρωπο, καὶ χαρακτηρίζουσι αὐτὴν ταύτην τὴν ὀργήν, ὡς ἀδυναμίαν,
κάτι τὸ ὁποῖον δὲν δύναται νὰ προσιδιάζῃ εἰς τὸν Πανάγαθον καὶ Τέλειον Θεόν!
Θεωροῦσι δὲ ἐπὶ πλέον, ὅτι ἡ … «ὀργή τοῦ
Θεοῦ», περὶ τῆς ὁποίας ἐπανειλημμένως ἀναγράφει ἡ Ἁγία Γραφή, εἶναι
κατ’ οὐσίαν ἡ … ὀργὴ τοῦ κακοῦ καὶ τῶν ἁμαρτιῶν μας, ἡ ὁποία ξεσπᾷ ἐπὶ τῶν
ποιούντων τὰ ἄνομα καὶ ἁμαρτωλά …!
Οἱ ὑποστηρικταὶ τῆς ἀντιθέτου ἀπόψεως,
ἐμμένουσι κατὰ κυριολεξίαν, εἰς τὴν ἀκρίβειαν τῆς Ἁγιογραφικῆς φρασεολογίας καὶ
θεωροῦσιν, ὅτι … ὄντως ὁ Κύριος ὀργίζεται κατὰ τοῦ κακοῦ καὶ τῆς ἁμαρτίας, ἀλλὰ
καὶ τῶν ἐργαζομένων ταῦτα! Ὑποστηρίζουσι δέ, ὅτι ἡ τελειότης τοῦ Θεοῦ,
παραμένουσα ἀσυμβίβαστος πρὸς τὸ … ἔκνομον καὶ ἁμαρτωλόν, διεγείρει τὴν Θείαν ὀργήν,
οὐχὶ ὡς ἐκδίκησιν καὶ ἀνταπόδοσιν, ἀλλ’ ὡς φυσικὴν ἔκφρασιν τῆς Θείας καὶ
τελείας φύσεως! Ὀργίζεται ὁ Κύριος, - ὑποστηρίζουσιν οὗτοι, - ὡς ἐμφαίνεται τοῦτο,
κατ’ ἐπανάληψιν, εἴς τε τὴν Παλαιὰν ἀλλὰ καὶ τὴν Καινὴν Διαθήκην. Τὴν τοιαύτην δὲ
ὀργήν, βλέπομεν ἀκόμη χαρακτηριστικώτερον, καὶ ὡς ἐκδήλωσιν τοῦ ἀναμαρτήτου
Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, κυρίως, εἰς τὴν ἀντίδρασιν τῶν Ἑβραίων, κατὰ τὴν
θεραπείαν τοῦ, «ἐξηραμμένην ἔχοντος τὴν
χεῖρα»! Τότε, κατὰ τὸ ἱερὸν κείμενον, … «περιβλεψάμενος αὐτοὺς μετ᾿ ὀργῆς,
συλλυπούμενος ἐπὶ τῇ πωρώσει τῆς καρδίας αὐτῶν, λέγει τῷ ἀνθρώπῳ· ἔκτεινον τὴν
χεῖρά σου. Καὶ ἐξέτεινε, καὶ ἀποκατεστάθη ἡ χεὶρ αὐτοῦ ὑγιὴς ὡς ἡ ἄλλη» (Μάρκ.
Γ΄ 5)!
Ἡμεῖς, ἆραγε, φοβούμεθα τὴν ὀργὴν τοῦ Θεοῦ, ἢ ἔστω τὴν ὀργὴν τῶν ἁμαρτιῶν μας;
Ὁ μέγας σύγχρονος Ἅγιος
Πορφύριος, ἀπαντῶν εἰς τὸ προαναφερθὲν ἐρώτημα, (ἐάν, δηλαδή, ὁ Θεὸς ὀργίζεται),
ἐτόνιζεν ὅτι, … «ὁ μὲν Κύριος, ὡς τέλειος
καὶ Ἅγιος, δὲν ὀργίζεται, ἀλλ’ ἐπιτρέπει – διὰ τὸν σωφρονισμόν μας, - νὰ
παιδευώμεθα ὑπὸ τῶν ἁμαρτιῶν μας, προκειμένου νὰ "καταλαβαίνωμεν
τὰ λάθη μας", καὶ νὰ ἐπιστρέφωμεν κοντά Του ἐν μετανοίᾳ»!
Τὸ ζητούμενον, ὅμως, εἶναι τοῦτο: Ἀντιλαμβάνεται ὁ ἄνθρωπος τὰς «πτώσεις» του;
Γνωρίζει πότε ἁμαρτάνει; Ἀναζητεῖ τὴν ἐπιστροφήν του εἰς τὸν Κύριον, καθὼς καὶ
τὴν θεραπείαν του; Φοβεῖται ἔστω, τὴν «ἐκδίκησιν» τῶν ἁμαρτιῶν του, ἢ ἀκόμη
χειρότερον τὴν … Θείαν ὀργήν;
Καὶ ὅσον μὲν πρὸς τὸ πρῶτον ἐρώτημα,
θὰ ἀπαντήσωμεν, ὅτι τὸ πρῶτον ἐκ τῶν Θείων δώρων εἰς τὸν ἄνθρωπον, εἶναι τὸ
λογικὸν καὶ ἡ διάκρισις μεταξὺ ἀγαθοῦ τε καὶ κακοῦ! Ἔχει ἀπὸ τὸν Θεόν, τὴν
πληροφόρησιν τῆς συνειδήσεώς του, διὰ τὸ … πότε ἁμαρτάνει καί, ἀντιθέτως, διὰ τὸ
… πότε ἐργάζεται τὸ Θεῖον θέλημα! Κατὰ συνέπειαν, ἔχομεν ἐν προκειμένῳ καὶ τὴν ἀπάντησιν
ἐπὶ τοῦ δευτέρου ἐρωτήματος. Αἱ ἀπαντήσεις, ὅμως, εἰς τὰ ἑπόμενα δύο ἐρωτήματα,
θὰ ἐλέγωμεν ὅτι, ἐπαφίεται εἰς τὰς προθέσεις ἑκάστου ἐκ τῶν ἀνθρώπων! Ὅταν ἁμαρτάνῃ
καθένας, καὶ ἐφ’ ὅσον συνειδητοποιεῖ τὴν «πτῶσιν» του, θὰ πρέπῃ νὰ ἀναζητῇ τὴν
θεραπείαν καὶ τήν, ἐν μετανοίᾳ καὶ ἐξομολογήσει, ἐπιστροφήν του, εἰς τὴν ἀγάπην
τοῦ Κυρίου! «Τὸ ἁμαρτάνειν ἐστὶν ἀνθρώπινον, τὸ δὲ ἐμμαίνειν ἐν τῇ ἁμαρτίᾳ
δαιμονικόν ἐστι»! Οὕτω, ὡς βλέπωμεν καὶ βιῶμεν καθημερινῶς, ἄλλοι μὲν ἐκ
τῶν ἀνθρώπων – καὶ οὗτοι εἶναι οἱ … περισσότεροι, - προτιμοῦσι τήν, μακρὰν τοῦ
Κυρίου, κοσμικὴν καὶ ἁμαρτωλὸν ζωήν, οἱ δὲ ὀλιγώτεροι, - ἀπείρως ὀλιγώτεροι! - ἐπιλέγουσι
τὴν μετὰ τοῦ Κυρίου πορείαν, καὶ τὸν ἀγῶνα κατὰ τοῦ κακοῦ καὶ τῆς ἁμαρτίας,
προκειμένου ἵνα φθάσωσιν εἰς τὴν Βασιλείαν τὴν Οὐράνιον καὶ ἀτελεύτητον!
Τὸ πικρόν, ἐν προκειμένῳ,
συμπέρασμα εἶναι, ὅτι ἡ πλειονότης, ὡς εἴπωμεν, διάγει καὶ πορεύεται …
στρέφουσα τὰ νῶτα εἰς τὸν Θεόν, καὶ ἀδιαφορεῖ διὰ τὴν ὀργήν, εἴτε τοῦ Θεοῦ, εἴτε
τῶν ἁμαρτιῶν των!
«Ἔρχεται ἡ ὀργὴ … ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας»!
Ὅμως, ἡ ὀργὴ ἔρχεται! Εἴτε ὡς ὀργὴ
τοῦ Θεοῦ, - ὡς τὴν ἐβίωσεν κυρίως ὁ Ἑβραϊκὸς λαός, ὁ σκληροτράχηλος καὶ ἄνομος
καὶ ἀχάριστος, καθ’ ὅλην τήν, πρὸ τοῦ Μεσσίου, περίοδον, καὶ ὡς μελετῶμεν
ταύτην εἰς τὴν Παλαιὰν Διαθήκην, - εἴτε ὡς ὀργὴ ἐκ τῶν ἁμαρτημάτων μας, τὰ ὁποῖα
πλέον δὲν εἶναι ἁπλῶς ἁμαρτήματα καὶ ἀνθρώπινοι ἐκτροπαί, ἀλλὰ ὑπερέβησαν ταῦτα,
πᾶν ὅριον ἀσεβείας καὶ θρασύτητος πρὸς τὸν Θεὸν καὶ Νομοθέτην! Ἔρχεται ἡ ὀργὴ …
«ἐπὶ
τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας», ἐξ αἰτίας τῶν βαρυτάτων καὶ ἀκατονομάστων ἁμαρτημάτων
καὶ ἐγκλημάτων τῶν ἀνθρώπων! Ἐκείνων, … «οἵτινες μετήλλαξαν τὴν ἀλήθειαν τοῦ Θεοῦ ἐν
τῷ ψεύδει, καὶ ἐσεβάσθησαν καὶ ἐλάτρευσαν τῇ κτίσει παρὰ τὸν
κτίσαντα, ὅς ἐστιν εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας· ἀμήν» (Ρωμ. Α΄ 25)!
Ἐκείνων, οἵτινες ἐξετράπησαν τῆς Ἀληθείας καὶ εἰργάσθησαν εἰς τὰ φοβερὰ καὶ
δυσώδη πάθη, … «πορνείαν, ἀκαθαρσίαν, πάθος, ἐπιθυμίαν κακήν, καὶ τὴν
πλεονεξίαν, ἥτις ἐστὶν εἰδωλολατρία» (Κολ. Γ΄ 5)! Ἔρχεται ἡ ὀργή,
… ἐξ αἰτίας τῆς ἀμετανοησίας ἡμῶν καὶ τῆς … σκληρύνσεως καὶ ἀποθρασύνσεως τοῦ ἀνθρώπου
πρὸς τὸν Δημιουργὸν καὶ Κτίστην του! Ἔρχεται, τέλος ἡ ὀργή, (εἴτε ἐκ τοῦ Θεοῦ εἴτε
ἐκ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν, δὲν γνωρίζω …) κατὰ τῶν ἀσεβῶν, οἵτινες οὐχὶ μόνον ἁμαρτάνουσι
καὶ ἐργάζονται τὰ χείριστα ἐκ τῶν παθῶν, ἀλλὰ καὶ … συνιστῶσι ταῦτα, ὡς
«νόμιμα», καὶ παιδαγωγοῦσι δι’ αὐτῶν, τοὺς ἀγνοοῦντας καὶ ἐπιπολαίους …!
Ἀλλὰ τί λέγω … «ἔρχεται»; Ἤδη ἔφθασεν!
Καὶ ἤδη ζῶμεν καὶ βιοῦμεν τὰς συνεπείας καὶ τὴν … ὀργήν, ἐξ αἰτίας τῆς ἀποστασίας
ἡμῶν! Ἤδη ἡ κατάστασις εἰς κάθε ἐπίπεδον ζωῆς, ἔχει πλέον ὑπερβεῖ ἀκόμη καὶ τὰ ὅρια
τοῦ ἀνεκτοῦ καὶ ὑποφερτοῦ! Τοῦτό δε, δὲν τὸ λέγομεν μόνον ἡμεῖς, ἀλλὰ ὁμολογεῖται
ἀκόμη καὶ ἀπ’ ἐκείνους οἵτινες ὑπῆρξαν … ὑπέρμαχοι καὶ ὑπερασπισταί, ἔστω μιᾶς
μικρᾶς … ἀποκλίσεως ἀπὸ τὰς ἠθικὰς βάσεις καὶ ἀξίας τῆς ἁγίας ἡμῶν πίστεως! Ὅλων
ἐκείνων, οἵτινες ἐθεώρουν ὡς ἀκραίας, τὰς διδαχὰς καὶ ἐντολὰς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ
Χριστοῦ! Ἅπαντες οὗτοι διαπιστώνουσι, ὅτι ἡ … ὀργή, ἐν τέλει, δὲν εἶναι μόνον ἢ
ἴσως, μία ἀκραία καὶ καταστροφικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ αὐτὴ αὕτη ἡ … ἁμαρτία
καὶ ἀποστασία ἡμῶν!
Μετὰ τὰς θλιβερὰς ταύτας
διαπιστώσεις, καὶ ἐφ’ ὅσον κατανυγοῦμεν καὶ μετανοήσωμεν καὶ ἐπανέλθωμεν … ὡς ὁ
ἄσωτος, εἰς τὴν Πατρικὴν ἀγάπην τοῦ Οὐρανίου Πατρός, ἴσως προλάβωμεν, … καὶ ἀναστρέψωμεν
τὴν πορείαν τῆς ἐπερχομένης … ὀργῆς! Ἀμήν.
Ἀρχιμ.
Τιμόθεος Γ. Παπασταύρου
Ἱεροκῆρυξ Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν
